1. Kleščavina
Parastak kleščaviny ćvicie, Kalifornija. Fota: Džejsan Choliner / Wikimedia Commons
Kleščavina ličycca adnoj z samych niebiaśpiečnych raślin u śviecie. U naturalnym asiarodździ jaje možna sustreć u krainach Blizkaha Uschodu, a taksama ŭ Afrycy. Časam kleščavina vyrastaje da 10 mietraŭ vyšynioj. U našych šyrotach niekatoryja vyroščvajuć jaje ŭ sadach. Taksama hetaja raślina vykarystoŭvajecca farmaceŭtami — ź jaje nasieńnia robiać rycynu.
Niahledziačy na heta, spažyvać nasieńnie nielha, bo jano napoŭniena rycynam — adnym z najmacniejšych raślinnych jadaŭ. Kali čałaviek źjeść niekalki nasieńniečak kleščaviny, u najlepšym vypadku jaho čakaje dyjareja ci vanity. U najhoršym možna chutka pamierci.
2. Mancynełavaje dreva
Płady i liście mancynełavaha dreva ŭ Kaba-Błancy, paŭvostraŭ Nikoja, Kosta-Ryka. Fota: Chans Chilevart / Wikimedia Commons
Heta atrutnaje dreva sustrakajecca, naprykład, u Fłarydzie, na Bahamach i ŭ Karybskim mory. Ličycca, što heta samaje niebiaśpiečnaje dreva ŭ śviecie, tamu jano było zaniesiena ŭ Knihu rekordaŭ Hiniesa.
Dreva niebiaśpiečnaje dla ŭsich, chto maje ź im navat minimalny kantakt. Dosyć prajścisia pa džunhlach i dakranucca da jaho kary, kab cieła raspuchła, a skura pakryłasia puchirami. Najhoršy čas, kali možna dakranucca da dreva, — siezon daždžoŭ, bo mienavita tady jano vydzialaje bolš za ŭsio taksinaŭ. Taksama niemetazhodna spalvać dreva — dym taksama atrutny, moža razdražniać vočy abo vyklikać ślepatu.
Adnak samyja niebiaśpiečnyja — płady. Ich užyvańnie moža vyklikać ciažki hastryt abo enteryt, u najhoršym vypadku — zabić čałavieka. Kab papiaredzić ludziej pra śmiarotnaje dreva, pravaachoŭnyja orhany časta paznačajuć dreva znakam «X» i raźmiaščajuć vakoł jaho mnostva papieradžalnych znakaŭ, kab ludzi nie nabližalisia da raśliny.
3. Aleandr zvyčajny
Kvitniejučy aleandr. Fota: cobalt123
Jaho časta možna sustreć za miažoj, asabliva la mora. Aleandr zvyčajny raście ŭ krainach Mižziemnamorja, a taksama ŭ Maroka i Paŭdniovaj Azii. Hetaja pryhožaja raślina prasiaknutaja aleandrynam — atrutnym rečyvam, užyvańnie jakoha moža vyklikać młosnaść, vanity i parušeńni ŭ pracy serca.
Taksama viadomyja vypadki, kali ludzi ci žyvioły pamirali ŭsiaho praz 24 hadziny paśla ŭžyvańnia ŭ ježu adnaho lista aleandra. U Staražytnym Rymie ci Hrecyi aleandr zvyčajny vykarystoŭvali dla samahubstva. Raślinu taksama prymianiali jak vielmi efiektyŭny jad dla pacukoŭ.
4. Duryjan
Duryjany ŭ prodažy. Fota: iplantz.com
Heta adna z samaj papularnaj sadaviny ŭ Paŭdniova-Uschodniaj Azii. Dla kahości heta sapraŭdny łasunak, choć pach u duryjana vielmi śpiecyfičny. Inšyja, źbiantežanyja mocnym vodaram, abychodziać jaho bokam. Duryjan pachnie cybulaj u spałučeńni z pudynham, mindalem i starymi škarpetkami. Voś čamu hety frukt zabaroniena pieravozić u hramadskim transparcie.
Vonkava duryjan padobny da vialikaha šara z šypami, jaki moža važyć niekalki kiłahramaŭ. Tamu niebiaśpiečna chadzić pad jaho drevami: płady, što padajuć, mohuć traŭmavać čałavieka i navat zabić jaho.
Pry ŭžyvańni duryjana varta ŭstrymlivacca ad ałkaholu. Navukova dakazana, što ŭ hetym frukcie šmat sulfataŭ, jakija błakujuć mietabalizm mocnych napojaŭ u arhaniźmie. Tamu, kali spažyvać ałkahol z duryjanam, možna atrymać surjoznyja paškodžańni piečani ci atručeńnie.
5. Cerbiera
Pryhožaja, ale vielmi niebiaśpiečnaja cerbiera. Fota: Cerbera odollam u Krabi, Tajłand. Fota: Wicki / Wikimedia Commons
Cerbera odollam nazvanaja ŭ honar mifałahičnaha Cerbiera — vartavoha sabaki-achoŭnika ŭ carstvie śmierci. Ślina jaho była nastolki atrutnaj, što źniščyła ŭsio žyvoje na niekalkich mietraŭ vakoł.
Cerbiera raście ŭ Vjetnamie, u Kambodžy, na Šry-Łancy, u Mjanmie, na trapičnych astravach. Vytančanyja biełyja kvietki pryjemna pachnuć jaźminam. Paśla krasavańnia ŭtvarajecca zialony płod, jaki nahadvaje nievialikaje manha, pa miery paśpiavańnia jon stanovicca jarka-čyrvonym.
Cerbieru jašče nazyvajuć «drevam samahubcaŭ». Raślina źmiaščaje jad, a mienavita cerbieryn, jaki ŭjaŭlaje saboj atrutny małočny sok. Užyvańnie adnaho nasieńniečka zvyčajna aznačaje śmierć ciaham 1—2 dzion. Paciarpiełaha spačatku pačynaje mocna rvać, jon pakutuje ad dychalnaj niedastatkovaści i piakoty ŭ horle. Dalej iduć sardečnaje rasstrojstva, koma i śmierć. U Indyi cerbiera na praciahu stahodździaŭ była ŭlubionaj raślinaj samazabojcaŭ i atrutnikaŭ. Da taho ž jaje vielmi ciažka vyjavić pry anatamavańni.
6. Załacistaja bruhmansija
Bruhmansija. Fota: mojpieknyogrod.pl
Raślina pachodzić z Ekvadora. Jaje kvietki vialikija, kremavyja ci žoŭtyja, padobnyja da trubaŭ, tamu jašče adna nazva jaje nazva — truba anioła.
Bruhmansiju časta błytajuć z durnapjanam. Niahledziačy na značnaje padabienstva, hetyja raśliny adroźnivajucca formaj kvietak. Adnak varta pamiatać, što, jak i durnapjan, Brugmansia aurea maje mocnyja atrutnyja i halucynahiennyja ŭłaścivaści.
Užyvańnie raśliny čaściej za ŭsio zakančvajecca paražeńniem niervovaj sistemy. Dastatkova źjeści niekalki siemiečak, kab surjozna imi atrucicca.
Niahledziačy na toje, što bruhmansija abvieščana vymierłaj u svaim naturalnym areale, jana papularnaja dekaratyŭnaja raślina, jakaja šyroka pradajecca i apisvajecca jak vialiki viečnazialony subtrapičny chmyźniak, zdolny vyraści da šaści mietraŭ u vyšyniu, jaki asabliva mocna pachnie paśla zachadu sonca.
Usie častki truby anioła — atrutnyja. Tamu budźcie aściarožnyja pry pasadcy abo dakranańni da jaje i nie sadzicie ŭ miescach, dzie časta byvajuć dzieci abo svojskija žyvioły. A lepš za ŭsio zusim admovicca ad hetaj raśliny.
7. Biełaja jahada, abo lalečnyja vočy
Actaea pachypoda padčas płodanašeńnia. Fota: Robiert I. Rajt / Wikimedia Commons
Actaea pachypoda sustrakajecca ŭ Paŭnočnaj Amierycy (ZŠA i Kanadzie), dzie jana raście ŭ naturalnym asiarodździ. Niekatoryja kažuć, što hetaja raślina vielmi śpiecyfičnaja, bo padobnaja da vočnych jabłykaŭ — i heta sapraŭdy tak.
Biełaja jahada vielmi niebiaśpiečnaja dla zdaroŭja, a ŭžyvańnie jaje pładoŭ časta zakančvajecca dyjarejaj, ślinaciačeńniem, hałaŭnym bolem i bolami ŭ žyvacie, a taksama halucynacyjami.
8. Abrus malitoŭny
Abrus precatorius. Fota: Flickr
Hetaja raślina, rodam ź Indyi i Paŭdniovaj Amieryki, maje šmat admietnych nazvaŭ: vočy kraba, luboŭny harošak, ružaniec malitoŭny, dzikaja łakryca, karałavaja pacierka i inšyja. Jaje vyłučajuć charakternyja jarka-čyrvonyja płady, paznačanyja źvierchu čornaj plamaj. Korań abrusa malitoŭnaha časam nazyvajuć indyjskaj łakrycaj i ŭžyvajuć zamiest saładkovaha korania.
Niekali ź jahad raśliny rabili ružaniec, adsiul i ŭziałasia nazva.
Nasieńnie harochavaha ružanca ŭtrymlivaje abryn, jaki dziejničaje hetak ža, jak i rycyn — dakładniej, u niekalki dziasiatkaŭ razoŭ macniej za jaho. Atručvańnie raślinaj čaściej za ŭsio adbyvajecca pry prahłynańni pładoŭ. Najbolš raspaŭsiudžanymi tady źjaŭlajucca ŭsie vidy straŭnikavych zachvorvańniaŭ, i heta — najmienš prablematyčny vynik. Užyvańnie ŭ ježu vialikaj kolkaści pładoŭ moža skončycca trahična — śmierciu čałavieka.
9. Voŭčaja jahada
Voŭčaja jahada. Fota: Dž. F. Hafard / Wikimedia Commons
Voŭčaja jahada — niebiaśpiečny pradstaŭnik ajčynnaj fłory. Pryhožy chmyźniak kvitnieje bezava-ružovymi kvietkami, jakija potym pieratvarajucca ŭ čyrvonyja jahady, spakušalnyja na vyhlad.
5—6 źjedzienych jahad mohuć stać śmiarotnaj dozaj dla dziciaci abo vyklikać ciažkaje atručeńnie ŭ darosłaha. Simptomy — vysypańnie, dyjareja, vanity. Usie častki voŭčaha łyka vyklikajuć čyrvań i puchiry, až da niekrozu tkanak. Pry pieršych prykmietach atručeńnia varta pramyć straŭnik i źviarnucca da doktara.
Akramia ŭłasna vaŭčaj jahady, ci «voŭčaha łyka» (Daphne mezereum), «voŭčymi jahadami» taksama nazyvajuć usie padobnyja raśliny našych šyrotaŭ, jakija taksama atrutnyja. Siarod takich raślin krasaŭka bieładonna, bružmiel, mudranka, krušyna, śniežnajahadnik. Usie ich płady nie prydatnyja dla spažyvańnia.
10. Cykuta
Cykuta jadavitaja. Fota: Kryścijan Pieters / Wikimedia Commons
Cykuta, raspaŭsiudžanaja va Uschodniaj Jeŭropie i Paŭnočnaj Amierycy, — adna z samych atrutnych raślin. Jana vabić svaim pryjemnym markoŭnym pacham i kareniščam, jakoje na smak nahadvaje bručku abo redźku.
Ale ž usia raślina jadavitaja, asabliva — karenišča. 100—200 h karenišča dastatkova, kab zabić karovu, a 50—100 h zabivajuć aviečku.
Raście cykuta blizu vady: la rek, na bałotach, la ručajoŭ. Ćvicie ŭ druhoj pałovie leta (lipień-žnivień).
Čytajcie jašče:
Fizalis, ci Załataja jahada. Pačnicie vyroščvać, i nie paškadujecie
10 najlepšych naturalnych antybijotykaŭ: što heta za raśliny i jak jany dziejničajuć?
Krapiva, miedunica, makryca dy inšaje pustazielle, jakoje ŭzbahacić vaš stoł
