Betan i Rusłan Salej. Fota: facebook.com / bethann.salei
Rusłan Salej naradziŭsia ŭ Minsku ŭ 1974 hodzie. Jon rekardsmien pa kolkaści matčaŭ u NCHŁ siarod biełarusaŭ. Za 14 siezonaŭ u lepšaj chakiejnaj lizie śvietu biełaruski abaronca pravioŭ 916 hulniaŭ u rehularnych čempijanatach i 62 u płej-of. U 2003 hodzie hulaŭ u finale Kubka Stenli, dzie «Anachajm» Rusłana sastupiŭ «Ńju-Džersi» ŭ siomym matčy sieryi. Salej vystupaŭ za zbornuju Biełarusi na troch Alimpijadach (u 1998, 2002 i 2010 hadach) i dzieviaci čempijanatach śvietu, u tym liku šaści — u najmacniejšym dyvizijonie. Jon paznajomiŭsia sa svajoj budučaj žonkaj Betan u 1998 hodzie. U pary naradzilisia try dziciaci: dačka Aleksis, syn Sandra i dačka Ejva.
«Piła vino, ale heta tolki padvyšała tryvohu»
— Betan, jak vy majeciesia? Čym zajmajeciesia?
— Jak i raniej, pryśviačaju siabie dzieciam. Volnaha času amal niama. Dzieci chutka rastuć, ale kłopataŭ chapaje. Aleksis užo 18 hadoŭ, Sandra 16, a Ejvie 12. Sandra zajmajecca baskietbołam, a Ejva — valejbołam. Jany chodziać u škołu i pa niekatorych pradmietach zajmajucca dadatkova. Aleksis raniej taksama hulała ŭ valejboł, ale zaraz skancentravana na vučobie. Jana vučycca ŭ kaledžy pa śpiecyjalnaści «biznes». Žyvie pakul z nami — nie zachacieła być udalečyni ad doma.
— Chto ź ich bolš za ŭsio padobny da Rusłana?
— Ejva. Vielmi nahadvaje svajho baćku i maci Rusłana. U jaje i charaktar taki ž, jak u majoj śviakruchi. Ejva ŭpartaja, ale kažu pra heta ŭ samym pazityŭnym sensie. Naohuł upartaść — asablivaść Salejeŭ, siamiejny brend! Niaredka śmiajusia nad hetym.
Va ŭsich dziaciej jamački na padbarodku, jak u Rusłana. U Sandra karyja vočy baćki. I jany mocnyja asoby. Mnie padabajecca, jak u ich prajaŭlajecca biełaruskaja DNK. Hanarusia tym, adkul Rusłan rodam, — u jaho nadzvyčajnaja siamja. Maci Saleja pryjšłosia vytrymać šmat što: jana straciła syna, potym muža. Mocnaja žančyna. Ja vielmi padobnaja da śviakruchi, kali sprava tyčycca našych dziaciej. My abiedźvie «mamy-miadźviedzicy». Nichto nie naškodzić dzieciam.
— Jak vy maralna spraŭlajeciesia z usim?
— Nieŭzabavie paśla śmierci Rusłana było šmat momantaŭ, kali mnie zdavałasia, što ja pamierła razam ź im. Była rasčaravanaja saboj, tamu što adčuvała: prapuskaju asablivy čas sa svaimi dziećmi. Jany nikoli hetaha nie viedali, ale navat u, zdavałasia b, ščaślivyja hadziny adčuvała hora.
Ja zmahałasia z depresijaj i tryvohaj na praciahu mnohich hadoŭ paśla sychodu muža. Ale zaraz ja ščaśliviejšaja, čym kali-niebudź z taho času, jak straciła jaho. Mnie pryjšłosia znoŭku adkryć siabie. Taksama, vieru, dapamoh spravicca zdarovy ład žyćcia, jaki viadu. Trenirujusia kožny dzień, jem zdarovuju ježu i bolš nie ŭžyvaju ałkahol. Raniej piła vino, ale heta tolki padvyšała tryvohu i pryhniečanaść. Vyrašyła spynicca. Heta lepšaje, što kali-niebudź zrabiła dla siabie.
— Pa-raniejšamu adčuvajecie bol ad śmierci muža?
— Mnie zaŭsiody budzie sumna, što straciła Rusłana. Ja nikoli nie kachała inšaha čałavieka, akramia svaich dziaciej, tak mocna, jak kachała jaho. Prosta pryvykła žyć adna — biez Saleja. Ja havaru pra jaho kožny dzień svaim dzieciam, baćkam, inšym ludziam. Jon zaŭsiody ŭ maich dumkach.
«Było b praściej, kali b Rusłan byŭ zasrancam»
— Jak było dzieciam pryvyknuć žyć biez baćki?
— Jany byli vielmi małyja, kali jaho nie stała: Ejvie piać miesiacaŭ, Sandra čatyry hady, a Aleksis šeść. Sandra i Aleksis nie chacieli kazać pra Rusłana paśla jaho śmierci. Ja dumaju, im było vielmi baluča i jany nie dzialilisia hetym sa mnoj. Zaraz Aleksis zaharajecca, kali raskazvaju pra jaje baćku. Ja viedaju, što jana adčuvaje stratu, bo pamiataje Rusłana bolš za ŭsich dziaciej. Jana ŭvieś čas nosić jaho adzieńnie. Spačatku było dziŭna, kali išła myć rečy Rusłana. Padavałasia, što jon byŭ tut, z nami. Aleksis, darečy, choča vyvučyć u kaledžy ruskuju movu.
My ŭsie vielmi sumujem pa im. Jak maci mnie baluča bačyć dziaciej, jakija pakutujuć biez baćki. Baluča viedać, što ja ničoha nie mahu zrabić, kab heta prajšło. Ale my jaho vielmi mocna lubim — ubačyŭšy dom, vy by padumali, što Rusłan usio jašče žyvie tut. Da hetaha času visiać usie našy viasielnyja i siamiejnyja partrety ź jaho vyjavaj. Ja pa-raniejšamu žyvu ŭ domie, jaki jon kupiŭ, kali my byli prosta chłopcam i dziaŭčynaj. Nikoli b nie pradała dom. Heta častka našaj siamji. Nazaŭždy.
Betan Salej sa svaimi dziećmi (źleva naprava): Aleksis, Sandra i Ejvaj. Fota: facebook.com / bethann.salei
— Vy nie dazvalali sabie zakachacca znoŭ?
— Ja sustrakałasia ź ludźmi paśla Rusłana, ale ni z kim nie była ŭ adnosinach. Tak zaniataja dziećmi, što spatkańni — sapraŭdy nie pryjarytet dla mianie. Kaniešnie, chaciełasia b mieć spadarožnika. Ale jon musić być asablivym nie tolki dla mianie, ale i dla maich dziaciej.
— Što zvyčajna raskazvajecie dzieciam pra Rusłana?
— Usio što zaŭhodna. Naprykład, zaraz Ejva robić u kłasie prajekt ab svaim baćku, i jana pytałasia ŭ mianie, jakaja ŭ jaho była lubimaja ježa. Ja vielmi lublu havaryć pra Rusłana. Heta zachoŭvaje jaho žyvym dla mianie.
— Dzieliciesia tolki pazityŭnymi historyjami?
— My amal nie svarylisia. Kali heta i zdarałasia, to z-za hłupstva. Zanadta pavažała Rusłana, kab złavacca na jaho. Jon byŭ vydatnym mužam i partnioram, my byli idealnaj paraj. Voś čamu ja tak vostra adčuvaju jaho stratu. Było b praściej, kali b Rusłan byŭ zasrancam — tady mahła b lohka zamianić jaho novym zasrancam, cha-cha. Žartuju, viadoma. Ale toje, što ja ŭsio jašče adna praz 12 hadoŭ paśla jaho śmierci, kaža pra mnohaje. Jon byŭ vydatnym čałaviekam, zaŭsiody budu pa im sumavać.
«Razumieju rasčaravańnie ludziej u Biełarusi»
— Ci ŭjaŭlajecie žyćcio, kali dzieci pastalejuć i pakinuć chatu?
— U mianie jość płany na budučyniu. Ale, jak vy viedajecie, u žyćci moža zdarycca što zaŭhodna. Ciapier chaču atrymlivać asałodu kožnym dniom i nie zahadvać mocna napierad. My pa-sapraŭdnamu vałodajem tolki momantam, jaki pražyvajem u dadzienuju chvilinu.
— Kali byli ŭ apošni raz u Biełarusi?
— U 2012 hodzie. Chacieła b pryjechać znoŭ. Kali hladzim Alimpijadu, to padtrymlivajem Biełaruś. Heta cudoŭnaja kraina. U Biełarusi adčuvaju siabie bolš biaśpiečna, čym u ZŠA. Sumuju pa rodnych Rusłana. Zaŭsiody budu ich lubić i pavažać.
— Što majecie na ŭvazie pad «u Biełarusi biaśpiečniej»?
— U našaj krainie realnaja prablema sa zbrojaj. Masavaja stralanina — heta strašna.
— Ci viedajecie, što adbyvajecca ŭ Biełarusi z 2020 hoda, moža, čuli pra pratesty?
— Niešta viedaju. Mnie nie vielmi chočacca pra heta kazać, ale adčuvaju i razumieju rasčaravańnie, jakoje adčuvajuć ludzi ŭ Biełarusi. Ja b taksama nie była ščaślivaja. Mnie padabajecca, što ŭ ZŠA my možam vykazvacca svabodna — biez pakarańnia za heta.
— Ci majecie znosiny z rodnymi Saleja? Ci zavuć vas u hości?
— U asnoŭnym padtrymlivajem suviaź praz Facebook abo Instagram. Dumaju, ciapier nie zmahła b pryjechać, navat kali b zachacieła, z-za adnosinaŭ Biełarusi i ZŠA.
Rusłan Salej, 2008 hoda. Fota: Richard Wolowicz / Getty Images
«Chakieja naohuł nie hladzim»
— Ci sočycie za spartyŭnymi padziejami, NCHŁ?
— My naohuł nie hladzim ź dziećmi chakieja. Heta prymušaje sumavać. Ale lubim futbolnyja matčy — sokier, jak tut kažuć. Rusłan lubiŭ jaho hladzieć.
— Vaš syn hulaje ŭ baskietboł pad 24-m numaram — tym, što byŭ u jaho baćki…
— Sandra sam uziaŭ hety numar. Trenier, darečy, abraŭ syna kapitanam. Maje dziaŭčatki taksama nosiać numar 24, kali zajmajucca sportam. Heta asablivyja ličby dla nas, kudy b my ni pajšli. Sientymientalny momant.
— Paśla znajomstva z Salejem ci hladzieli jaho matčy?
— Tak, usie hulni. Mnohija dobra pamiataju. Naprykład, pieramohu zbornaj Biełarusi nad Šviecyjaj na Alimpijadzie ŭ Sołt-Łejk-Sici ŭ 2002-m abo pieramožny hoł Rusłana ŭ aviertajmie ŭ trecim matčy finału Kubka Stenli ŭ 2003-m. Da zjaŭleńnia dziaciej uvieś čas była na hulniach NCHŁ. Potym stała bolš hladzieć matčy z domu. Nie chacieła pakidać dziaciej. Lublu być mamaj.
— A niańki?
— U mianie nikoli nie było dapamohi. Kali b chacieła pajści paviačerać ź siabrami, to naniała b niańku. Ale spraŭlajusia sama. Vieru, što mienavita tamu ja takaja blizkaja sa svaimi dziećmi. Być paŭnavartasnaj mamaj — asablivy stan, bo bolšaści žančyn davodzicca pracavać, kab kłapacicca pra dziaciej. Ale dziakujučy Rusłanu ŭ mianie była mahčymaść nadavać im uvieś svoj čas.
— Što dla vas značyć być dobraj mamaj?
— Samaje hałoŭnaje, kab dzieci viedali, nakolki jany lubimyja. Nivodny baćka nie idealny, my ŭsio ździajśniajem pamyłki. Maje dzieci viedajuć, što jany na pieršym miescy, navat Rusłan viedaŭ heta, tamu jon moh pracavać i zajmacca svaimi spravami, bačačy, kolki lubovi i kłopatu ja ŭkłała ŭ našu siamju. Dzieci dla mianie — usio. Jany vyratavali mianie, kali pamior Rusłan. Jany dali mnie vielmi šmat lubovi, kali ja mieła patrebu ŭ joj bolš za ŭsio. Nie zmahła b pražyć biez Rusłana, kali b nie našyja dzieci. Pierš čym pajści, jon padaryŭ mnie troch asablivych ludziej. I maja Ejva, paŭtarusia, tak padobnaja na baćku. Sapraŭdnaja Salej.
— U vas chapaje srodkaŭ na žyćcio?
— Rusłan dobra inviestavaŭ hrošy, tamu mnie nie treba pracavać — ja mahu być prosta mamaj. Nie viedaju, jak by rabiła ŭsio dla svaich dziaciej bieź jaho dapamohi. Pryjšłosia b naniać kaho-niebudź, kab vykonvali maju pracu mamy [pakul ja pracuju], i ja b vypuściła šmat momantaŭ ź dziećmi. Jak užo kazała, u mianie niama dapamohi, a maja siamja žyvie daloka. Viedaju, što Rusłan hanaryŭsia b tym, što jon zrabiŭ dla nas, što jon usio jašče moža zabiaśpiečvać siamju.
Jon šmat pracavaŭ, kab addać dziaciej u najlepšyja škoły. Jon by nikoli nie pakinuŭ NCHŁ. Adzinaja pryčyna, pa jakoj Rusłan heta zrabiŭ, zaklučałasia ŭ tym, što ŭ Jarasłaŭli jamu prapanavali bolš hrošaj. Bolš hrošaj, kab jon moh zaviaršyć karjeru. Muž vielmi sumavaŭ pa nas, znachodziačysia ŭ Rasii, a ja sumavała pa im, da taho ž Ejva tolki naradziłasia. Ja była vielmi zaniataja novanarodžanaj i małymi dziećmi. Ale my abodva achviaravali časam, jaki mahli b pravieści razam, kab u budučyni ŭ siamji było bolš hrošaj.
Kali Rusłan pamior, ja nie viedała ab našaj finansavaj situacyi. Dumała, što my stracim usio. Ale ŭ jaho byŭ płan, što kali ź im niešta zdarycca, to my ŭsio roŭna budziem u paradku. Dziakuju jamu za heta kožny dzień.
«Mnie ŭsio jašče vielmi baluča, jak byccam heta było ŭčora»
— Što vy adčuvali na praciahu ŭsich hetych hadoŭ z momantu padzieńnia samalota? Złavalisia na «Łakamatyŭ», boha, los?
— Viniu KCHŁ (Kantynientalnaja chakiejnaja liha — turnir, dzie minskaje «Dynama» hulaje z kłubami z Rasii i inšych krain. — Zaŭv. red.) u tym, što jany pasadzili svaich hulcoŭ u toj brudny samalot. Padobnaje nikoli nie pavinna było zdarycca. Ale maje dumki ničoha nie źmieniać. Skažu tolki, što kali b Rusłan hulaŭ u KCHŁ i raźbiŭsia inšy samalot, to chacieła b, kab jon [skončyŭ karjeru ŭ KCHŁ i] viarnuŭsia dadomu [u ZŠA].
— Čas lečyć ci heta mif?
— Bol straty budzie zaŭsiody, ale ty pryvykaješ da jaho. Chavaju Rusłana hłyboka ŭ svaim sercy. Chacia padčas hetaha intervju ja šmat płaču, prosta dumajučy pra jaho. Mnie ŭsio jašče vielmi baluča, jak byccam heta było ŭčora. Užo kazała: nikoli nie pakachaju inšaha čałavieka tak, jak Rusłana. Mnie sapraŭdy pašancavała, što adčuła asablivaje pačućcio. Heta toje, čaho zaŭsiody chacieła ŭ žyćci, — kab mianie lubili hetak ža, jak Rusłan, i vielmi lubić kahości samoj. Jon viedaŭ, jak mocna ja jaho kachała. Kazała jamu ab hetym kožny dzień.
Adkryćcio pomnika Rusłanu Saleju ŭ 2012 hodzie ŭ Miensku. Fota: TUT.BY
— Vam chto-niebudź raiŭ, maŭlaŭ, Betan, chopić pakutavać, vy pavinny pačać novaje žyćcio, vy nie možacie być uvieś čas adna?
— Nie, i ja adčuvaju, što mianie asudziać, kali heta zrablu. Ale, mahčyma, heta dumka ŭdoŭ, jakuju my ŭkładajem u svaje hałovy, što, kali znoŭ znojdziem kachańnie, ludzi padumajuć, što my nie lubili svaich mužoŭ. Choć žadańnie mieć spadarožnika ŭ žyćci — naturalna. Chaciełasia b, kab nie było takoj patreby, tady było b lahčej, ale mnie nie chapaje čałavieka pobač.
— Vy skazali ŭ pačatku intervju: «Mnie pryjšłosia znoŭku adkryć siabie». Jakim čynam?
— Ja prosta pačała rabić toje, što rabiła da našaj sustrečy z Rusłanam. Naprykład, słuchać muzyku, jakaja mnie niekali padabałasia, ale jakuju nie słuchała, kali my byli razam. Była nastolki źviazana z mužam na dušeŭnym uzroŭni, što zabyłasia, kim była da jaho. Prajšła nievialikuju terapiju, kab zładzicca z tryvohaj, tamu što paśla taho niaščasnaha vypadku vielmi mocna pieražyvała z-za mahčymaj novaj śmierci blizkaha čałavieka.
Ja miedytuju, malusia i prosta ŭdziačnaja za toje, što jość. Kali vy zasiarodžvajeciesia na ŭsich svaich błasłavieńniach, to pierastaicie dumać ab rečach, jakich niama. Heta mianiaje pohlad na žyćcio. Mnie sapraŭdy pašancavała. Ščaślivaja, što adčuła kachańnie, jakoje było da Rusłana, što ŭ mianie dzieci ad jaho. Ščaślivaja, što ŭsio jašče žyvu ŭ domie, jaki my dzialili. Dzieci i ja zdarovyja. Kožny dzień pračynajusia ź luboŭju, jakuju adčuvaju. My žyviem u śviecie, dzie stolki pakut i niavyznačanaści, što navat nie mahu ŭjavić, jak spraŭlajucca niekatoryja ludzi.
— Vam ciažka adkryvacca inšym, dzialicca pieražyvańniami?
— Jak bačycie, ja davoli adkrytaja ŭ svaich pačućciach. Mama i siastra šmat hadoŭ byli dla mianie jak psichołahi. Taksama dumaju, što kali chadziła na sustrečy, to ludzi zanadta šmat čuli ad mianie ab kachańni da muža. Heta naŭrad ci sadziejničała zbližeńniu sa mnoj. Musić, treba papracavać nad tym, kab nie kazać ab Rusłanie hetak adkryta ŭ takoj situacyi. Ale jon zaŭsiody budzie častkaj majho žyćcia.
Rusłan i Betan Salej. Fota: facebook.com / bethann.salei
«Viedaju, što Rusłan hanarycca mnoj»
— Apišycie svoj zvyčajny dzień.
— Padymajusia rana, advodžu Ejvu ŭ škołu, a potym Sandra — jaho škoła daloka ad našaha doma. Viartajusia, zaściłaju łožki, prahladaju elektronnuju poštu, idu na treniroŭku. Prychodžu pajeści i zabiraju Ejvu. Hatuju joj, paśla čaho sustrakaju Sandra z baskietboła. Hatuju viačeru, prybiraju ŭsiu hetuju biazładzicu, a tam i čas iści spać. Dziŭlusia, jak tak chutka prajšoŭ dzień. Ale dla mianie hety typovy raskład. Žyćcio maci.
— Chodzicie ŭ zału?
— Ja zajmajusia piłates i trenirujusia ŭ trenažornaj zale. Ale zała jość i ŭ maim haražy — padčas pandemii karanavirusa abstalavała adno z pamiaškańniaŭ. Lublu praktykavańni, zaŭsiody zachaplałasia fitnesam. Moj srodak dla źniaćcia stresu.
— Dzieci dapamahajuć vam z chatnimi spravami?
— Kali prašu ich. Ale chaču, kab jany zasiarodzilisia na vučobie i prosta pabyli dziećmi. Jany staviacca z pavahaj da taho, što ja rablu [pa domie]. Viedajecie, kali była dziciem, to mnie i siastry davodziłasia vielmi šmat prybirać. My byli niby prybiralščycami dla baćkoŭ. Dziacinstva doŭžyłasia niadoŭha, tamu niachaj maje dzieci atrymlivajuć asałodu ad hetaha času i, viadoma ž, atrymlivajuć dobryja adznaki ŭ škole, kab u ich była ščaślivaja budučynia.
— Dumajecie, Rusłan hanaryŭsia b vami siońnia?
— Viedaju, što tak. Rusłan hanaryŭsia mnoj, kali byŭ žyvy. Jon nazyvaŭ mianie supieržančynaj. Ja zaŭsiody pavažała jaho pracu, i jon staranna pracavaŭ, kab zabiaśpiečyć nas. Tak što ja była bolš za ščaślivaja rabić usio astatniaje.
