Jak pavialičyć kolkaść biełaruskaj movy za adzin dzień u piać razoŭ? + infahrafika 103

10 lipienia, ŭ dzień, kali rasijskamoŭnaja viersija Vikipiedyi začyniłasia na znak pratestu suprać pryniaćcia zakonaprajektu № 89417–6 «Ab uniasieńni źmienaŭ ŭ fiederalny Zakon «Ab abaronie dziaciej ad infarmacyi, jakaja škodzić ich zdaroŭju dy raźvićciu», rezka pavialičyłasia kolkaść naviedvańniaŭ viersij Vikipiedyi na biełaruskaj movie.

Tak, kali 9 lipienia hałoŭnaja staronka Vikipiedyi kłasičnym pravapisam była pakazanaja 755 razoŭ, to 10-ha — 1653. To bok, praz bajkot rasijskamoŭnaj viki naviedvańnie «kłasičnaj» viki pavialičyłasia bolš čym udvaja.

Jašče bolš ad časovaha zakryćcia rasijskamoŭnaj Vikipiedyi atrymała viersija encykłapiedyi na «akademičnaj» biełaruskaj movie. Kali 9 lipienia jaje hałoŭnuju staronku naviedała 1480 internaŭtaŭ, to 10-ha — až 7350!

To bok, amal u 5 razoŭ bolej, čym napiaredadni! Takaja ž situacyja — i ź inšymi artykułami. Tak, artykuł «Biełaruś» 9 lipienia byŭ pakazany 60 asobam, a 10-ha — 310. Rost u 5,16 razu! Artykuł «Alaksandr Ryhoravič Łukašenka» byŭ pakazany 9 i 50 razoŭ adpaviedna.

Śviata skončyłasia. Na jakoj movie biełarusy zvyčajna čytajuć Vikipiedyju?

Biełaruś dajšła da kraju rusifikacyi, i Vikipiedyja heta adlustroŭvaje.

U stvareńni Vikipiedyi važnaja rola naležyć dyjaspary, jakaja takim čynam addaje svojeasablivuju daninu stračanaj radzimie.

Na žal, statystyka niesuciašalnaja.

Za pieršy kvartał 2012 hoda prahlady roznych moŭnych viersijaŭ Vikipiedyi z terytoryi Biełarusi raźmierkavalisia nastupnym čynam: 85,2% prahladaŭ prypadaje na rasijskamoŭnuju Vikipiedyju,

na druhim miescy — anhlijskamoŭnaja, z 7,5%. Jašče 4,2% prahladaŭ idzie na ahulny dla ŭsich moŭnych raździełaŭ prajekt «Vikischovišča» — «skład» fajłaŭ (malunki, zdymki, videa) pad volnaj licenzijaj.

I tolki paśla iduć viersii Vikipiedyi na «akademičnaj» dy «kłasičnaj» biełaruskaj movie — 1% i 0,6%.

To bok, ahułam — 1,6%. Dalej iduć viersii Vikipiedyi na niamieckaj i polskaj — pa 0,3%. Pa 0,1% majuć francuzskaja, ukrainskaja dy ispanskaja vikipiedyi. Na ŭsie astatnija moŭnyja raździeły prypadaje 0,6%.

A što susiedzi?

Va Ŭkrainie naviedvalniki Vikipiedyi taksama čaściej čytajuć jaje pa-rasijsku. Ale adsotak tych, chto čytaje jaje na nacyjanalnaj movie, bolšy — 13,7%. Krychu bolš va Ŭkrainie čytajuć i anhlijskamoŭnuju viki — 8,7% suprać 7,5% u Biełarusi.

Zusim inšaja moŭnaja situacyja ŭ palakaŭ, dzie Vikipiedyju nacyjanalnaj movaj čytaje absalutnaja bolšaść — 81,2% prahladaŭ.

Na anhlijskuju movu prypadaje amal 14% ad ŭsich prahladaŭ. Rasijskaja maje tolki 0,6%.

A ŭ samoj Rasii rasijskaja mova pa-za kankurencyjaj.

Amal 90% prahladaŭ vikipiedyi ŭ Rasii — mienavita na joj. Pakazalna, što ŭ Rasii najmienšy z ŭsich čatyroch praanalizavanych krainaŭ adsotak prahladaŭ encykłapiedyi na anhlijskaj movie — tolki 6,8%.

Niesumnienna, što kolkaść biełaruskamoŭnych dy ŭkrainskamoŭnych u Biełarusi i Ukrainie vyšejšaja za 1,6% dy 13,7% adpaviedna. Ale, pakolki infarmacyi ŭ rasijskamoŭnaj Vikipiedyi zvyčajna bolš, to biełarusy dy ŭkraincy čaściej čytajuć mienavita jaje.

Dzie čytajuć vikipie(e)dyju pa-biełarusku?

Asablivaściu abiedźviuch biełaruskich Vikipiedyjaŭ jość toje, što ich u značnoj stupieni piša i čytaje dyjaspara. Asabliva heta tyčycca raździeła na «kłasičnym» pravapisie.

I ŭ «kłasičnaj», i ŭ «akademičnaj» Vikipiedyi kolkaść prahladaŭ ź Biełarusi — mienšaja za pałovu. U «kłasičnaj» viki prahladaŭ ź Biełarusi — 46,1%. Dalej iduć Złučanyja Štaty Amieryki — 7,5%. Na trecim miescy Rasija — 7,2%. Na čaćviertym — Polšča z 5,2%. Dalej — Ukraina (4,2%) dy Niamieččyna (3,3%). Rešta krain — 26,2%.

Krychu inšaja situacyja z «akademičnaj» Vikipiedyjaj. Prahladaŭ ź Biełarusi — krychu bolš: 49,3%. Na druhim miescy, zamiest ZŠA — Rasieja z 8,4%. Na ZŠA prypadaje 5,5%, a na Ukrainu — 4,7%. Na ŭsie astatnija krainy prypadaje 32,1% prahladaŭ.

Dla paraŭnańnia: na Ŭkrainu prychodzicca 89,2% prahladaŭ ukrainamoŭnaj Vikipiedyi. Na Polšču prypadaje 90,6% prahladaŭ polskamoŭnaj viersii Vikipiedyi.

Ź inšaha boku, situacyja ź biełaruskimi Vikipiedyjami padobnaja da valijskaj.

Tolki 45,8% prahladaŭ valijskaj viki prypadaje na Vialikabrytaniju. Taksama, naprykład, tolki 26,3% prahladaŭ irłandskamoŭnaj Vikipiedyi prypadaje na Respubliku Irłandyja, a 14,5% — na ZŠA.

Jak udzielnik, jaki napisaŭ ŭ biełaruskamoŭnuju (tuju, što «kłasičnym pravapisam») Vikipiedyju 180 artykułaŭ, skažu: karystajciesia joj, pišycie, pa mahčymaści, svaje artykuły, załučajcie inšych.

Na moj pahlad, biełaruskamoŭnaj Vikipiedyi vielmi nie chapaje artykułaŭ pra sučasnaść. Tak, niadrenna raspracavanyja histaryčnyja ci kulturnyja temy. Ale dla taho, kab mova žyła, na joj pavinna być napisana i toje, što ludzi zvyklisia čytać kožny dzień.

Vikipiedyja pavinna stać pryjarytetam nacyjanalnych kulturnych asiarodkaŭ.

Vasil Babič, Kijeŭ

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH