10-hadovuju Sašu Ładyčynu ź Viciebska surjozna pakusaŭ ratviejler. Skrynšot ctv.by.
Sabačyja bai ŭ Biełarusi ładziacca nielehalna. Fota zoochel.ru.
U minskaj Sierabrancy jość placoŭka dla vyhułu sabak. Fota realt.onliner.by.
Ale mnohija vyhulvajuć sabak u dvarach i na dziciačych placoŭkach. Fota realt.onliner.by.
Ratviejleraŭ vyvieli ŭ Hiermanii. Jany vyłučajucca imhniennaj reakcyjaj i mocnym daminavańniem.
U Rasii jość svoj "čorny" śpis. Fota rian.ru.
Dziesiacihadovuju Sašu Ładyčynu ź Viciebska surjozna pakusaŭ ratviejler, jakoha haspadynia vyhulvała ŭ dvary žyłoha doma. Dziaŭčynka nie zaŭvažyła žančynu z sabakam, što stajali prosta na ściežcy. Saša padyšła zanadta blizka, i sabaka kinuŭsia na jaje. Dziaŭčynku vyratavaŭ susied, jaki šuflem adbiŭ sabaku.
Haspadynia sabaki była fizična nie zdolnaja ŭ krytyčny momant abaranić dziaŭčynku ad svajho hadavanca, jaki, da ŭsiaho, byŭ biez namordnika.
Padobnyja historyi zaŭsiody vyklikajuć rezanans. Hramadskaja dumka ŭ takija momanty časta padzialajecca. Adny vystupajuć za zabaronu «niebiaśpiečnych» parod sabak, inšyja — za pavyšeńnie adkaznaści ich haspadaroŭ.
Sabačy «čorny śpis»
U Biełarusi isnuje ŭłasny pieralik patencyjna niebiaśpiečnych parod sabak. Pry kancy 2004-ha Minsielhascharč vydaŭ pastanovu «Ab niekatorych pytańniach raźviadzieńnia, utrymańnia i zavozu ŭ RB, a taksama navučańnia ŭłaśnikaŭ patencyjna niebiaśpiečnych parod sabak». U adpaviednaści z hetym dakumientam uładalniki takich sabak pavinny ŭ trochmiesiačny termin prajści kursy ŭ kinałahičnych kłubach, kab atrymać adpaviednuju daviedku.
Sioleta parłamient moža pryniać Zakon «Ab abychodžańni z žyviołami». U prajekcie zakona śpis patencyjna niebiaśpiečnych parod vyras ad 40 da 46.
Kali zakon prymuć, sabak hetych parod zabaroniać trymać u kvaterach. A haspadaram — abaviazkova paŭnaletnim — treba budzie atrymać miedyčnuju daviedku pra adsutnaść u ich psichičnych zachvorvańniaŭ, ałkaholnaj abo narkatyčnaj zaležnaści.
Prajekt zakona zamacoŭvaje nieabchodnaść atrymańnia ŭ kinałahičnaj arhanizacyi admysłovaha siertyfikata. Padobnaja praktyka ŭkaraniajecca ŭ susiedniaj Rasii.
Abaroncy sabak vystupajuć suprać budučaha zakona. Jany krytykujuć «čorny śpis», u jaki, pa ich słovach, biespadstaŭna zapisali bolšaść parod.
Nie śpisy parod, a haspadaroŭ
Staršynia hramadskaha abjadnańnia achovy žyvioł «Ehida» Natalla Bialanava raskazała, što jaje arhanizacyja ščylna pracavała sa śpisam. Na kožnuju parodu skłali padrabiaznuju charaktarystyku, vyznačyŭšy, chto moža ŭtrymlivacca ŭ kvatery, a kaho varta trymać u valjery ŭ dvary. Ekśpierty pryznajuć, što niekatoryja parody nasamreč ujaŭlajuć niebiaśpieku i ich nieabchodna sterylizavać i abmiežavać ich uvoz u krainu. Adnak, pa słovach N. Bialanavaj, raspracoŭščyki prajekta zakona praihnaravali prapanavanyja «Ehidaj» materyjały.
Bolš za toje, śpis nie tolki zachavaŭ biaskryŭdnyja i dekaratyŭnyja parody, ale i papoŭniŭsia novymi.«Časta sabaki niebiaśpiečnych parod traplajuć da asacyjalnych haspadaroŭ». Abaroncy sabak, u tym liku i «Ehida», vystupajuć za spynieńnie bieskantrolnaha raźviadzieńnia biesparodnych sabak i katoŭ u chatnich umovach. «Takaja praktyka isnuje na Zachadzie», — adznačaje Natalla Bialanava.Bialanava miarkuje, što niebiaśpieku ŭ pieršuju čarhu niasuć nie sabaki, a ich haspadary. A tamu nieabchodna pašyrać nie śpisy parod, a pieralik patrabavańniaŭ da ich haspadaroŭ.
«Ehida» padrychtavała adkryty zvarot da Alaksandra Łukašenki, u jakim prosić pierahledzieć prajekt zakona i ŭnieści ŭ jaho prapanovy sabakavodaŭ.
Natalla zakranuła i pytańnie placovak dla vyhułu sabak. Staršynia «Ehidy» kaža, što prablemaj źjaŭlajecca nie tolki mizernaja kolkaść takich miescaŭ, ale taksama ich praktyčnaja funkcyjanalnaść. «Bolšaść placovak aby-jakija. A tyja, što budujucca, nie raźličanyja na sučasnyja patreby».
Sabaki chočuć spadabacca haspadaru
Kinołah Nadzieja Kiern zajmajecca bajcoŭskimi sabakami. Jana śćviardžaje, što na siońnia nie isnuje nivodnaj zamacavanaj parody bajcoŭskich sabak. I tłumačyć mahčymyja pryčyny stvareńnia mifaŭ vakoł pitbulaŭ, jakim prypisvajuć samyja zmročnyja charaktarystyki. Pit-sport isnuje va ŭsim śviecie, sabačyja bai nielehalna ładziacca i ŭ Biełarusi. Słova «pit» — u pierakładzie z anhlijskaj movy «jama» — u litaralnym sensie aznačaje miesca sabačaha boju. Pa słovach Nadziei, pitavymi sabakami mohuć być pradstaŭniki mnohich parod. «Kaliści ŭ sabačych bajach udzielničali navat pudzieli».
Hałoŭnaje tut nie paroda, a jakaści sabaki: imknieńnie prademanstravać svaju advahu, pieramahčy i hetym spadabacca haspadaru. Dla takich sabak charakternaja nievierahodnaja vynoślivaść i nizki bolevy paroh. Vopytny sielekcyjanier, jaki vyjavić hetyja jakaści, moža pieratvaryć u žorstkaha bajca nie tolki terjera, ale i mnohich inšych.
Nadzieja Kiern źviartaje ŭvahu na toje, što žorstkaść prysutničaje i ŭ vychavańni bajcoŭskich sabak, jakich rychtujuć dla nielehalnych bajoŭ, i ŭ padrychtoŭcy palaŭničych sabak, ź jakich faktyčna taksama robiać bajcoŭ. Ale pry hetym amal usia ŭvaha hramadstva skancentravanaja mienavita na bajcoŭskich sabakach.
Kinołah źviartaje ŭvahu na adsutnaść adpaviednaha etykietu ŭ bolšaści haspadaroŭ sabak. «Prablema ŭ tym, što ŭ nas zanadta prosta nabyć takich sabak. Časta heta robicca dla zadavalnieńnia ambicyj, dla prestyžu».I pry hetym novyja haspadary nie zadumvajucca pra nastupstvy svajho lehkadumstva.
«Ludzi nie bajacca štrafaŭ, ihnarujuć praviły — i heta datyčyć nie tolki ŭtrymańnia sabak».
Vyjście adno, miarkuje Nadzieja: treba vychoŭvać ludziej ułasnym prykładam — prytrymlivacca praviłaŭ i mieraŭ biaśpieki.
«Ja sama vielmi chaču, kab pitaŭ, stafaŭ, ratviejleraŭ było mienš. Kab imi ŭ bolšaści vałodali śpiecyjalisty, a nie amatary», — kaža Nadzieja Kiern.
«Treba zabaranić niebiaśpiečnych sabak»
Historyk Aleś Bieły dapuskaje, što peŭnyja parody sabak mohuć być patrebnyja dla vykanańnia niejkich śpiecyfičnych funkcyj. Naprykład, słužbovyja sabaki. Ale pry vykanańni mieraŭ biaśpieki, jakija, pierakanany jon, mohuć zabiaśpiečyć tolki dziaržorhany. Kali ž havorka idzie pra amataraŭ, jakija trymajuć ratviejleraŭ u kvaterach, to tut patrebnyja zachady až da kryminalnaj adkaznaści, ličyć sp. Bieły.
Jon paraŭnoŭvaje situacyju z vyrabam narkotykaŭ. Dziaržava delehuje vyrab narkatyčnych srodkaŭ na miedycynskija patreby profilnym ustanovam i pry hetym zabaraniaje vyrablać narkotyki prostym hramadzianam.
«Adkul hetaja masa amataraŭ? Heta nastupstvy hipierspažyviectva. Časam takimi ludźmi kiruje prychavanaje pačućcio ŭsiodazvolenaści. Jany całkam ihnarujuć pravy i biaśpieku inšych», — kaža historyk.
***
Pieralik patencyjna niebiaśpiečnych parod sabak
1. Aŭstralijski kabanovy sabaka
2. Ajnu
3. Akbaš
4. Amierykanski pitbulterjer
5. Amierykanski stafardšyrski terjer
6. Anatalijski karabaš
7. Anhlijski mastyf
8. Bielhijski mastyf
9. Bardoski doh10. Buli Kuta
11. Bulmastyf
12. Bulterjer
13. Bendoh
14. Uschodniejeŭrapiejskaja aŭčarka
15. Horski hančak
16. Hrečaskaja aŭčarka
17. Dabierman Uładaka Rošyny
18. Dabierman-pinčar
19. Kaŭkazskaja aŭčarka
20. Kanarski doh
21. Kanhał
22. Kanie-korsa
23. Kienhurovy sabaka
24. Kamandor
25. Karelski miadźviedžy sabaka
26. Łanhiedokski pastušyny sabaka
27. Leapardavy hančak
28. Marema
29. Maljorski buldoh
30. Maskoŭski vartavy
31. Nieapalitanski mastyf
32. Niamiecki doh
33. Aŭčarka Daŭfmana
34. Piryniejski mastyf
35. Rafiejru du alentežu
36. Ryzenšnaŭcer
37. Ratviejler
38. Rumynskaja aŭčarka
39. Siarednieazijackaja aŭčarka
40. Supierdoh i jaho pomieś z majkonham
41. Tybiecki mastyf
42. Tosa-inu
43. Uruhvajski simaron
44. Fiła braziljera
45. Čorny terjer
46. Paŭdniovaruskaja aŭčarka.
Ratviejleraŭ vyvieli niemcy
Hetuju parodu sabak vyvieli ŭ niamieckim horadzie Rotvajl, adsiul i nazva. Pieršapačatkova z ratviejlerami chadzili na dzika. Paźniej hety sabaka dapamahaŭ pastucham.
Ratviejlery vyłučajucca imhniennaj reakcyjaj i mocnym daminavańniem. U vychavańni sabak hetaj parody nieabchodny ŭdzieł prafiesijnaha kinołaha.
U 2001 «Biełaruśfilm» źniaŭ stužku «Pavadyr», adnu z hałoŭnych rolaŭ u jakim atrymaŭ ratviejler (u filmie — Chłopčyk).
