Vučyŭsia ŭ kaledžy, pracavaŭ majstram u ŽESie
Paŭłu 26 hadoŭ. Apošnija try hady jon pracuje ŭ śfiery IT, choć kaliści heta zdavałasia jamu fantastykaj. Matematyku ŭ škole jon viedaŭ na siamiorku, paśla 11 kłasa pastupiŭ u architekturna-budaŭničy kaledž. Možna było praciahnuć vučobu ŭ univiersitecie, ale chłopiec nie zachacieŭ tracić na heta čas. Adrazu paśla kaledža pajšoŭ pracavać — pa raźmierkavańni dva hady pravioŭ u ŽESie.
— Naohuł, ja vučyŭsia na majstra pramysłova-hramadzianskaha budaŭnictva, ale na budoŭlu majstrami pačatkoŭcaŭ brać nie chacieli, tolki rabočymi, tamu ja ŭładkavaŭsia majstram u ŽES. Zarablaŭ niešta kala $250—300 — dla maładoha chłopca narmalnyja hrošy. A načalniku ŭ 50 hadoŭ płacili niešta kala $400. Było zrazumieła, što karjernaha rostu tam nie budzie nijakaha.
Chłopiec uspaminaje, što jaho kaleha ŭ ŽESie ŭ toj pieryjad pajšoŭ na kursy SEO i na pracy pastajanna dzialiŭsia ŭražańniami: raspaviadaŭ pra klučavyja słovy, HTML-viorstku, ranžyravańnie ŭ pošukavikach. Pavieł taksama zahareŭsia vučobaj i staŭ vyvučać roznyja napramki ŭ IT, hladzieŭ, jakija mohuć być pierśpiektyvy ŭ SEO-śpiecyjalistaŭ, teściroŭščykaŭ, raspracoŭščykaŭ. Zamachnucca vyrašyŭ na samaje składanaje — prahramavańnie.
— Vas nie biantežyła, što prahramistaŭ vučać u VNU i na hetuju śpiecyjalnaść vielizarny konkurs?
— Nie, u mianie na toj momant užo byli znajomyja, jakija stali prahramistami biez profilnaj adukacyi. Tut ža hałoŭnaje, kab łohika pracavała, z matematyki treba ŭmieć składać, adymać, dzialić i pamnažać. A technałohii možna vyvučać u lubym uzroście i ź luboj adukacyjaj. Kolki ja potym chadziŭ na sumoŭi, mianie pra adukacyju tak ni razu nichto i nie spytaŭ.
Uładkavaŭsia ŭ kaviarniu aficyjantam: «Znajšoŭ dla siabie bałans pa hrošach i časie»
Dla paŭnavartasnaha navučańnia prahramavańniu patrebny čas — Pavieł razumieŭ heta z samaha pačatku. Pa paradzie znajomaha jon zvolniŭsia z ŽESa i ŭładkavaŭsia aficyjantam u kaviarniu, dzie byŭ zručny hrafik — try praz try. Try dni chłopiec zarablaŭ hrošy, a nastupnyja try dni moh paŭnavartasna pryśviacić vučobie.
— Heta byŭ taki kampramis. Ja moh zarablać niadrennyja hrošy, pry hetym nie kidaŭ ideju navučycca novaj śpiecyjalnaści.
— A kolki moža zarablać aficyjant?
— Ja uładkavaŭsia ŭ kaviarniu, dzie byŭ vialiki patok ludziej, vysokaja prachodnaść. Dziakujučy hetamu, na čajavych u budni dzień zarablaŭ rubloŭ 70—80, u vychadnyja — 100—150 (heta było niekalki hadoŭ tamu). U miesiac vychodziła prystojnaja suma. Ja nie ličyŭ dakładna, ale pa adčuvańniach było $800—1000. Pry hetym u mianie zastavałasia try-čatyry svabodnyja dni na tydzień. Čaściej za ŭsio heta byli budnija dni, usie siabry na pracy, tamu vučycca mnie nichto nie pieraškadžaŭ.
Vučyŭsia z dapamohaj anłajn-trenažoraŭ, zadavaŭ pytańni ŭ čacikach
Vyvučyŭšy košt papularnych kursaŭ pa raspracoŭcy, Pavieł vyrašyŭ na starcie abyścisia infarmacyjaj z adkrytych krynic. Pavodle jaho słoŭ, hodnaje navučańnie kaštuje $1 tys. — na jaho treba było adkłaści hrošy. Tak vyjšła, što kursy ŭ vyniku i nie spatrebilisia.
— Spačatku ja prosta staŭ hladzieć na YouTube roliki, kab zrazumieć, jak praściej za ŭsio ŭvajści ŭ śfieru IT. Tady na chajpie była frontend-raspracoŭka, pra jaje šmat kazali — i ja vyrašyŭ pasprabavać. Prosta tak i ŭbiŭ u Google zapyt: jak stać frontend-raspracoŭščykam. U internecie było raśpisana, što dla hetaha treba viedać HTML-viorstku, CSS, JavaScript (JS). Okiej, padumaŭ ja, pačniem z HTML —i huhliŭ užo bolš kankretnuju infarmacyju pa viorstcy.
Pačynaŭ chłopiec z trenažoraŭ ad rasijskaj HTML-akademii. U adroźnieńnie ad anłajn-kursaŭ, dzie jość vykładčyk abo mientar, tut ty vyvučaješ ŭvieś płast infarmacyi samastojna.
— Heta jak knižka, hruba kažučy. Spačatku idzie tearetyčnaja infarmacyja, potym praktyčny zaniatak. Plus ja znachodziŭ śpiecyjalizavanyja sajciki, dzie siadziać vopytnyja raspracoŭščyki. Kazaŭ: chłopcy, jość takaja prablema, patłumačcie toje i toje. I amal u 100% vypadkaŭ ludzi adkazvali, navat stelefanoŭvalisia sa mnoj, kab niešta rastłumačyć. Jašče ja znachodziŭ videa ad vopytnych raspracoŭščykaŭ, hladzieŭ, jak jany viarstajuć, i sprabavaŭ paŭtaryć.
— Ale jak vy razumieli, što ŭłavili sutnaść?
— Nie razumieŭ absalutna. I miarkujučy pa tym, što raspaviadali starejšyja raspracoŭščyki, heta narmalna: spačatku ty nie zmožaš zrabić dobra. Ale kali choć niešta atrymlivajecca i niejak pracuje, heta ŭžo vynik. Ja atrymlivaŭ ad hetaha zadavalnieńnie, moh zasiedžvacca pozna, było vielmi šmat entuzijazmu.
Pahadziŭsia pracavać za 100 rubloŭ (i heta nie žart!)
Paśla siami miesiacaŭ navučańnia Pavieł razumieŭ, što jašče nie hatovy da paŭnavartasnaj pracy ŭ IT. Ale tak atrymałasia, što z kaviarni jamu daviałosia syści. Kaža, tam była nie vielmi kamfortnaja abstanoŭka, jon braznuŭ dźviaryma. Heta padšturchnuła chłopca da taho, kab pašukać bolš surjoznuju pracu. Jon staŭ rassyłać reziume.
— Štuk sto reziume tady razasłaŭ — u asnoŭnym na vakansii pačatkoŭcaŭ-raspracoŭščykaŭ, biez vopytu. Ja hatovy byŭ pracavać ledź nie biaspłatna, «choć za chleb». Ale byli pastajannyja admovy, miesiacy dva ja nie moh ničoha znajści. A potym mnie, ličycie, pašancavała. Patelefanavali z kampanii, jakaja zajmałasia ŭhnajeńniami. Ajcišačka nie była dla ich asnoŭnym napramkam — tak, ekśpierymient. Ja pryjšoŭ na sumoŭje. Mianie spytali: «Viedaješ JavaScript?» Ja kažu: «Nie». — «PHP viedaješ?— — «Nie, tolki viorstku viedaju».
I mianie ŭsio roŭna ŭziali. Pieršy miesiac ja pracavaŭ biaspłatna, a z druhoha miesiaca atrymlivaŭ 100 rubloŭ.
Choć hrošy płacili adkryta śmiešnyja, Pavieł byŭ ščaślivy. Jon kaža, što pahadziŭsia b i na biaspłatnuju pracu — kab atrymać realny dośvied. Ale hrašovaje pytańnie pry hetym nikudy nie syšło. Na toj momant chłopiec zdymaŭ kvateru ź dziaŭčynaj, i treba było jak minimum apłačvać arendu. Vyručyła znoŭ ža praca aficyjantam.
— Pryjšoŭ siezon, i ŭ toj kaviarni źmianiŭsia administratar. Jana skazała, što ludziej kateharyčna nie chapaje, paprasiła dapamahčy. Ja prapanavaŭ stać «viačernim aficyjantam», to-bok prychodziŭ uviečary ŭ vychadnyja, časam u budnija dni i, hruba kažučy, «zdymaŭ usie viarški». Pracavaŭ u toj čas, kali ŭ kaviarni było maksimum pjanych i ščodrych ludziej, hatovych pakidać čajavyja. Takim čynam pratrymaŭsia jašče vosiem miesiacaŭ.
Za hod daros da zarobku ŭ 600 rubloŭ. A dzie tysiačy dalaraŭ?
Jak aficyjant, chłopiec zarablaŭ $400—500. Prahramisckaja zarpłata taksama rasła, ale vielmi pavolna.
— Pieršy miesiac mnie zapłacili 0 rubloŭ, potym dva miesiacy — pa 100 rubloŭ, potym try miesiacy — pa 300 rubloŭ. U vyniku za hod pa zarpłacie ja vyras da 600 rubloŭ. Nie šmat, zatoje mianie ciešyła toje, što moj skił staŭ vielmi chutka raści. Ja vučyŭsia rabić łendynhi, sajty internet-kram, karparatyŭnyja sajty. Technałohii tam, viadoma, vykarystoŭvalisia zusim nie takija, jak u vialikich IT-kampanijach, ale, tym nie mienš, ja nabiraŭsia vopytu.
— A ź dziaŭčynaj nie było kanfliktaŭ z-za zarobku 600 rubloŭ?
— Maja budučaja žonka naadvarot zaŭsiody była ruchavikom majho prahresu. Ja sam pa sabie taki trochi amorfny: trapiŭ u ajcišačku i siadžu zadavoleny, usio dobra! A jana padšturchoŭvała mianie da taho, što ja pavinien sprabavać dalej, treba sprabavać uładkavacca ŭ inšuju kampaniju. Kazała: Paša, usio atrymajecca, chacia b pasprabuj.
Pavieł nabraŭsia advahi i vyrašyŭ pachadzić pa sumoŭjach. Sprabavaŭ raz dziesiać — i kožny raz atrymlivaŭ admovy.
— Prychodzić techničny śpiecyjalist, pačynaje zadavać pytańni, i ty hublaješsia: dzieści panika, dzieści stres, dzieści niedachop dośviedu i viedaŭ. Paśla kožnaha takoha sumoŭja ja dumaŭ: jakaja ja nikčemnaść, nikomu ja nie patrebny. Zatoje takim čynam ty pačynaješ vyrazna bačyć, dzie ŭ ciabie prabieły. Prychodziš dadomu i pačynaješ raźbiracca ŭ temie: kapaješ, kapaješ, kapaješ.
Potym jašče adno sumoŭje — i tabie znoŭ pakazvajuć, što ty ničoha nie viedaješ. I ŭ vyniku ty kožny raz vučyšsia i raścieš.
Pryjšoŭ na $600 u bujnuju kampaniju: «Ja navat ofis byŭ hatovy padmiatać»
Pavieł nie pakidaŭ sprobaŭ znajści pracu ŭ surjoznaj IT-kampanii. Akramia techničnaj častki, jon vyrašyŭ papracavać nad svaim profilem LinkedIn, jakim aktyŭna karystajucca rekruciory. Dadaŭ u kantakty HR-śpiecyjalistaŭ, prapisaŭ klučavyja słovy — i z časam jamu stali sami dasyłać prapanovy pa pracy.
— Adnojčy mnie napisaŭ HR z bujnoj mižnarodnaj kampanii z ofisam u Biełarusi. Ja raspavioŭ pra svoj dośvied, ščyra pryznaŭsia, što šmat čaho nie viedaju, ale tam jak raz šukali čałavieka na ŭnutrany prajekt, ja im padychodziŭ. I navat anhlijskaja była nie patrebnaja — jana ŭ mianie na nizkim uzroŭni, tamu što ŭ škole vučyŭ niamieckuju. Ja byŭ ščaślivy: mianie biaruć u krutuju kampaniju i prapanujuć cełych $600! Dy za takuju zarpłatu ja jašče i ofis byŭ hatovy padmiatać! — žartuje Pavieł.
Pieršyja miesiacy na novaj pracy chłopiec adčuvaŭ niešta nakštałt kulturnaha šoku. Jon byŭ uzrušany tym, u jakich kamfortnych umovach pracujuć ajcišniki.
— Prychodžu na kuchniu, a tam sadavina lažyć. Ja pytajusia: «možna jeści?» Mnie adkazvajuć: «Treba», — z uśmieškaj raspaviadaje chłopiec. — Kava smačnaja, piečyva, letam nabivajuć chaładzilnik marožanym, kožny miesiac śviatkujuć Dzień imianińnika: voś vam piva, pica — adpačyvajcie, chłopcy.
Ja adčuŭ, što heta — kali ciabie realna ceniać, kali kampanii vyhadna, kab ty raźvivaŭsia i adčuvaŭ siabie kamfortna.
Pakutavaŭ na kompleks samazvanca. «Ličyŭ siabie niesapraŭdnym prahramistam»
Jak tolki Pavieł atrymaŭ novuju pracu, z kaviarni jon zvolniŭsia, vyrašyŭšy skancentravacca na novych zadačach. Pryznajecca, što ŭ niekatorych technałohijach spačatku «płavaŭ», asvojvaŭ ich na chadu.
— Ale ŭ cełym było ŭžo lahčej, tamu što ty znachodzišsia ŭ ofisie, dzie šmat raspracoŭščykaŭ. Možaš padyści z noŭtbukam da kalehi, zadać jamu pytańnie. U hetaj kampanii ja staŭ vielmi chutka raści. Viadoma, «sindrom samazvanca» jašče doŭha mianie nie adpuskaŭ. Zdavałasia, voś ciapier usie vakoł zaŭvažać, što ja niesapraŭdny prahramist, i skažuć: «Sychodź!». Ale takoha nie było. U kampanii składajuć płan raźvićcia kožnaha supracoŭnika. U tablicy prapisvajuć tvaje navyki, jakija jość ciapier i jakija pavinny być praz paŭhoda. Ty staviš dla siabie vyraznyja mety i zadačy i idzieš da ich.
Pavieł kaža, što pryjšoŭ u kampaniju na zarpłatu, jakaja pieršapačatkova była nižejšaj za rynačnuju. Jak i inšym prahramistam, z časam jamu taksama pierahladali miesiačnuju sumu, ale ŭsio roŭna jon zarablaŭ mienš, čym kalehi. Da peŭnaha momantu taki raskład chłopcu padychodziŭ, ale, nabraŭšysia vopytu, jon vyrašyŭ damahacca pavyšeńnia.
— Kali ŭ ludziej z takim ža vopytam zarpłata była $2200-2300, to ŭ mianie, kali sychodziŭ, — $1800. Ja paprasiŭ zarpłatu vyšejšuju, mnie admovili. Tady ja vyrašyŭ pahladzieć, jakija jość prapanovy na rynku. Heta było minułym letam — taki pieryjad, kali vakansij było vielmi šmat, a raspracoŭščykaŭ mała. Ja abraŭ try-čatyry prajekty, pachadziŭ pa sumoŭjach, prajšoŭ niekalki ź ich. Spyniŭsia na nievialikaj kampanii, dzie i zarpłatu prapanavali vydatnuju, i prajekt padaŭsia mnie cikavym. Kali paviedamiŭ, što sychodžu, pačaŭsia praces utrymańnia supracoŭnika: mnie hatovyja byli płacić takuju ž zarpłatu, jak na novym miescy. Ale ja vyrašyŭ usio-tki pasprabavać siabie ŭ inšaj kampanii.
Ciapier Pavieł ličycca midł-raspracoŭščykam, u jaho niadrenny vopyt, jon moža mientaryć pačatkoŭcaŭ. Chłopiec vielmi zadavoleny i prajektam, i kalektyvam, i zarobkam (kala $3 tys.).
— Davodzicca jašče knižki študziravać?
— Ciapier užo treba prymušać siabie vučyć niešta novaje, tamu što paśla peŭnaha etapu ty traplaješ u ciapličnyja ŭmovy. Ale jość razumieńnie, što, kali ja zatrymajusia, u hetaj śfiery možna vielmi chutka ŭsio stracić. Pakul hałoŭnaja prablema — heta anhlijskaja. Ja pačaŭ vučyć jaje paŭtara hady tamu. Čytaju ŭžo dobra, mahu niešta napisać, ale razmaŭlać nie atrymlivajecca — stupar. Pry hetym pisać kod možna i biez anhlijskaj. Viadoma, heta drenna, što ja nie mahu napramuju pahavaryć z zakazčykam z Aŭstralii, pavinien adymać čas u darahich śpiecyjalistaŭ. Tym nie mienš pieraškodaj dla pracy heta nie stała.
— Paśla kursaŭ nie va ŭsich atrymoŭvajecca ŭładkavacca na pracu ŭ IT. Jak dumajecie čamu?
— Tut, viadoma, mnohaje zaležyć ad pośpiechu. I važnaja upartaść, metanakiravanaść. Kali ty chodziš na kursy, ciabie pavinny łancuhami pryviazvać da party, kab ty nie ŭkusiŭ vykładčyka ŭ imknieńni atrymać viedy. Z takim staŭleńniem da vučoby dakładna ŭsio atrymajecca, treba ŭsio da kapiejki vyciskać z tych hrošaj, jakija ty vydatkavaŭ na navučańnie. I, jak pakazvaje moj vopyt, kursy, u pryncypie, nie abaviazkovyja. Možna zajmacca i doma, ale rabić heta važna rehularna, stavicca adkazna, vialikuju častku času pryśviačać vučobie.
Jašče, ja b skazaŭ, vielmi važna vieryć u siabie. Kali ja padaŭ ducham, chacieŭ usio kinuć, syści na poŭnuju staŭku aficyjantam, mianie zaŭsiody padtrymlivała žonka. Kazała, što ŭ mianie ŭsio atrymajecca — i ja maleńkimi krokami išoŭ dalej.
A potym ty vyrašaješ zadaču, ź jakoj doŭha nie moh spravicca, i taki adrenalin vyłučajecca! Ejfaryja samaja sapraŭdnaja.
— A ejfaryja ad vialikaj zarpłaty ŭ vas jość?
— Tak, ja ŭdziačny losu za toje, što ŭsio tak skłałasia. Nie chavaju, što pryjšoŭ u hetuju śfieru mienavita pa hrošy, bo, kali ŭ ciabie dobraja zarpłata, ty mnohaje možaš sabie dazvolić, heta zusim inšaja jakaść žyćcia. Dapuścim, ja hulaŭ u hulni, i mnie chaciełasia kupić žaleza mahutnaje, ale hrošaj na takoje nie było. A kali ty dobra zarablaješ, lohka možaš dazvolić sabie takija pakupki.
A jašče ŭ IT ja zaŭsiody bačyŭ pierśpiektyvy. Razumieŭ, što zmahu pracavać na pracadaŭcu ź luboha punkta śvietu, što nie budu pryviazany da miesca, što ŭ mianie buduć pastajannyja mahčymaści dla rostu. I heta vielmi pryjemnaje adčuvańnie, kali ty nie siadziš na miescy i nie pakryvaješsia ćvillu.
