Pradukcyja «Biełaruśkalija». Fota: kali.by
Usiaho niekalki dzion tamu premjer-ministr Biełarusi Raman Hałoŭčanka zapeŭnivaŭ, što biełaruskaja ekanomika adčuvaje siabie całkam zdarovaj, adčuvajučy tolki «nievialikaje prasiadańnie ŭ abjomach vypusku i ekspartu pradukcyi». Adnak u intervju telekanału Al Arabiya z vusnaŭ premjera prahučali ličby strataŭ. 16—18 miljardaŭ dalaraŭ u hod — takuju sumu składaŭ ekspart u krainy Jeŭrapiejskaha Sajuza i Paŭnočnaj Amieryki, zabłakavany praz sankcyi.
Leŭ Lvoŭski. Fota: BEROC
Leŭ Lvoŭski źviartaje ŭvahu, što ličby, nazvanyja premjeram, trochi vyšejšyja za aficyjnyja dadzienyja pa abjomie ekspartu ŭ krainy ES i ZŠA.
— Ja praktyčna ŭpeŭnieny ŭ tym, što, aceńvajučy ŭpłyŭ sankcyj na naš źniešni handal, siudy dadali ličbu pa Ukrainie, — kaža ekśpiert.
Zhadka ličbaŭ i samoha faktu zabłakavanaha ekspartu ŭ intervju arabskamu telekanału, adznačaje Leŭ Lvoŭski, — adnaznačnaja sproba ŭrada Biełarusi zakinuć vudu na ŭschod.
— Zvyčajna urad imkniecca prymienšyć upłyŭ sankcyj, ale tut Raman Hałoŭčanka kazaŭ pra samy niehatyŭny scenar, pry jakim stracicca ŭvieś ekspart u ES i ŭvieś ekspart va Ukrainu. Choć u mejnstrymnych scenarach ekanamičnych ahienctvaŭ i niezaležnych ekanamistaŭ my ŭsio ž taki raźličvajem, što niejkaja dola ekspartu ŭ ES zachavajecca. Navošta heta było zroblena, my, viadoma, možam tolki mierkavać.
Mahčyma, Hałoŭčanka takim čynam chacieŭ niejak prademanstravać pryvabnaść Biełarusi jak krainy dla inviestycyj u tym płanie, što ŭ nas šmat pustych nišaŭ, i niejki arabski inviestar moh by na ich pryjści.
Ci atrymajecca va ŭrada pieraaryjentavać ekspart na inšyja rynki? Niekatoruju dolu, biezumoŭna, atrymajecca, miarkuje ekśpiert — ale daloka nie ŭsio.
— Z adnaho boku, z Rasii sychodziać mižnarodnyja kampanii, niekatoryja ź ich admaŭlajucca handlavać z Rasijaj. I Biełaruś sapraŭdy zmoža zamianić častku pustych nišaŭ. Lohka ŭjavić sabie, naprykład, pavieličeńnie pastavak MAZaŭ u RF.
Ale jość i šmat faktaraŭ, jakija buduć pieraškadžać płanam urada.
Pieršy: značnaja častka biełaruskaha ekspartu ŭ ES i Ukrainu była vielmi śpiecyfičnaj, aryjentavanaj mienavita na hetyja rynki.
Skažam, va Ukrainu my pastaŭlali šmat naftapraduktaŭ i bitumu. Zrazumieła, što ŭ Rasii ci ŭ Kazachstanie našy naftapradukty nie patrebnyja — u ich jość svaje. Pastaŭlać ich u Kitaj — doraha i niama adpaviednaj infrastruktury.
Abo ŭziać meblu, jakuju Biełaruś ekspartavała ŭ Jeŭropu i ŭ Rasiju. I toje, i toje nazyvajecca meblaj, ale heta dva vielmi roznych tavary. Jeŭropa była vysokamaržynalnym rynkam luksavaj mebli, a ŭ Rasii, choć taksama jość taki brend — biełaruskaja mebla — ale tam havorka idzie, naadvarot, pra tannuju meblu nizkaj i siaredniaj jakaści. I pieranakiravać jeŭrapiejskuju meblu ŭ Rasiju budzie nie tak i prosta.
Druhi momant: łahistyka. Na adzin z asnoŭnych našych ekspartnych tavaraŭ, kalij, vysoki suśvietny popyt. Ale jak jaho ekspartavać?
U Rasii jość «Urałkalij» — hałoŭny kankurent «Biełaruśkalija», tam naš kalij nie patrebny. A dla ekspartu ŭ inšyja krainy (Brazilija, Indyja) jość prablemy z ekspartnymi šlachami.
Ekśpiert nahadvaje, jak z taho času, kali Litva zakryła dla Biełarusi pieravałku kalija praz svaje party, mianialisia zajavy na aficyjnym uzroŭni. Spačatku dla madernizacyi tranzitnaj infrastruktury advodzili paŭhoda, potym havorka išła pra hod, a niekalki miesiacaŭ tamu Łukašenka zajaviŭ, maŭlaŭ, svaje party na rasijskaj Bałtycy ŭ Biełarusi buduć «ciaham dvuch hadoŭ».
I heta nie ličačy dziŭnych davajennych idej pa vykarystańni ŭkrainskaj infrastruktury (ciapier, vidavočna, pra heta havorka nie idzie) abo pa dastaŭcy kaliju pa čyhuncy da Astrachani, adtul moram u Iran, a dalej ź dźviuma pierahruzkami ŭ Indyju…
— Miarkujučy pa ŭsim, ekspartavać kalij jość kamu — jość popyt, ale vielmi vialikija składanaści z transpartnaj infrastrukturaj, — zaŭvažaje Leŭ Lvoŭski. — Niekatoraja kolkaść kaliju išła ŭ Kitaj pa čyhuncy, ale heta daloka nie tyja miljony ton, jakija patrebnyja Biełarusi.
Pra straty havorka nie idzie, u kalija davoli nizki sabiekošt, i navat źnižka u 60% nie źjaŭlajecca niavyhadnaj dla nas. Ale ciapier pytańnie ŭ tym, jak fizična pieravieźci hetyja abjomy, kab pradać ich choć by sa źnižkaj.
Jość jašče adna prablema, dadaje ekanamist: niekatoryja biełaruskija ekspartnyja tavary, vierahodna, budzie niemahčyma vyrablać, kali nie ŭdasca znajści zamienu impartnaj syravinie i kamplektujučym.
Akramia aficyjnych sprobaŭ vyratavać ekspart, robiacca i nieaficyjnyja miery abychodu sankcyj. Na dniach Kazachstan zajaviŭ, što hety numar u biełaruskich kampanij nie projdzie — parłamient krainy ŭžo abmiarkoŭvaje, jak spynić hetuju schiemu.
Viadoma, navat aficyjnyja zajavy nie kažuć ab tym, što hetaja schiema budzie całkam zabłakavanaja.
— Ale, tym nie mienš, heta simptamatyčna, — adznačaje ekśpiert. — Što adroźnivaje biahučuju situacyju ad papiarednich sankcyjnych abmiežavańniaŭ?
Raniej biełaruskija pradpryjemstvy mahli z tymi ci inšymi stratami hetyja sankcyi abychodzić: rehistravać tavary ź inšymi kodami, abo damaŭlacca ź inšaj krainaj albo asobnymi pradpryjemstvami. Ale ciapier mižnarodnaja taksičnaść Biełarusi vyrasła ŭ razy.
U 2020—2021 hodzie, kali nakładali sankcyi na Biełaruś, u nas byŭ hienieralny płan vieźci ŭsio praz Rasiju. Ale ciapier i taksičnaść Rasii takaja vysokaja, što pry luboj schiemie, prydumanaj dla abychodu sankcyj, jość vialiki šaniec, što hetuju schiemu nieŭzabavie spyniać.
Budzie šmat dobraachvotnych ahientaŭ padtrymki sankcyjnaha režymu. Navat asobny rabotnik pradpryjemstva, daviedaŭšysia, što jano dapamahaje abychodzić sankcyi, moža, naprykład, z pačućcia salidarnaści z Ukrainaj paviedamić u jeŭrapiejskija orhany ab sprobie ich abychodu.
Ci samo pradpryjemstva, jakoje mahło b paŭdzielničać u hetaj pracedury, admovicca ad udziełu, kab zachavać reputacyju. Dy Boh ź joj, z reputacyjaj — prosta kab samomu nie patrapić pad sankcyi.
Sankcyi ž nie statyčnyja, jany pašyrajucca i nakładajucca novyja. I kali siońnia, skažam, usim stanie viadoma, što jeŭrapiejskija sankcyi nie dziejničajuć, tamu što Kazachstan dapamahaje ich abychodzić — chto viedaje, ci nie apyniecca ŭ nastupnym pakiecie Kazachstan…
Heta nie značyć, što biełaruski ekspart upadzie ŭ nul, ale buduć istotnyja straty.
