Karłaŭ univiersitet u Prazie. Fota: czstudents.ru
Novyja mietadyčnyja rekamiendacyi dla češskich univiersitetaŭ i daśledčych ustanoŭ źjavilisia 23 sakavika ŭ suviazi ź mižnarodnymi sankcyjami, jakija zabaraniajuć davać techničnuju dapamohu Rasii i Biełarusi jak «krainam-ahresaram». U traktoŭcy Jeŭrapiejskaj kamisii biełarusam i rasijanam mohuć zabaranić atrymlivać vyšejšuju adukacyju, pravodzić navukovyja daśledavańni, i ŭ samoj Čechii za vykanańniem mižnarodnych sankcyj roznymi ŭstanovami sočyć Finansava-analityčnaje viedamstva (FAÚ).
Zabarona na atrymańnie vyšejšaj adukacyi zakranaje ŭ pieršuju čarhu śpiecyjalnaści z tak zvanaj «pavyšanaj ryzykaj z punktu hledžańnia techničnaj dapamohi ci niemateryjalnaha tranśfieru technałohij». Da takich «ryzykoŭnych» ci «krytyčnych» śpiecyjalnaściaŭ adniesienyja, naprykład, fizika, chimija, bijatechnałohii, jadziernyja technałohii, enierhietyka i šerah inšych.
Pryčym hety pieralik isnavaŭ jašče da vajny Rasii z Ukrainaj i raniej užo prymianiaŭsia da studentaŭ z krain pad sankcyjami.
«Sankcyi, pra jakija viadziecca havorka, jak vy bačycie, sychodziać nie ad univiersitetaŭ i navat nie ad Ministerstva adukacyi, tamu z rektarami tut možna damaŭlacca tolki pra zvyščułaje staŭleńnie da biełaruskich studenctaŭ, asabliva represavanych. I pra niejkija harantyi z našaha boku, jakija b dazvolili aŭtamatyčna pakinuć čałavieka na «krytyčnaj śpiecyjalnaści».
Na siońnia my razam z Alenaj Cichanovič, ź jakoj pradstaŭlajem biełaruskuju nacmienšaść, a taksama z Zadzinočańniem biełaruskaha studenctva Čechii sustrelisia z kiraŭnictvam najstarejšaha ŭ Jeŭropie i najbujniejšaha ŭ Čechii techničnaha ŭniviersiteta (ČVUT), najbujniejšaha chimična-technałahičnaha ŭniviersiteta (VŠCHT), techničnaha ŭniviersiteta ŭ Brnie (VUT), a taksama z dekanam matematyčna-fizičnaha fakulteta Karłava ŭniviersiteta (MFF UK). VNU, jakaja pakul nie idzie z nami na kantakt, — heta Sielskahaspadarčy ŭniviersitet (ČZU).
Ź niekatorymi rektarami atrymałasia damovicca pra tak zvanyja rekamiendacyjnyja listy (dobrozdání) ad nas jak pradstaŭnic nacmienšaści.
I źviarnucca pa taki list da nas pavinien sam student. Bo ŭniviersitety nie majuć prava davać asabistyja danyja navučencaŭ», — raskazvaje Kryścina Šyjanok, adna z pradstaŭnic biełaruskaj nacmienšaści ŭ Čechii.
Akurat kab atrymać taki rekamiendacyjny list, niekatoryja studenty krytyčnych śpiecyjalnaściaŭ musiać prajści vieryfikacyju, ź jakoj dapamahaje i arhanizacyja eks-siłavikoŭ BYPOL.
«U nas u «Bajpoł» jość śpiecyjalisty-analityki, taksama ź liku byłych supracoŭnikaŭ biełaruskaj milicyi, jakija majuć šmathadovy dośvied pracy ŭ śfiery vieryfikacyi i praviadzieńnia analityčnych daśledavańniaŭ. Plus u nas majecca dostup da baz danych MUS Biełarusi, adkul my možam atrymać dadatkovuju infarmacyju. Akramia taho, našy śpiecyjalisty vałodajuć i inšymi sposabami vieryfikacyi danych z adkrytych krynic», — raskazvaje kiraŭnik BYPOL Alaksandr Azaraŭ, adrazu adznačajučy, što nie moža raskryvać usich detalaŭ mietodyki.
Alaksandr Azaraŭ, adzin z kiraŭnikoŭ «Bajpoła»
U zadaču analitykaŭ uvachodzić zbor usioj najaŭnaj infarmacyi pra studenta i pravierka na pradmiet taho, ci nie źviazanaja jaho siamja, blizkija svajaki z režymam.
«U vyniku pravierki adnoj ź pieršych partyj vyśvietliłasia, što ŭ adnaho studenta baćka słužyć u KDB, u inšaha baćki — dziejnyja čynoŭniki.
Asabista my nie ličym, što dzieci musiać adkazvać za baćkoŭ i što kali maci ci tata čynoŭniki, to i naščadak padzialaje ich pohlady. My naadvarot chočam, kab biełaruskija studenty vučylisia za miažoj, atrymlivali jeŭrapiejskuju adukacyju — kab paśla z atrymanymi viedami jany pracavali na karyść novaj Biełarusi. Ale my nie prymajem rašeńniaŭ nakont losu studentaŭ, my prosta pieradajom źviestki pra ich. Rašeńnie ŭžo budzie prymacca češskim bokam niepasredna», — udakładniaje Alaksandr Azaraŭ.
Kryścina Šyjanok dadaje, što nacmienšaści važna zrabić usio, kab maładyja biełarusy i biełaruski nie nieśli kavałak kalektyŭnaj viny za ahresiju režymaŭ: «vyraz «svajak zdradnika radzimy» pavinien syści ŭ niabyt».
«Kožny kankretny vypadak pavinien razhladacca ŭ indyvidualnym paradku. Ni statystyčnyja danyja, ni kankretnyja situacyi, što tyčycca studentaŭ, u jakich svajaki akazalisia źviazanyja z režymam, ja b nie chacieła ahučvać i kamientavać. Heta ŭsio pryvatnaja infarmacyja. Skažu tolki, što niestanoŭčyja vieryfikacyi časam zdarajucca, jak my bačym. Zvyčajna jakraz praz pracu maci ci baćki.
U vypadku niestanoŭčaj vieryfikacyi my abaviazkova sustrakajemsia sa studentam asabista, hutarym i prymajem rašeńnie pa vynikach razmovy. Kali ŭsio ž rekamiendacyjny list i paśla razmovy vydać niemahčyma, my tłumačym pryčynu, ale heta nikudy nie idzie dalej. Student prosta nie atrymlivaje ad nas dadatkovaj padtrymki ŭ vyhladzie harantyi. Bo ŭsio ž my ciapier u stanie vajny, i pytańnie biaśpieki nie mienš važnaje, čym etyčny bok», — kamientuje Kryścina Šyjanok.
Biełarusy na sustrečy z kiraŭnictvam VŠCHT (chimična-technałahičnaha ŭniviersiteta). Fota: telehram-kanał Śviatłany Cichanoŭskaj.
Surazmoŭca źviartaje ŭvahu, što pakul vypadkaŭ adličeńniaŭ biełarusaŭ pa palityčnych matyvach zafiksavana nie było. Bolšaść češskich univiersitetaŭ zacikaŭlenyja ŭ svaich studentach, a da studenctva ź Biełarusi ŭvohule staviacca ź ciepłynioj i robiać usio mahčymaje, kab tyja zmahli davučycca:
«My starajemsia trymać ruku na pulsie pa hetaj situacyi. U horšym vypadku siarod alternatyŭnych varyjantaŭ, jakija prapanujucca, jość samyja roznyja: ad časovaha prypynieńnia navučańnia ci pierachodu na sumiežnuju niekrytyčnuju śpiecyjalnaść da indyvidualnaha vučebnaha płana albo napisańnia ŭłasnaha matyvacyjnaha lista, jaki b dazvoliŭ pakinuć studenta na «krytyčnaj» śpiecyjalnaści».
Na sustrečy z rektaratam Češskaha techničnaha ŭniviersiteta. Fota z archiva Kryściny Šyjanok.
Čytajcie taksama:
«Heta my tak pra vas kłapocimsia». U milicyjanieraŭ i kadebešnikaŭ adbirajuć pašparty
«Brać na miažy — niazručna, tamu ludziam dajuć ujechać u Biełaruś». Jak zatrymlivajuć tych, chto paśla doŭhaj adsutnaści viartajecca z-za miažy
