Novaja aleja złučycca ź ciapierašniaj, kab kryžy stajali praz usio ŭročyšča, utvarajučy adziny Šlach pamiaci.
29 kastryčnika 1937 hodu ŭ sutareńniach mienskaj turmy NKVD rasstralali bolš za 100 biełaruskich piśmieńnikaŭ, navukoŭcaŭ, dziaržaŭnych dziejačaŭ. Siarod ich byli Aleś Dudar, Michaś Zarecki, Todar Klaštorny, Janka Niomanski, Michaś Čarot dy inšyja.
U Dzień pamiaci achviaraŭ stalinskich represijaŭ niekalki arhanizacyjaŭ — a heta biełaruskaja filija mižnarodnaj arhanizacyi «Memaryjał», ruch salidarnaści «Razam» i inicyjatyva «Za ŭratavańnie memaryjału Kurapaty» — tradycyjna ŭšanoŭvajuć miaściny ŭ Miensku i ŭ vakolicach, dzie rasstrelvali i chavali achviaraŭ palityčnych represijaŭ. Heta Kalvaryjskija mohiłki, Traścianiec, Łošyca, park Čaluskincaŭ. Uviečary ŭ Kurapatach adbudziecca adkryćcio i aśviačeńnie Kryžovaha šlachu z zachodniaha boku ŭročyšča.
Kaardynatarka inicyjatyvy «Za ŭratavańnie memaryjału Kurapaty» Hanna Šapućka kaža, što novaja aleja, jakaja projdzie praz zachodniuju častku Kurapackaha lesu, daść mahčymaść dahladać i ŭšanoŭvać tamtejšyja mahiły, da niadaŭniaha času zaniadbanyja.
«My zakłali kryžovuju aleju z zachodniaha boku ŭročyšča. Z uschodniaha boku takaja aleja isnuje daŭno, KCHP-BNF uvieś čas rupicca pra jaje. Ale jana idzie nie praz uvieś les: z zachodniaha boku alei niama. I my vyrašyli pasprabavać zakłaści novuju kryžovuju aleju, kab kryžy stajali praz usio ŭročyšča, utvarajučy adziny Šlach pamiaci. Užo ŭstalavanyja siem novych kryžoŭ, siońnia jany buduć aśviačanyja».
Letaś nieabyjakavyja ludzi ciaham rehularnych tałokaŭ rasčyścili kala hiektara terytoryi. Hanna Šapućka kaža, što ŭ hetym hodzie ad śmiećcia vyzvalili jašče taki ž kavałak lesu:
«U vyniku šmatlikija zaniadbanyja mahiły stali adkrytyja i dastupnyja. Sioleta z 3 červienia da ŭčorašniaha dnia my pravodzili tałoki pa aŭtorkach, kab navieści paradak u Kurapatach i vyzvalić śviatoje miesca ad śmiećcia i suchich drevaŭ. Tamu Tałaka-2014 adbyłasia ŭ poŭnym abjomie, choć prychodziła i nia tak šmat ludziej, jak by chaciełasia».
Na tendencyju padzieńnia intaresu da temy palityčnych represijaŭ 30-ch hadoŭ źviartaje ŭvahu stały ŭdzielnik akcyjaŭ ušanavańnia pamiaci ŭ Kurapatach, historyk Ihar Kuźniacoŭ. Jon kaža, što hety spad pačaŭsia jašče ŭ 1997–1998 hadach i byŭ abumoŭleny niadaŭniaj tady źmienaj ułady i radykalnymi zachadami, skiravanymi na toje, kab źnizić cikavaść da temy stalinskich represijaŭ z boku dziaržaŭnych ŚMI i hramadztva. Heta vyjaviłasia i ŭ zvalnieńni navukoŭcaŭ, jakija pracavali z hetaj temaj, i ŭ pierapisvańni padručnikaŭ historyi.
«Vynik my bačym siońnia — hetaj prablemaj mała chto cikavicca, a mierapryjemstvy, jakija ładziacca ŭ Kurapatach, źbirajuć nia bolš za niekalki dziasiatkaŭ čałaviek. Ale tut vina nia tolki dziaržaŭnych ŚMI — demakratyčnyja vydańni taksama nia chočuć pisać pra represii. Ličycca, što heta nia modna. Na žal, sychodziać z žyćcia tyja ludzi, jakich zakranuli represii. Na zalnyja imprezy prychodziać adzinki — tyja, chto ŭ stanie kudyści dajści. Taksama niepakoić i toje, što tema represijaŭ nie cikavić i biełaruskuju demakratyčnuju palityčnuju elitu. Nichto z partyjnych lideraŭ nie byvaje ŭ Kurapatach. Jany, vidać, ličać, što heta nia ich prablematyka. Takim čynam, biełaruskaja nacyja siońnia prybiraje z pamiaci ŭsie trahičnyja staronki i žyvie siońniašnim dniom», — razvažaje Ihar Kuźniacoŭ.
Z historykam pahadžajecca lider Partyi BNF Alaksiej Janukievič, jaki ličyć, što hramadztva, jakoje znachodzicca ŭ stanie zmahańnia za chacia b minimalny ŭzrovień dabrabytu, nia moža zadumvacca pra histaryčnuju pamiać. Da taho ž, pavodle Janukieviča, hramadztva, u jakim pry ŭładzie zastajucca idejnyja naščadki tych, chto čyniŭ represii ŭ 30-ja hady, nia zdolnaje da pakajańnia i ŭśviedamleńnia pamyłak minułaha:
«Dla taho kab adbyłosia pakajańnie ŭ hramadztvie, treba, kab jak minimum ad ułady adyšli idejnyja naščadki tych, chto ŭdzielničaŭ u hetych palityčnych represijach. Ciapier u Biełarusi nielha pra heta kazać — na dziaržaŭnym uzroŭni praciahvajuć ušanoŭvacca takija asoby, jak Dziaržynski i jaho pamahatyja, jakija zasnoŭvali mechanizmy masavych represijaŭ. Ale pakajańnie ŭ hramadztvie pavinna adbycca, pavinna źmianicca palityčnaja systema i ŭłada. Taksama ŭ sytuacyi, kali ludzi zakłapočanyja tym, jak mienavita siońnia budavać svajo žyćcio i zabiaśpiečvać minimalny ŭzrovień dabrabytu, ciažka čakać, što ludzi buduć zdolnyja zadumvacca nad takimi rečami, jak histaryčnaja pamiać i ŭšanavańnie achviaraŭ palityčnych represijaŭ».
