Spałučylisia rašučaść Vałensy i mudraść jahonych daradcaŭ-intelektuałaŭ.
Napiaredadni strajku ekanamičnaja situacyja rabiłasia ŭsio horšaj: ekanomika padała, zamiežnaja zapazyčanaść rasła, daražeła miasa. Situacyja ŭ krainie była napružanaj. Dosyć było adnoj iskry, kab razhareŭsia niabačany dahetul pažar. Adnak kali b taja iskra ŭpała na kamień, to nastupnaha revalucyjnaha momanta pryjšłosia b čakać jašče dziesiatak hadoŭ.
Zvalnieńnie z Hdańskaj vierfi ŭdzielnicy nielehalnych svabodnych prafsajuzaŭ Hanny Valentynovič akurat i stałasia toj jaskarkaj.Piać karablebudaŭnikoŭ — Ježy Baroŭčak, Bohdan Baruševič, Ludvik Prandzyński, Bohdan Felski i zvolnieny ź vierfi ŭ 1976 Lech Vałensa — pastanavili arhanizavać zabastoŭku.
Meta była jasnaja: zaniać pamiaškańni vierfi i spynieńnie vytvorčaści adnaho z samych prybytkovych dziaržaŭnych pradpryjemstvaŭ z patrabavańniem vykanać sfarmulavanyja pratestoŭcami pałažeńni.Pieršapačatkova ŭmovaŭ byli nastupnyja: adnaŭleńnie na pracy Hanny Valentynovič, padvyšeńnie zarobku, spačatku na 200 złotych, ale pad upłyvam Felskaha, jaki chacieŭ źviarnuć bolšuju ŭvahu na pratesty, suma vyrasła z 200 da 2000. Jak nieŭzabavie vyśvietliłasia, ulotki z absurdna praźmiernymi patrabavańniami ŭpali na dobruju hlebu.
14 žniŭnia na vierfi zamiest piaci arhanizataraŭ źjavilisia dvoje — i mienavita na ich plečy loh abaviazak sklikańnia pracaŭnikoŭ vierfi. Spačatku było nialohka, ale potym da varotaŭ padyšli try hrupy pracoŭnych i pačali čakać dalejšych instrukcyj.
Ryzyka była vielizarnaja: kab nie paŭtarylisia trahičnyja padziei 1970, pracoŭnych nielha było vypuskać za varoty vierfi. Urešcie źjaviŭsia Lech Vałensa: jon pieraskočyŭ praz bramu i skazaŭ pramovu pierad pratestoŭcami, dadaŭšy im badzioraści i pierakanaŭšy ŭ słušnaści ichnaha kroku. Strajkoŭcy ŭładkavalisia la varotaŭ i pačali čakać razmovy z kiraŭnictvam.
Kiraŭnictva chutka pahadziłasia na adnaŭleńnie Valentynovič i padvyšeńnie zarobkaŭ, aby pradpryjemstva znoŭ pačało pracavać. Zadavolenyja takim pavarotam, pracoŭnyja pačali pavoli pakidać šerahi pratestoŭcaŭ. Adnak abiacańni vykanać nie ŭsie patrabavańni, da taho ž, vykazanyja tolki ŭ vusnaj formie, nie zadavolili arhanizataraŭ.
Jany adčuvali, što heta prydatny momant, kab źmianić situacyju nie tolki na vierfi, ale i va ŭsioj krainie.Kamitet strajkoŭcaŭ raspačaŭ pracu nad novymi punktami patrabavańniaŭ, jakich spačatku było cełych 90. Narešcie ich skaracili da 21 — «ačka», jak zaznačyŭ Vałensa. Patrabavańni zapisali na draŭlanych doškach.
Duchoŭnaja i materyjalnaja padtrymka
I chacia strajkavyja kamitety pačali ŭtvaracca pa ŭsioj krainie, ludzi ŭ Hdańsku nie rvalisia praciahvać zabastoŭku. Nabirałasia stoma, chaciełasia dachaty. Patrebny byŭ niejki inšy impuls. I kamitet pastanaviŭ zładzić 17 žniŭnia niadzielnuju imšu. Ułady nie rašylisia zabaranić relihijnuju słužbu na zavodzie, bajučysia kiepskaj pahałoski.
Adzinym śviatarom, jaki pahadziŭsia adpravić słužbu pierad zabastoŭščykami, byŭ ksiondz Hienryk Jankoŭski. Ajciec Jankoŭski, jaki supracoŭničaŭ z apazicyjaj, pierš čym pajechać na vierf, napisaŭ na ŭsiaki vypadak zapaviet. Jon bajaŭsia, što žyvym z pradpryjemstva jaho nie vypuściać.Imša dała cudoŭny vynik — abjadnała pratestoŭcaŭ. A na bramie vierfi źjaviŭsia partret duchoŭnaha lidera — papy Jana Paŭła II. Mienavita pierad im z boku horada pačaŭ źbiracca natoŭp tych pracoŭnych, jakija ŭ pačatku strajku paviartalisia dachaty, a ciapier znoŭ pierajšli na bok pratestoŭcaŭ.
Novuju siłu ludziam dadaŭ fakt, što na sudnavierf, niby na minskuju Płošču ŭ 2006-m, z usiaho horada paciakli pradukty, cyharety, hrošy. Heta pakazała pracoŭnym, jak spačuvaje im narod.
Prycisnutaja da ścienki kampartyja paabiacała vysłać delehacyju z Varšavy.Kali aŭtobus z pradstaŭnikami ŭłady prybyŭ na miesca, śpiecnazaŭcaŭ na terytoryju zavoda rabočyja nie prapuścili. Adsutnaść śpiecnazaŭcaŭ na pieramovach dała pratestoŭcam važnuju psichałahičnuju pieravahu.
Baki raspačali razmovy.
Da pratestoŭcaŭ-rabočych dałučyłasia taksama hrupaekśpiertaŭ-intelektuałaŭ , častka jakich pryjechała z Varšavy. Hety byli, havoračy movaj aficyjnaj prapahandy, «prafiesijnyja apazicyjaniery i hniłaja intelihiencyja». Kali b nie jany, rabočych lahčej było b padmanuć.
Rašučaść pracoŭnych była vielizarnaja: 10 dzion i načej išli pieramovy ŭ adnoj i toj ža zali z karotkimi pierapynkami na pierakusy. Stres i stoma mocna davalisia ŭ znaki. Ale Vałensa byŭ niepachisny: jon nie prymaŭ pryvabnych, ale zanadta ahulnych abiacańniaŭ uładaŭ. Vałensa, z padkazki intelektuałaŭ, patrabavaŭ piśmovych i publičnych damoŭlenaściaŭ.
Urešcie 31 žniŭnia Vałensa ŭziaŭ lehiendarnuju asadku z vyjavaj papy i razam z delehatam uładaŭ pastaviŭ pad damovaj svoj podpis.
Padziei ŭ žniŭni 1980 byli pieršym vypadkam, kali ŭrad, što zvyčajna ŭžyvaŭ siłu, razhaniajučy takija akcyi pratestu, byŭ vymušany na roŭnych raspačać pieramovy z pracoŭnymi.Adnym z najvažniejšych vykananych punktaŭ znakamitaha śpisu stała stvareńnie niezaležnych prafsajuzaŭ, paklikanych abaraniać pravy pracoŭnych, u pryvatnaści, akreśleńnie ich udziełu ŭ vyznačeńni pamieru zarabotnaj płaty, palapšeńnie ŭmovaŭ pracy rabotnikaŭ achovy zdaroŭja. Uzhodnienaje było skaračeńnie cenzury i adnaŭleńnie na pracy zvolnienych u pieryjad pamiž 1970 i 1976 udzielnikaŭ strajku. Pahadnieńnie źmianiła mientalitet palakaŭ, jakija salidaryzavalisia z hrupaj nieviadomych ludziej, što zmahałasia za palapšeńnie ŭmovaŭ žyćcia ŭsiaho naroda.
