U kancy maja na staronkach «Źviazdy» było nadrukavana žurnalisckaje rasśledavańnie Jaŭhiena Vałošyna «Čamu dzieci hinuć na zaniatkach pa fizvychavańni?» (28 i 29 maja 2010 hoda). U materyjale raspaviadałasia pra trahiedyi, jakija zdarylisia z čatyrma chłopcami ŭ minułym navučalnym hodzie.
Spačatku ŭvosień padčas prabiežki zahinuŭ student Minskaha instytuta kiravańnia Miša Zyrko. U kancy krasavika paśla stomietroŭki raptoŭna spyniłasia serca ŭ niadaŭna pryzvanaha sałdata Vadzima Niepačałoviča. Praź piać dzion, treciaha maja, padčas prabiežki zahinuŭ
Čamu dajšło da trahiedyj? Čamu ŭ dziaciej zdaralisia raptoŭnyja spynieńni sercaŭ? Ci mahčyma było papiaredzić hetyja zdareńni?
Rychtujučy materyjały, žurnalist «Źviazdy» pryjšoŭ da nastupnych vysnoŭ: u vypadkach byli praviedzieny niesumlennyja miedahlady, u niekatorych mašynach «chutkaj» nie było naležnaha reanimacyjnaha abstalavańnia — defibrylataraŭ. Daloka nie ŭsie vykładčyki fizkultury majuć da dziaciej prafiesijny padychod, i niekatoryja baćki nie zaŭsiody naležnym čynam kłapociacca pra zdaroŭje dziaciej, adsočvajuć ich fizičny stan.
Ale ž ihnaravać fizkulturu — heta nie inakš jak pavolnaje samazabojstva…
Na materyjały pra śmierci dziaciej adhuknulisia dziasiatki čytačoŭ. Pisali mierkavańni ŭ internecie, telefanavali. Drukujem niekalki cikavych vodhukaŭ z sajta zviazda.bu.
u4shka: Tak, ličby, viadoma, strašnyja. Čytaješ artykuł i zadaješ sabie pytańnie: chto vinavaty i što rabić? Možna vinavacić uračoŭ, jakija padčas płanavaha miedahladu tolki sa słoŭ pišuć «Zdarovy»; nastaŭnikaŭ, jakija nie dapamahli ŭ losavyznačalny momant; uračoŭ z «chutkaj»… Ale my i sami pavinny pra siabie kłapacicca, nichto aproč nas nie dapamoža sabie i svaim dzieciam.
SoSed 777: Škada chłopcaŭ!!! Kryŭdna, kali takija maładyja pakidajuć hety śviet. Vadzima viedaŭ z vaśmi hadoŭ… Razam hulali, u adnu škołu chadzili, katalisia na mašynach, a zaraz…
Aha: Dva z pałovaj hady tamu ŭ majoj siabroŭki raptoŭna pamior syn, 17 hadoŭ, na treniroŭcy pa baraćbie. Źniešnie byŭ zdarovy i dužy chłopiec. Vysoki. Siekcyju naviedvaŭ dla svajho zadavalnieńnia. Pa słovach treniera i siabroŭ, padčas raźminki pavaliŭsia, pasinieŭ i pamior. Miedsiastra sprabavała rabić štučnaje dychańnie, «chutkaja» pryjechała. Nie vyratavali. Siabroŭka nie stała nikudy źviartacca. Navošta, syna nie viernieš.
Alenik: A kali b vy pahladzieli, jak časam nastaŭnikaŭ fizkultury rychtujuć, asabliva zavočnikaŭ. Jakimi «śpiecyjalistami» ich vypuskajuć, to jašče bolš strašna robicca. Sama skončyła, tamu viedaju.
Dmitrij: Alenik, kali ty skončyła svoj
Kali va ŭračoŭ nie było defibrylataraŭ — heta pytańnie nie da «chutkaj», a da čynoŭnikaŭ. Jany pryhoža havorać, pakazvajuć, ale ŭsio heta mizer. Dzirak vielmi šmat, i załapić ich nie chapaje srodkaŭ. Kryŭdna za prostych uračoŭ. Kali što drenna — vinavaty. Kali što dobra — chvalać kiraŭnikoŭ.
Ministerstva adukacyi: «Nastaŭnikaŭ fizkultury treba rychtavać, jak kasmanaŭtaŭ»
Ci buduć zrobleny važnyja kroki dla taho, kab praduchilić vypadki śmierciaŭ na zaniatkach pa fizvychavańni?
Zahadčyca siektara
1. Padrychtoŭka śpiecyjalistaŭ
— U Biełarusi — 11 VNU, dzie rychtujuć budučych nastaŭnikaŭ fizkultury. I ja liču, saśpieła nieabchodnaść pry pastupleńni na adpaviednyja śpiecyjalnaści pravodzić psichałahičny adbor abituryjentaŭ. Padrychtoŭka budučych nastaŭnikaŭ fizkultury pavinna być nie mienš surjoznaj, čym padrychtoŭka kasmanaŭtaŭ, — ličyć Valancina Viktaraŭna. — Nastaŭnik fizkultury pavinien być čułym, uvažlivym. Časam tolki pa źniešnim vyhladzie vučnia jon pavinien vyznačyć — dobra ci drenna dzicia siabie adčuvaje. A dla hetaha nastaŭnik pavinien vałodać
Lubyja pamyłkovyja dziejańni mohuć pryvieści da fatalnych nastupstvaŭ: niapravilna padabranaje praktykavańnie, ihnaravańnie mieraŭ biaśpieki.
Kolki hadoŭ tamu ŭ adnoj ź biełaruskich škoł vučni kidali «hranatu». Pobač hulali dzieci z susiedniaha doma. Miery biaśpieki nie byli arhanizavany naležnym čynam. U vyniku «hranata» trapiła ŭ hałavu adnoj dziaŭčyncy, rabili trepanacyju čerapa. Padobnaje — niedapuščalna.
2. Nie mienš za dva nastaŭniki fizkultury na kłas
— U nas usieahulnaja fizkulturnaja adukacyja ciaham usiaho navučańnia ŭ škole, pradmiet abaviazkovy, i heta pra mnohaje śviedčyć. Ale nie zaŭsiody nastaŭnik maje naležnuju spartovuju zału i dastatkovuju kolkaść invientara, — praciahvaje Valancina Viktaraŭna. — Heta nie adzinaja prablema, ź jakoj sutykajucca śpiecyjalisty. U nas kala 3000 ahulnaadukacyjnych škołaŭ, usie jany ŭkamplektavanyja piedahahičnymi kadrami. Ale časta tolki adnamu nastaŭniku davodzicca zajmacca z cełym kłasam. Na ŭroku, skažam, 30 čałaviek. Asnoŭnuju hrupu zdaroŭja ź ich majuć dziesiać, padrychtoŭčuju — piać, śpiecyjalnuju miedycynskuju hrupu — jašče piać dziaciej. A astatnija ŭvohule pavinny naviedvać lačebnuju fizkulturu, ale znachodziacca na zaniatkach, tamu što nastaŭnik fizkultury niasie za ich adkaznaść. Ujavicie, jakaja na śpiecyjalista kładziecca nahruzka. Jak u takich umovach zabiaśpiečyć indyvidualny padychod? Naša zadača na budučyniu — na adzin kłas nieabchodna vydzialać nie mienš za dva nastaŭniki pa fizvychavańni.
3. Źmieny ŭ navučalnaj prahramie
— My pavialičyli čas na hulniavyja vidy, a
niekatoryja traŭmaniebiaśpiečnyja dyscypliny z prahramy prybrali. Naprykład, snaradnuju himnastyku.
U novych navučalnych prahramach praduhledžana navučyć dziaciej samakantrolu, kab jany mahli aceńvać ułasnaje samaadčuvańnie. Baćkam my raim taksama źviartać uvahu na niekatoryja situacyi. Naprykład, kali dzicia pryjšło dadomu sumnaje ci znachodzicca ŭ niejkim niezvyčajnym stanie.
4. Zadača fizkultury — źniać stres
— Zaniatki pa fizvychavańni pavinny spryjać dobramu nastroju ciaham navučalnaha dnia, zdymać niehatyŭnyja stresavyja situacyi, — tłumačyć Valancina Balaba sens svajoj dyscypliny. — Zdarajecca, dzicia nie moža vykonvać niejkija testy. Navučalnaja prahrama, jakaja ŭ jakaści ekśpierymientu pačnie dziejničać z nastupnaha navučalnaha hoda, dazvalaje vučniu zamianić luby test alternatyŭnym varyjantam.
Zadača ŭrokaŭ fizkultury — kab čałaviek pieranios luboŭ da ruchu i aktyŭnaści sa škoły ŭ žyćcio. Nie siadzieŭ dniami la kampjutara, a ŭ volny čas pajšoŭ u pachod, pahulaŭ u baskietboł i hetak dalej.
5. Inšy padychod da miedycynskich ahladaŭ
— Vypadki śmierciaŭ pakazvajuć, što saśpieła nieabchodnaść nie prosta pravodzić standartny miedahlad, ale i vyjaŭlać, jak upłyvaje na arhanizm dziciaci tak zvanaja dazavanaja nahruzka pa vyznačeńni funkcyjanalnaha stanu arhanizma (heta rabota
Pohlad
Piedahoh Anatol Lis: «Zdarajecca, dziaciej nie možam vyciahnuć sa spartovaj zały»
Śpiecyjalisty papiaredžvajuć, što poŭnaje ihnaravańnie fizkultury — heta niebiaśpiečny šlach. Kab arhanizm byŭ padrychtavany da stresaŭ, pavinna być adpaviednaja nahruzka. Niezdarma ŭ ZŠA i Zachodniaj Jeŭropie fizkulturnych nihilistaŭ paprostu nie biaruć pracavać na prestyžnyja pasady. Ale biełarusy pakul dalokija ad razumieńnia važnaści azdaraŭlalnaha sportu.
Piedahoh Anatol Lis viedaje, jak zaachvocić čałavieka da zdarovaha ładu žyćcia. Z kim tolki ni zajmajecca hety trenier. U minskim kłubie bajcoŭskich adzinaborstvaŭ «Patryjot» stavić techniku boksu čempijonam śvietu pa
Cikavimsia ŭ piedahoha, jak jamu ŭdajecca znajści padychod da takich roznych asobaŭ?
— Hałoŭnaja zadača nastaŭnika fizkultury, treniera — nastolki zacikavić vučnia, kab hetaja dyscyplina stała dla jaho ŭlubionym pradmietam, — tłumačyć Anatol Ivanavič. Čałaviek robicca bolš upeŭnienym u svaich siłach, pavialičvajecca chutkaść jaho reakcyi, rašeńni jon prymaje chutčej, pry hetym adčuvaje siabie bolš spakojna.
— Čamu daloka nie ŭsie dzieci achvotna naviedvajuć zaniatki?
— Najčaściej byvaje, što vučni kampleksujuć, bajacca iści na ŭrok, tamu što nie mohuć padciahnucca, prabiehčy i hetak dalej. Jakoje vyjście ź situacyi? Skłaści dla takich dziaciej asobnuju prahramu i kantralavać jaje vykanańnie. Pa takim pryncypie pracujuć sučasnyja
— A kali čałaviek i padciahvajecca, i biehaje narmalna, ale łajdačyć? Jak zaachvocić jaho?
— U nas va ŭniviersitecie jość zała boksa. U metach ekśpierymientu my pačali pravodzić u joj zaniatki. Pryvodzili zvyčajnych studentaŭ i davali praktykavańni azdaraŭlalnaha boksu. Studenty imitavali ŭdary kala lusterka, bili ŭ hrušy. Dyk potym i chłopcaŭ, i dziaŭčat nie mahli z zały vyhnać, kali zaniatki skančalisia.
Prablema ŭ tym, što na ŭrokach fizkultury čamuści pryniata vykładać vyklučna lehkaatletyčnyja i hulniavyja vidy. Heta mnohim dzieciam nadakučyła.Tamu talenavityja nastaŭniki vykładajuć najpierš tyja dyscypliny, u jakich jany źjaŭlajucca śpiecyjalistami — aerobiku, johu, piłates, azdaraŭlalny boks i hetak dalej. Da takich vykładčykaŭ dzieci chodziać ź vialikim zadavalnieńniem. Vielmi važna, kab nastaŭnik byŭ śpiecyjalistam vysokaha ŭzroŭniu, farmalizm u našaj spravie niedapuščalny. Ale, na žal, niekatoryja nastaŭniki staviacca da svajoj dyscypliny niesumlenna.
— U vas zajmajucca ŭ tym liku i čempijony śvietu, jakija atrymlivajuć surjoznyja nahruzki. Jak vy staviciesia da zdačy narmatyvaŭ zvyčajnymi dziećmi?
— Limitavać narmatyvy ŭ navučalnych ustanovach, ja liču, nie treba. Uvohule nie pavinna być nijakaha prymusu, tolki žadańnie. Toje ž samaje i z adznakami. Hałoŭnaje — zacikavić vučnia, a abyścisia možna i biez adznak, dastatkova zalikaŭ.
I sučasnaja moładź takija padychody vitaje. Našy dzieci davoli prahresiŭnyja, kali jany bačać, što ty składaješ dla ich asobnuju prahramu, to zajmacca pačynajuć navat łajdaki. Viedaju, što niekatoryja naviedvalniki našych
— Vy nie raz vykazvalisia, što sport moža realna vyrašać prablemu narkatyzacyi i ałkahalizacyi. Ale ŭ hetym pytańni, na vašu dumku, jość istotnyja prabieły…
—
Kali, naprykład, razhladać Minsk, to ŭ centry horada dastatkova spartovych załaŭ.A pa krajach — u mikrarajonach Sucharava, Łošyca, Šabany, Malinaŭka, Kuncaŭščyna — załaŭ amal niama. Možna naviedvać płatnyja zaniatki pa karate, ale niama
Ale kudy ich nabrać? Nie na dvor ža. Kolki razoŭ źviartaŭsia da dyrektaraŭ škoł, dzie z troch hadzin dnia spartovyja zały volnyja. Ale kudy tam, nie chočuć iści na dyjałoh, navat nie imknucca zrazumieć prablemu.
A ŭsio prosta. Vyjšli chłopcy sa škoły ŭ
