Ilustracyjny zdymak
«U vajenkamaty vyklikali nie prosta dla źvierki danych»
Piotr (imia źmieniena) pracavaŭ u rajonnaj balnicy i paliklinicy. Paśla pratestaŭ 2020 hoda pabyvaŭ u niavoli, zaznaŭ pieratrusy i prafiłaktyčnyja hutarki.
«Da mianie nie adzin raz prychodzili. Byŭ vobšuk doma i na maim pracoŭnym miescy. Na hutarki prychodzili roznyja ludzi z roznych struktur. Zabirali ŭ izalatar», — apaviadaje Piotr.
Jon čakaŭ, što represii ścichnuć, ale pieraśled miedykaŭ adnaviŭsia. Siłaviki ŭzialisia manitoryć staryja spravy za kamientary ŭ sacsietkach. Niekatorych kalehaŭ Piatra druhi i navat treci raz kidali na sutki da vyśviatleńnia abstavinaŭ.
«Vajna va Ukrainie jašče bolš abvastryła abstanoŭku, — praciahvaje Piotr. — U vajenkamaty stali vyklikać nie prosta dla źvierki danych. Tam instruktavali, što treba rabić, kali pačnucca vajennyja dziejańni.
Ja vajavać nie źbiraŭsia: ni sa zbrojaj (heta naohuł nie maja tema brać zbroju ŭ ruki), ni miedykam, ni akopy kapać. Ja suprać hetaha ŭsiaho, ale viedaju, što jany mohuć vykarystać. U turmu za admovu vajavać nie chacieŭ.
Vyrašyli, pakul jość mahčymaść, źjechać ź siamjoju. My bačym, što situacyja ŭ krainie jašče bolej abvastrajecca, tamu pryniali takoje rašeńnie».
Chaciełasia zvolnicca, znajści praściejšuju pracu
Da adjezdu Piotr sprabavaŭ pracavać na dźvie staŭki ŭ roznych miescach i zarablaŭ tysiaču dalaraŭ.
«Hrošy tady išli na budaŭnictva žylla i jaho ŭparadkavańnie. Tamu zaaščadzić nie ŭdałosia ni na mašynu, ni na adpačynak. Pa zaviaršeńni budaŭnictva bolš za šeść hadoŭ addavali daŭhi za kredyt», — adznačaje jon.
«Ni da čoha dobraha praca na dźvie staŭki nie pryviała, — pryznajecca miedyk. —
Uvieś čas addavaŭ pracy. Nie bačyŭ siamji i dziaciej. Nie moh narmalna adpačyć. Atrymaŭ sucelnaje vyharańnie. Źnikła žadańnie pracavać lekaram uvohule. Chaciełasia znajści praściejšuju pracu i navat pajści ŭ taksi. Niechta ŭ takoj situacyi stres zdymaje ałkaholem abo inšym niejkim radykalnym čynam».
Lekary Lubčanskaj harpasiałkovaj balnicy słuchajuć člena Savieta Respubliki Elviru Saroku, 5 žniŭnia 2020 hoda. Fota: novgazeta.by
Chvaroby maładziejuć
Piotr lačyŭ pažyłych pacyjentaŭ, siarod jakich było niamała z zapuščanymi chvarobami. Pieravažali sardečna-sasudzistyja, endakrynałahičnyja, častymi byli prablemy sa ščytapadobnaj załozaj, ź ciskam, išemičnaj chvarobaj serca, cukrovym dyjabietam, atłuścieńniem.
«Stali čaściej chvareć na ankałohiju. U mužčyn vyjaŭlajuć čaściej rak prastaty, u žančyn — małočnych załoz», — dzielicca jon nazirańniami.
Chvaroby stali maładzieć. Na toje ŭpłyvaje ład žyćcia pacyjenta, stresy dy ekałohija. Akramia taho, zjavilisia novyja mietady dyjahnostyki, jakija vyjaŭlajuć redkija dla minułych časoŭ chvaroby, adznačaje Piotr.
«Pamaładzieli sardečna-sasudzistyja zachvorvańni, hipiertanii. Raniej takija prablemy sustrakalisia ŭ ludziej pažyłoha vieku, a ciapier ich vyjaŭlajuć u maładych. Infarkty, insulty zdarajucca ŭ mužčyn da 50 hadoŭ. Bolš ludziej z dyjabietam. Kali artrozy vyjaŭlali ŭ ludziej 50-60+, to ciapier u značna maładziejšych».
Kavid pakazaŭ, čaho vartaja biełaruskaja miedycyna
Da pandemii biełaruskaja miedycyna nie była padrychtavanaja, ličyć miedyk. U rajonach mnohija kiraŭniki nie vieryli, što sutyknucca z epidemijaj takoha maštabu.
«Sistema achovy zdaroŭja admaŭlała prablemy. Kali b nie zamoŭčvali ich, a rychtavali ludziej infarmacyjna, to jany b byli bolš aściarožnymi, — miarkuje jon. — A tak było šmat nieabačlivych ludziej, jakija ihnaravali pryncypy biaśpieki, što pryviało da vialikaha napłyvu pacyjentaŭ u balnicach i paliklinikach».
Doktar apisvaje situacyju ŭ svaim rajonie — jon sam pracavaŭ u kavidnym adździaleńni. Chvareła šmat miedykaŭ. Brakavała sanitarak, i nie było kamu prybirać pałaty. Miedsiostry amal adrazu zachvareli, i nie było kamu nazirać za pacyjentami ŭ stacyjanarach.
U miedyčnaha piersanału nie było dastatkova srodkaŭ indyvidualnaj abarony. Nie chapała kisłarodnych aparataŭ, chacia na toj momant usie viedali, što asnoŭnaje lačeńnie padčas kavidu — heta kisłarod.
«Miascovyja čynoŭniki bajalisia prajaŭlać inicyjatyvu, nie było maralnaj padtrymki, a finansavaja zjaviłasia potym. Miedyki byli kinutyja z chvarobaju sam-nasam, i im davodziłasia ratavać samich siabie i spadziavacca na dapamohu ludziej», — apaviadaje Piotr.
«U kalektyvie było bolš za 100 čałaviek, i amal usie suprać režymu Łukašenki»
Pa słovach Piatra, u jaho kalektyvie było bolš za 100 čałaviek, i amal usie byli suprać režymu Łukašenki dy spadziavalisia na pieramieny. Pandemija karanavirusa dla miedykaŭ stała klučavym momantam. Navat tyja, chto byŭ za ŭładu padčas kavidu, pierahledzieli svaje pohlady.
«Miedyki vychodzili na pratesty, bo ŭbačyli, što sistema achovy zdaroŭja i ŭłada ŭ cełym ihnarujuć prablemy», — padkreślivaje Piotr.
Mužčyna pabyvaŭ na sutkach za kratami. U izalatary viedali, što jon lekar. Staŭleńnie da jaho nie było žorstkim, a turemščyki nie ŭžyvali fizičnaj siły i źniavažalnych vykazvańniaŭ.
«U kamiery byli ŭmovy, jak va ŭsich palityčnych. U nas zabirali matracy. My spali na žaleznych narach. Aśviatleńnie kruhłasutkava hareła. Była zabarona na pieradačy. Dazvolili tolki pieradać srodki hihijeny. Nijakaj ježy, listoŭ i knih», — zhadvaje jon.
Piotr kaža, što nočču padymali dva razy i treba było padyści da dźviarej, nazvać siabie.
«Heta katavańnie, kali nie možaš narmalna spać. Možna było ŭsio admarozić, ležačy na žalezie, tamu spali na padłozie. Kamu ŭdavałasia niejak razžycca jašče adnymi nahavicami, švedram, to možna było na narach palažać, ale niadoŭha. Nas praviarali kab udzień nie siadzieli. Možna było stajać ci chadzić».
Piotr kaža, što turemščyki staralisia ŭskładnić žyćcio niavolnikam, ale ludzi za kratami znachodzili momanty, kab paśmiajacca, razradzić abstanoŭku.
Niedachop miedykaŭ budzie bolšym
Ciapier Piotr u Polščy rychtujecca adnavić miedyčnuju praktyku, paćvierdziŭšy dypłom lekara. Jon kaža, što na čužynie treba dakazvać, što ź siabie ŭjaŭlaješ. Šlach hety niaprosty, ale realny.
«Kali pieraadolvaješ ciažkaści na čužynie, to naŭrad ci zachočacca viarnucca ŭ Biełaruś. Ludzi pryvykajuć da peŭnaha servisu, da inšych umoŭ žyćcia. A tut staŭleńnie da lekara nie roŭnia našamu. Biełaruskich lekaraŭ ceniać. Jany majuć dobruju bazu padrychtoŭki, dośvied, viedy», — razvažaje Piotr.
Čynoŭnikam pakazvajuć adramantavanuju palikliniku ŭ Miry. Fota: www.polymia.by
Niedachop miedykaŭ u Biełarusi budzie tolki pavialičvacca, prahnazuje jon.
«U nas utvaryłasia vialikaja dzirka pamiž pažyłymi lekarami i maładymi kalehami. Siaredniaje pakaleńnie, kankurentnazdolnaje, zjazdžaje».
Pavodle Piatra, sistema achovy zdaroŭja i dziaržava sutykajecca z prablemami, jakija sama stvaryła svaim abychodžańniem ź miedykami.
«Zastajecca jašče niamała dobrych śpiecyjalistaŭ, ale ich kolkaści nie dastatkova, kab zadavolić patreby ŭsioj miedycyny. U rajcentrach ciapier naohuł biada z kadrami. Vialiki niedabor i siaredniaha piersanału. Pavieličeńnie kolkaści navučencaŭ u miedvučyliščy situacyi nie vyratuje, bo maładyja śpiecyjalisty taksama buduć imknucca kudyści zjechać».
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Biełaruskim miedykam uručajuć pozvy. Što adbyvajecca?
U Minsku nie chapaje 3500 miedykaŭ, a ŭ Polšču za hod pierajechała stolki, što chapiła b ukamplektavać usie lakarni Brestčyny
«Tak, jość narkamany, dyk i što?» Jak biełaruska pracuje na chutkaj u Varšavie
