Ciapierašni vyhlad doma ź miezaninam pa Kamsamolskaj vulicy, 41. Fota: sacsietki
Budynak pa vulicy Kamsamolskaj, 41, jaki źjaŭlajecca historyka-kulturnaj kaštoŭnaściu, raźmieščany na skryžavańni z vulicaj Zavalnaj, histaryčna składaŭsia ź dźviuch adnapaviarchovych pabudoŭ. Jaho paŭdniovaja častka była pabudavana ŭ 1904 hodzie pinskim mieščaninam Jesielem Tevialevičam Čornym i vychodziła na Łyskaŭskuju vulicu (ciapier Kamsamolskaja). U 1910 hodzie da jaho z poŭnačy Davydam i Matelem Nimcovičami była prybudavana novaja kamianica ź miezaninam, jakaja zaniała ŭčastak na rahu vulic Łyskaŭskaj i Zavalnaj. Vyhlad budynka, jaki vychodziŭ na Zavalnuju vulicu, zachavaŭsia na fotazdymku, jaki byŭ zrobleny, vidać, z draŭlanaj pažarnaj kałančy, jakaja była pastaŭlena na dachu doma na susiedniaj vulicy (ciapier dom pa Pieršamajskaj, 26).
Krajavid vulicy Zavalnaj z pažarnaj kałančy. Fota 1930-ch hh.
Paśla dałučeńnia Zachodniaj Biełarusi da BSSR nieruchomaja majomaść tady jašče pa adrasie vulica Zavalnaja/Kamsamolskaja, 44/37, była municypalizavana. U časie Vialikaj Ajčynnaj vajny budynak paciarpieŭ niaznačna, tolki ŭ 1952 hodzie byŭ praviedzieny nievialiki ramont.
Svoj histaryčny vyhlad kamianica źmianiła tolki ŭ 1970 hodzie, kali adbyŭsia kapitalny ramont, u vyniku jakoha zamiest mansardy byŭ pabudavany paŭnavartasny druhi pavierch.
Demantaž savieckaj nadbudovy ŭ 2020 hodzie. Fota: «Miedyja-Paleśsie»
U 2015 hodzie budynak byŭ pryznany avaryjnym i amal piać hadoŭ pustavaŭ. Tak jak budynak — heta historyka-kulturnaja kaštoŭnaść u składzie histaryčnaha centra Pinska, to znosić jaho było nielha. Ułaśniku pomnika AAT «Pinskaje RBU» treba było rekanstrujavać jaho z zachavańniem histaryčnaj častki. Raboty, raspačatyja ŭ 2020-m, raściahnulisia na niekalki hadoŭ i pakul jašče nie skončany.
Dom ź niedabudavanym miezaninam u 2022 hodzie. Fota: «Miedyja-Paleśsie»
Zamiest źniesienaj savieckaj nadbudovy paŭstaŭ miezanin, jaki byŭ uspryniaty haradžanami jak adnaŭleńnie histaryčnaha vyhladu. Ale jon napraŭdu nie adpaviadaje vyhladu histaryčnaha miezanina.
Pa-pieršaje, na starym fota budynak, vidavočna, nie atynkavany. Pa-druhoje, vyrazna bačna (choć zdymali davoli daloka, kab vyvučyć bolš detalova), što fasadnaja ściana miezanina była zavieršana vysokim atykam karomysłapadobnaha abrysu, za jakim chavaŭsia złom dachavaj valmy. Fasadnuju ścianu fłankiravali łapatki, zavieršanyja słupkami-pinaklami. Vierahodna, atykavaja ścienka mieła akienca dla aśviatleńnia haryšča i niejki cahlany dekor, charakterny dla jaŭrejskich kamianic pačatku XX stahodździa.
Usio heta musiła być padrabiazna daśledavana pa archiŭnych i ikanahrafičnych krynicach pry padrychtoŭcy kompleksnaha navukovaha daśledavańnia pierad pačatkam rabot na historyka-kulturnaj kaštoŭnaści. Ale hetym, vidać, nichto nie zajmaŭsia, bo sam budynak u časie rekanstrukcyi nanoŭ patynkavali, a miezanin uźviali ŭ samych prostych i tannych formach, padrezaŭšy fasadnuju ścianu pad dvuchschilny dach.
Dom ź miezaninam na frahmiencie fotazdymka vulicy Zavalnaj 1930-ch hh.
Spadziavańni, što niechta niekali budzie «karektavać» niedarečnyja pierabudovy pomnikaŭ architektury, nie majuć pad saboj padstaŭ. Lubyja pamyłki ŭ budaŭnictvie vielmi ciažka vypraŭlać. Jak kazaŭ słavuty architektar Frenk Łojd Rajt: «Doktar moža pachavać svaju pamyłku, architektar chiba što absadzić ścieny pluščom». My možam tolki kanstatavać, što ŭ Pinsku ŭ vyniku rekanstrukcyi źjaviŭsia čarhovy psieŭdahistaryčny navabud.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»
