Bolš za miesiac u Centry izalacyi pravaparušalnikaŭ na Akreścina znachodzicca hramadzianin Kamieruna Hi Fransua Tukam. Mihracyjnyja słužby aeraportu «Minsk‑2» 1 červienia zatrymali jaho pa padazreńni ŭ padrobcy pašpartu.Pra heta stała viadoma ź lista ŭ pravaabarončy centr «Viasna» siabroŭki zatrymanaha, ispanki Inmakułady Hansales, jakaja prasiła pravaabaroncaŭ daviedacca pra los kamierunca.
Jana piša, što «Hi Fransua Tukam maje vid na žycharstva ŭ Ispanii, ale niekalki miesiacaŭ tamu jon atrymaŭ prapanovu hulać u futzał (raznavidnaść mini‑futboła) za narviežski kłub IOF (Osla). Mienavita 1 červienia kamanda prylacieła ŭ Minsk, na hulniu Kubka jeŭrapiejskich čempijonaŭ UEFA pa futzale.
Na aeradromie ŭ Miensku milicyja zatrymała jaho tamu, što pašpart byŭ vielmi stary. Tym nie mienš, ja dakładna viedaju, što pašpart sapraŭdny, pakolki napačatku leta 2009 hoda Tukam źviarnuŭsia ŭ ambasadu Kamieruna ŭ Madrydzie i padoŭžyŭ termin dziejańnia pašparta da 2011 hoda.Mnie patrebnaja vaša dapamoha, kab znajści svajho siabra. Mnie treba viedać, dzie jon, u jakich umovach znachodzicca. Ja prašu vas daviedacca i adkazać mnie pra stan jaho zdaroŭja, a taksama dapamahčy abaranić jahonyja pravy na abaronu i spraviadlivaje sudovaje raźbiralnictva. Kali łaska, dapamažycie! Inmakułada Hansales.»
Pravaabaroncy adhuknulisia na prośbu ispanki i vyśvietlili, što Hi Fransua Tukam sapraŭdy znachodzicca pad aryštam ŭ Miensku, jaho padazrajuć u padrobcy pašpartu i, kab spraŭdzić jahonuju asobu, pradstaŭniki Ministerstva ŭnutranych spraŭ nakiravali zapyt u bližejšuju ambasadu Kamieruna, u Maskvu. Adnak na hety čas adkazu adtul niama. Zvyčajna tolki paśla atrymańnia aficyjnaha adkazu raspačynajecca praces departacyi. Adnak u pracesie viartańnia zamiežnika na radzimu moža prajści peŭny čas, niaredka dosyć vialiki, pakolki albo jon sam, albo kraina, u našym vypadku — Kamierun, musić apłacić vydatki pa departacyi (darohu), i znajści mahčymaść ažyćciavić pieravozku departujemaha.
Uvohule, situacyja z Tukanam — vypadak davoli typovy dla Biełarusi. Kožny hod mihracyjnaja albo pamiežnaja słužby zatrymlivajuć tysiačy hramadzianaŭ inšych krain pa padazreńni ŭ parušeńni paradku pierasiačeńnia miažy, albo paradku znachodžańnia zamiežnika ŭ Biełarusi.Pa dadzienych Departamienta pa hramadzianstvu i mihracyi MUS RB, tolki letaś ź Biełarusi byli departavanyja 1574 hramadzianie z byłych savieckich respublik. Krychu mieniej — z astatnich krain śvietu. Mnohija ź ich prajšli niepryjemnuju praceduru čakańnia.
Namieśnica kiraŭnika Kamiteta reprasavanych «Salidarnaść» Enira Branickaja asabista viedaje padobnyja historyi. U 2005 hodzie, pad čas administracyjnaha aryštu na Akreścina jana niekatory čas znachodziłasia ŭ adnoj kamiery ź dziaŭčynaj z Kamorskich astravoŭ, jakaja ažno čatyry miesiacy praviała ŭ niaviedańni svajho dalejšaha losu ŭ kamiery, nie vałodajučy navat anhielskaj movaj. Branickaja razumieła pa‑francuzsku i tamu vyśvietliła žachlivyja akaličnaści jaje ŭtrymańnia. Pry adsutnaści srodkaŭ hihijeny, z‑za piedykulozu joj sastryhli kosy, časami jana traciła pačućcio realnaści. Na žal, nieviadoma, kolki jašče času praviała žycharka dalokich Kamoraŭ u turemnaj kamiery, čakajučy departacyi na radzimu. Tam ža — u druhi raz! — čakała departacyi i hramadzianka Małdovy. Mihracyjnyja słužby zatrymlivali jaje pad čas pryjezdaŭ da muža ŭ Biełaruś, pakolki žančyna nie mieła ni vida na žycharstva, ni rehistracyi. Majučy peŭny vopyt, małdavanka zmahła apieratyŭna źviarnucca da svajakoŭ, kab tyja sabrali hrošy na kvitok, pakolki spadziavańniaŭ na kłopaty pa apłacie z boku ŭłasna Małdovy ŭ jaje nie było.
Pravaabaronca Valancin Stefanovič znajomy z padobnymi faktami i charaktaryzuje administratyŭnyja zatrymańni zamiežnikaŭ jak vialikuju prablemu dla hetych ludziej:
«Biełaruskaje zakanadaŭstva praduhledžvaje praceduru departacyi za ździajśnieńnie šerahu administratyŭnych pravaparušeńniaŭ, u tym liku za parušeńnie paradku pierasiačeńnia dziaržaŭnaj miažy Biełarusi.Uvohule, takija pytańni raehulujucca Zakonam ab statusie zamiežnych hramadzian i asobaŭ biez hramadzianstva Respubliki Biełaruś, jaki ustupiŭ u dziejańnie ŭ studzieni 2010 hoda, a taksama Pastanovaj Savieta ministraŭ Biełarusi ab paradku departacyi zamiežnych hramadzian. Prablema ž krychu ŭ inšym. Tak, za ździajśnieńnie vyšejnazvanych pravaparušeńniaŭ asoba moža być zatrymanaja supracoŭnikami milicyi, pryčym terminy zatrymańnia ŭ takich vypadkach ustanaŭlivajucca Pracesualna‑vykanaŭčym kodeksam ab administracyjnych pravaparušeńniach u Respublicy Biełaruś. Adnak terminy ŭ hetym kodeksie nie vyznačanyja. Hramadzianin moža być zatrymany na termin, nieabchodny dla vykanańnia departacyi. Hetaja nieabchodnaść najpierš prajaŭlajecca ŭ pošuku finansavych mahčymaściaŭ dla departacyi. Časam, kali ŭ zatrymanych nie majecca ŭłasnych srodkaŭ, biełaruskija ŭłady źviartajucca ŭ ambasady adpaviednych krain, ale tam časam nie nadta śpiašajucca dbać pra svaich hramadzian. Naturalna, heta pryvodzić da taho, što ludzi mohuć znachodzicca pa niekalki miesiacaŭ u admysłovych miescach utrymańnia, umovy ŭ jakich adnolkavyja jak dla svaich pravaparušalnikaŭ, tak i dla zamiežnych. Ahulnaviadoma, naprykład, što ŭmovy ŭtrymańnia ŭ Centry izalacyi pravaparušalnikaŭ u Miensku vielmi kiepskija. Pryčym, časta zamiežniki nia viedajuć nijakaj movy, nie atrymlivajuć jurydyčnaj dapamohi, zastajucca sam nasam sa svaimi prablemami, zabytyja ŭsimi, u tym liku i svaimi ambasadami, jakija mohuć znachodzicca za dziesiatki tysiač kiłamietraŭ.
U takich vypadkach biełaruskija słužby vymušanyja doŭha čakać jak aficyjnaha paćvierdžańnia asoby, tak i finansavych mahčymaściej. Heta sapraŭdy vialikaja prablema, pakolki ŭ Biełarusi pravaabaroncy nie majuć dostupu ŭ miescy ŭtrymańnia i nie mohuć akazać jakasnuju pravavuju dapamohu.»
Ale vierniemsia da situacyi z kamieruncam. 4 červienia ŭ Miensku adbyŭsia matč XX rozyhryšu Kubka jeŭrapiejskich čempijonaŭ pa futzału pamiž kamandami «Achova‑Dynama» (Miensk) i IOF (Narviehija). Biełarusy pieramahli ź likam 10:1. Zrazumieła, što ŭ hetaj hulni nie zmoh udzielničać hałkipier Hi Fransua Tukam, pakolki znachodziŭsia na Akreścina.
Što ŭ hetaj situacyi rabili siabry pa kamandzie Tukama, pravaabaroncam pakul nieviadoma, jak i toje, ci rabiła niejkija zachady kiraŭnictva narviežskaj kamandy, u składzie jakoj musiŭ hulać kantraktnik‑kamieruniec. U suviazi z hetym PC «Viasna» źviarnuŭsia da kalehaŭ z Narviehii, kab tyja na miescy pasprabavali vyśvietlić, ci kłapociacca pra svajho hulca narviežskija spartoŭcy.
Žachliva być izalavanym u čužoj krainie na doŭhi čas, praktyčna biez anijakaj jurydyčnaj dapamohi, biez vałodańnia movaj, bieź nieabchodnych rečaŭ, bieź siabroŭ.
Tamu pravaabaroncy pieradali zatrymanamu na Akreścina dazvolenyja zakanadaŭstvam hihijeničnyja srodki, pitnuju vadu, kancylarskija pryłady, a taksama źviazalisia ź jahonymi siabrami ŭ Ispanii, kab praz ambasadu Kamieruna ŭ hetaj krainie paskoryć atrymańnie adkazu na zapyt biełaruskaha Ministerstva ŭnutranych spraŭ z Maskvy.
Darečy z Z 21 lipienia 2010 hoda źmienicca zakanadaŭstva, jakoje rehuluje pravavoje stanovišča inšaziemcaŭ u Biełarusi. Budzie pavialičany termin, na praciahu jakoha zamiežnyja hramadzianie i asoby biez hramadzianstva mohuć znachodzicca ŭ našaj krainie biez rehistracyi. Jon pavialičany da piaci sutak, za vyklučeńniem vychadnych i śviatočnych dzion, litaralna možna budzie znachodzicca ŭ Biełarusi biez rehistracyi adzin tydzień.
