Niaskorany Michaił Marynič 11

Mabyć, heta była samaja praciahłaja razmova ŭ majoj žurnalisckaj praktycy. Pieršy raz ź Michaiłam Maryničam my sustrelisia jašče vosieńniu 2009 hoda. Zapisali pieršuju častku. Jon niekudy śpiašaŭsia i abiacaŭ zavitać jašče raz. Ale praciah razmovy adbyŭsia tolki ŭ 2011 hodzie. Pryčyna — rezkaje paharšeńnie zdaroŭja. Tym nie mienš svajo abiacańnie jon vykanaŭ. Na moj pohlad, heta i jość adna z hałoŭnych rysaŭ charaktaru Michaiła Maryniča — trymać słova, davodzić usie spravy da kanca.

Na fonie karjery

Zajmajučy kiroŭnuju pasadu, ja zastavaŭsia biespartyjnym. U toj čas pracavać inžynieram i być biespartyjnym było redkaściu. Ja doŭha nie bačyŭ sensu va ŭstupleńni ŭ partyju, ale potym akaličnaści prymusili.

Atrymaŭ zaprašeńnie pajechać u kamandziroŭku ŭ Afhanistan. Terminy pačatku kamandziroŭki padciskali, tamu kamunistam staŭ biez kandydackaha stažu.

U Afhanistanie ja prabyŭ try hady. Heta byli časy jašče da ŭvodu savieckich vojskaŭ.

Viarnuŭsia na radzimu, i adzin z tahačasnych biełaruskich ministraŭ Bildziukievič prapanavaŭ mnie ŭznačalić bujnoje budaŭničaje ŭpraŭleńnie SMU № 4 Tresta «Biełstromramont».

Pieršy sakratar Minskaha harkama KPSS Bartaševič zaprasiŭ mianie na rabotu ŭ haradskuju administracyju. U hety čas uźnik novy staličny rajon — Maskoŭski — i mianie abrali (tady ich nie pryznačali) spačatku pieršym namieśnikam, a praz hod staršynioj rajvykankama.

Tak u pačatku 1980-ch hadoŭ adbyŭsia jašče adzin pavarot słužbovaj karjery.

U 1984 hodzie staŭ namieśnikam staršyni Minskaha harvykankama i adrazu atrymaŭ daručeńnie zaniacca budaŭnictvam minskaha mietro. Pieršaja linija staličnaha mietrapalitenu była pabudavana pry mnie. A za «Uschod» navat atrymaŭ premiju Savieta Ministraŭ SSSR. U 1989 hodzie ŭznačaliŭ Minski harvykankam.

Napačatku 1990-ch hadoŭ była ciažkaja ekanamičnaja situacyja. Uzhadvaju važny chvalujučy momant, kali dziasiatki tysiač hałodnych ludziej vyšli na płošču. Ni pradstaŭniki ŭradu, ni pradstaŭniki parłamienta nie rašylisia vyjści tady da natoŭpu.

Viačasłaŭ Kiebič davieryŭ heta mnie. Mocna pieražyvaŭ, tamu što razumieŭ — ludziam ciažka. Treba było dać im upeŭnienaść, što ich los źmienicca ŭ lepšy bok.

Adzinym instrumientam dla hetaha było słova, a nie jak zaraz — dubinka i aŭtazak.

Maja zadača była razmaŭlać ź ludźmi i pierakanać ich. Sapraŭdny dośvied publičnaj palityki. Jon mocna mnie potym dapamoh.

U parłamient ja pryjšoŭ jak deputat, vyłučany ad budaŭnikoŭ mietro. Tady było šmat cikavych palitykaŭ, jarkich asobaŭ. Bolšaść ź ich viadoma i dahetul — Šuškievič, Labiedźka, Barščeŭski, Paźniak, Hołubieŭ, Sasnoŭ, Kraŭčanka.

U Viarchoŭnym Saviecie 12 sklikańnia ja pracavaŭ adrazu ŭ dźviuch kamisijach. Adna zajmałasia biudžetam krainy, druhaja — budaŭnictvam.

Prapanoŭvaŭ pierajmienavać «Mietrapaliten imia U.I. Lenina» ŭ «Mietrapaliten imia P. M. Mašerava».

Na žal, deputaty heta nie padtrymali.

Kali stvarali znakamituju antykarupcyjnuju kamisiju, staršynioj prapanavali stać mnie. Ad novaj pasady admoviŭsia, bo mnie niedaspadoby zajmacca śledstvam, sačeńniem, chapać kahości za ruku. Ja nie bačyŭ siabie kantraloram. Tady Šuškievič pahadziŭsia z prapanovaj nakont Łukašenki.

Novaja płyń majho žyćcia pačałasia ŭ 1994 hodzie.

Staŭ pasłom u Čechii, Słavakii i Vienhryi pa sumiaščalnictvie. U apošniuju krainu dajechać z davierčymi hramatami navat nie paśpieŭ, tamu što byŭ adklikany na pasadu namieśnika staršyni kamiteta pa źniešnieekanamičnych suviaziach.

Ja byŭ pieršym i adzinym ministram źniešnieekanamičnych suviaziej Biełarusi. Heta ministerstva praisnavała tolki piać hadoŭ (1994–1999) i było pieradadziena ŭ skład ministerstva zamiežnych spraŭ.

Heta byŭ pieryjad bahatych i plonnych kantaktaŭ z zamiežnymi inviestarami. Častka atrymałasia — sumiesny prajekt ź niemcami pa kredytnaj linii «Hiermies» pa rekanstrukcyi naftapierapracoŭčych zavodaŭ, što dazvoliła vyrablać bienzin bolš vysokaha hatunku, adkryćcio amierykanskaha zavodu «Koka-Koła», skuranoha zavoda ŭ Hatava ź italjanskimi inviestycyjami i inš. Ale, na žal, jašče bolš prajektaŭ nie ŭdalisia — bujnyja francuzskija kampanii chacieli inviestavać u lnianuju halinu i naftapierapracoŭku. Nie była realizavana ideja karejskich biznesmenaŭ pa budaŭnictvie zavoda aŭtamabilaŭ «Deu», češskich ułaśnikaŭ pa budaŭnictvu aŭtazavoda «Škoda», byŭ začynieny zavod «Ford» i inš.

Ja sprabavaŭ upeŭnivać urad i Łukašenku, što takija prajekty patrebny Biełarusi, ale biespaśpiachova.

Užo tady zaradžałasia dyktatura, i ŭpeŭnivać u pieravahach pryvatnaj ułasnaści i prychodu zamiežnaha kapitału było ŭsio ciažej. Užo tady stała zrazumieła, što maja pazicyja abaroncy intaresaŭ rynkavaj ekanomiki była ŭ supraćstajańni z pazicyjaj Łukašenki.

U pačatku 1999 hoda ja staŭ ambasadaram u Łatvii, Estonii i Finlandyi.

U čas majoj pracy ŭ Łatvii ja kančatkova saśpieŭ jak palityčny lidar, jaki bačyć dla svajoj krainy zusim inšyja šlachi raźvićcia.

Dumki, jakija ŭźnikali padčas doŭhaj pracy ź mižnarodnymi prajektami, aformilisia ŭ kankretnuju prahramu rašeńniaŭ nakont dalejšaha raźvićcia Biełarusi. Heta byŭ važny i hałoŭny etap u maim žyćci. Viasnoj 2001 hoda ŭ Ryzie ja napisaŭ zajavu ab tym, što nie zhodny z palityčnym i ekanamičnym kursam dziejučaha prezidenta i biaru adpačynak u suviazi z udziełam u prezidenckich vybarach.

Na fonie krataŭ

Adrazu paśla tych vybaraŭ uznačaliŭ hramadskaje abjadnańnie «Dziełavaja inicyjatyva». Asacyjacyja heta adstojvała intaresy biznesu, ale papracavać nam doŭha nie dali. 26 krasavika 2004 hoda mianie aryštavali.

«Dziełavaja inicyjatyva» pačała dziejničać u 2001 hodzie, a ŭ 2003-m Ministerstva justycyi Biełarusi vyrašyła, što ja niezakonna tam kiruju. Hramadskim arhanizacyjam stała niemahčyma narmalna pracavać u Biełarusi, asabliva kali ich dziejnaść nie supadała z aficyjnaj linijaj raźvićcia krainy. A słova «inicyjatyva» ŭ pryncypie ŭ našaj krainie maje niehatyŭny sens.

U pačatku 2004 hoda «Dziełavaja inicyjatyva» arandavała ofis u Minsku. Ja ŭ toj čas byŭ u praciahłaj kamandziroŭcy ŭ ZŠA, i ŭłada davoli ahidna vykarystała hety momant. Jany nacisnuli na haspadyniu, kab taja admoviła ŭ arendzie. Maje paplečniki byli vymušany terminova adtul źjechać, a ŭsiu arhtechniku — u tym liku i tuju, jakaja była pa damoŭlenaści z amierykanskaj ambasadaj u Minsku — pieravieści (pakul nie znojdziem novaje pamiaškańnie) u moj haraž. Mienavita hety fakt biełaruski KDB u budučym i vykarystaje, kab abvinavacić mianie ŭ kradziažy hetaj arhtechniki. Ja razumieŭ, što ŭsio heta nakiravana nie suprać dziejnaści arhanizacyi, a suprać mianie asabista.

Adnačasova ŭzmacniŭsia cisk pa ŭsich napramkach. Štodzionna ja bačyŭ za saboj sačeńnie, u tym liku i ŭ zamiežnych kamandziroŭkach.

Prasłuchoŭvalisia ŭsie telefony. U dziaržaŭnaj presie pačałasia kampanii pa dyskredytacyi dziejnaści «Dziełavoj inicyjatyvy». Arhanizacyi nie davali adkryć svaje filii ŭ rehijonach. Pad roznymi pryčynami zakryvalisia našy ofisy. Tolki ŭ Minsku za dva hady isnavańnia było čatyry pierajezdy. Ź nieaficyjnych krynic daviedaŭsia, što jość zahad mianie «izalavać» i rychtujecca aryšt.

U siaredzinie krasavika 2004 hoda adbyłosia tajemnaje pranikańnie ŭ maju kvateru, adkul źnikli 25 tysiač dołaraŭ ZŠA. Zamki byli paškodžany, ale, niahledziačy na heta, raspačynać kryminalnuju spravu milicyjanty nie stali.

Ranicaj 24 krasavika 2004 hoda ŭ majoj mašynie raźbili škło i skrali adtul radyjoprymač i soncaachoŭnyja akulary. A viečaram taho ž dnia mašyna, na jakoj jechaŭ ja, byccam by za pierabolšvańnie chutkaści była spyniena śpiecyjalnym padraździaleńniam DAI «Strała».

Potym jany zrabili sprobu dakazać, što ja sieŭ za rul niećviarozym, ale i heta nie atrymałasia.

U parušeńnie kanstytucyjnych normaŭ, zachacieli nadhledzieć maje asabistyja rečy. Jak tolki ja pačaŭ asprečvać hetu sprobu, źjavilisia supracoŭniki KDB, jakija brutalna (biez jakich-niebudź sankcyj) kanfiskavali dypłamat z asabistymi hrašami. Pa hety dzień 91 tysiaču dołaraŭ nichto mnie nie viarnuŭ.

Kala vaśmi hadzin viečara pryvieźli ŭ śledčy kamitet KDB. Nie dazvolili patelefanavać ni svajakam, ni advakatu, što, miakka kažučy, niezakonna.

Dopyt praciahvaŭsia amal da čatyroch hadzin ranicy. Jaho zdymali schavanaj kamieraj, a potym uryŭki z adpaviednymi kamientarami pakazvalisia pa Biełaruskamu telebačańniu.

Zatym mianie z KDB adpuścili z patrabavańniem pryjści tudy ŭ 15.00 nastupnaha dnia, byccam by dla taho, kab viarnuć hrošy.

Kali ja tudy pryjšoŭ, to pačuŭ, što častka maich hrošaŭ (41 900 dołaraŭ ZŠA) byccam by falšyvaja. Za heta mianie i «začynili» ŭ SIZA KDB.

U hety ž dzień adbyŭsia vobysk na leciščy i ŭ haražy, dzie jany i «znajšli» amierykanskuju arhtechniku.

Praz try dni była raspačata kryminalnaja sprava, dzie falšyvaj valuty ŭžo nie było. Na praciahu 8 miesiacaŭ mianie trymali ŭ SIZA KDB i sprabavali ŭzbudžać roznyja kryminalnyja spravy. A tolki 30 śniežnia 2004, niahledziačy na adsutnaść adpaviednych dokazaŭ, ja byŭ asudžany da piaci hadoŭ pazbaŭleńnia voli z kanfiskacyjaj majomaści. Heta było adno z samych ciažkich navahodnich śviataŭ dla mianie i majoj siamji.

Spačatku byŭ nakiravany na Vaładarku, a potym u sumna viadomuju Aršanskuju kałoniju.

Bolš za tydzień mianie trymali bieź lekaŭ na vielmi ciažkim etapie, a potym na karancinie ŭ Aršanskaj kałonii. I, jak śledstva, 6 sakavika 2005 hoda ŭ mianie zdaryŭsia insult. Śpiecyjalisty-miedyki pryjechali ź Minska tolki praz tydzień, i mianie pieraviali ŭ staličnuju papraŭčuju kałoniju numar adzin, jakoj bolš pa byłomu adrasu nie isnuje. U listapadzie dali druhuju hrupu invalidnaści.

12 sakavika 2005 hoda ažaniŭsia z Taćcianaj Baranavaj, i tolki praz hod (14 krasavika 2006 hoda) adbyłosia ŭmoŭna-determinovaje vyzvaleńnie.

My vymušany byli pajści na hetuju farmalnaść u takich umovach, kab nam dazvolili spatkańni. Mienavita ŭ čas chvaroby jany byli mnie nieabchodnyja. Na žal, šmat chto ŭ tyja časy nie zrazumieŭ hety vymušany krok, było šmat kamientaraŭ, nieparazumieńnia. Łukašenka nie praihnaravaŭ hety fakt i ŭzhadaŭ naša pabrańnie šlubam padčas štohadovaha zvarotu da narodu i parłamienta.

Na fonie svabody

Pra toje, što zdaryłasia sa mnoj asabista, škaduju tolki ŭ tym sensie, što heta davoli jaskrava śviedčyć pra toje, jakuju krainu my pabudavali. Vielmi sumna… Ja syšoŭ ź viaršyni karjernaj leśvicy, ale zastavacca tam i abaraniać dziejučy režym nie bačyŭ ni sensu, ni žadańnia. Ja zrabiŭ tak, jak dyktavała mnie serca.

Mnie nie soramna za toje, što zrabiŭ pierad svaimi dziećmi. Ja ščaślivy baćka. U mianie try syny. Małodšamu Mišu ŭ lutym 2012 hoda budzie 5 hadoŭ.

Paśla vyzvaleńnia nie spyniŭsia zmahacca za svaje pravy i dasłaŭ skarhu ŭ Kamitet pa pravach čałavieka AAN. Heta zmahańnie było istotnym nie tolki dla mianie i majoj siamji. Ja žadaŭ pakazać inšym, nakolki važna zmahacca za svaje pravy. 4 hady spatrebiłasia na doŭhija pierapiski i na toje, kab atrymać doŭhačakanaje rašeńnie Kamitetu pa pravach čałavieka AAN. U kastryčniku 2010 hoda Kamitet pryznaŭ mianie achviaraj palityčnaj raspravy. Heta pieršy precedent u historyi Biełarusi, kali palityčny źniavoleny pryznajecca achviaraj Kamitetam pa pravach čałavieka AAN i paćviardžajecca prymianieńnie ŭ dačynieńnie da mianie katavańniaŭ.

Hetaja navina była vielmi radasnaj, ale pryjšła ŭ vielmi ciažkija časy.

Dva hady tamu ŭ mianie zdaryŭsia druhi insult, i lekary nie davali šancaŭ.

Ciažka i siońnia, nie zaŭsiody cieła słuchajecca mianie tak, jak raniej, ale ja znachodžusia ŭ pastajannym ruchu i raźvićci. U hetym hodzie my ź siamjoj jeździli ŭ padarožža pa Jeŭropie na aŭtamabili. Pakazali Mišu bolš za 15 krain.

Ja ŭdziačny adnamu psichołahu, jakaja skazała mnie paśla insultu: nie hladzicie ŭ minułaje — hladzicie tolki ŭ budučyniu.

U budučyniu ja hladžu z aptymizmam i čakaju pieramienaŭ zaraz užo nie tolki ŭ svaim žyćci, ale hałoŭnaje — u žyćci svajoj krainy.

Ja nie škaduju, što zhubiŭ za hety pieryjad niekatorych ludziej, jakija byli mnie siabrami… Ci treba pra heta škadavać? Liču, što ŭ hety pieryjad nabyŭ stasunki sa mnohimi ludźmi, i kaštoŭnaść takich adnosinaŭ jašče bolš značnaja, čym była raniej. Siarod ich jość i maładyja ludzi, dziakujučy jakim adbuducca pieramieny ŭ našaj krainie, jaskravyja samabytnyja asoby, jakija stvarajuć historyju Biełarusi.

Zapisaŭ Alaksandr Tamkovič, Novy čas

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH