Nie ŭsie viedajuć, što ŭ Hrodnie ŭ pačatku minułaha stahodździa rabili svaje rovary i matacykły, jakija karystalisia vialikim popytam.
Rovarna-matacykletnaja fabryka nasiła nazvu «Nioman» i raźmiaščałasia ŭ domie №20 pa ciapierašniaj vulicy Karła Marksa.
 |
Fabryka była zasnavana siamjoj Staravolskich u 1894 hodzie. Paźniej, u 30-ych hadach XX st, fabryka vypuskała švačnyja mašynki i lohkija matacykły. Ab papularnaści pradukcyi moža skazać usiaho adna ličba — u 1936 h. fabryka «Nioman» vypuściła kala 10 000 rovaraŭ.
Hrodziency nie vydumlali kardynalna novaha, jany prosta zapazyčvali i ŭdaskanalvali. U pryvatnaści hrodzienskija rovary pa svajoj kanstrukcyi byli kopijami niamieckich madelaŭ, ale ź niekatorymi dapracoŭkami (rama vypuskałasia pad koły pamieram 26ch2 cali, chromavyja dyski, śpicy dyjamietram 2 mm, skuranyja siodły zamaŭlali ŭ Łatvii, a stupicy kołaŭ zakuplalisia ŭ niamieckaj firmy «Fichtel & Sachs»).
 |
Z uźniknieńniem mody na małalitražnyja matacykły z abjomam ruchavika da 100 kubičnych santymietraŭ, u Hrodna ŭ siaredzinie 30-ych hadoŭ naładzili ich vytvorčaść. Pačać vyrašyli z vypusku mapiedaŭ ź niamieckimi ruchavikami abjomam mienš 75 kub.sm.
Za dva hady vytvorčaści mapiedaŭ na fabrycy «Nioman» byŭ nazapašany dastatkovy vopyt dla pačatku vypusku małalitražnych matacykłaŭ.
Z 1936 h. vypuskałasia try madeli z ruchavikami abjomam 98 sm3 (3 konskija siły), 125 sm3 i 150 sm3 (5 k.s.). Najbolšaj papularnaściu karystałasia pieršaja madel-matacykł, asnaščanaja anhlijskim ruchavikom «Villiers and Wolverhampton» i poznańskimi šynami firmy «Stomil». Maksimalnaja chutkaść matacykła składała 70 km/h, a raschod paliva byŭ minimalnym — usiaho 2,25 litra na 100 km. Pry hetym maksimalnaja nahruzka dazvalała pieravozić druhoha pasažyra z dapamohaj dadatkovaha siadła ŭstalavanaha na bahažniku.
 |
Cana matacykła składała 900 złotych. Matacykły pradavalisia jak u Hrodnie, tak i ŭ Varšavie. U 1938 h. było vyrablena 166 matacykłaŭ. Płan 1939 h. praduhledžvaŭ vypusk 250 matacykłaŭ z ruchavikom 98 sm3. Ale hetyja płany nie byli realizavanyja...
Na zdymkach: Ravarysty Paštovaha adździaleńniaŭ Hrodnie na rovarach typu «Nioman».
Matacykł «Niemen 100 DS». Rama miascovaja, niamiecki ruchavik «Sachs», anhlijskaja fara.
