Fota: BiełTA
Rasija i Biełaruś pierajmajuć praktyku ZŠA i ich sajuźnikaŭ pa NATA ŭ jadziernaj śfiery — tak interpretuje Maskva apošnija zajavy Uładzimira Pucina i Alaksandra Łukašenki. Pa vynikach ich sustrečy ŭ Minsku było abvieščana, što samaloty vajskova-pavietranych sił Biełarusi ŭžo pieraabstalavanyja dla prymianieńnia bojeprypasaŭ sa śpiecyjalnaj — heta značyć jadzierna-bajavoj častkaj, a ich ekipažy ciapier prachodziać nieabchodnuju pierapadrychtoŭku, piša «Kommiersant».
Rasija na praciahu mnohich hadoŭ paprakała NATA ŭ tym, što takoje supracoŭnictva supiarečyć «duchu i litary» Damovy ab nieraspaŭsiudžvańni jadziernaj zbroi (DNIAZ).
«Usio hatova»
Ab novym składniku zbližeńnia RF i Biełarusi ŭ vajskovaj śfiery Pucin i Łukašenki raspaviali ŭ paniadziełak padčas sumiesnaj pres-kanfierencyi ŭ Minsku. «Liču mahčymym praciahnuć realizacyju prapanoŭ kiraŭnika Biełarusi pa padrychtoŭcy ekipažaŭ bajavych samalotaŭ armii Biełarusi, jakija ŭžo pieraabstalavany dla mahčymaha prymianieńnia bojeprypasaŭ pavietranaha bazavańnia sa śpiecyjalnaj bajavoj častkaj,— zajaviŭ Uładzimir Pucin i padkreśliŭ: — Takaja forma supracoŭnictva — nie naša vynachodnictva. ZŠA, naprykład, pravodziać anałahičnyja mierapryjemstvy sa svaimi sajuźnikami ŭ ramkach NATA na praciahu dziesiacihodździaŭ».
Alaksandr Łukašenka, u svaju čarhu, nazvaŭ hetuju temu «vielmi dalikatnaj» i taksama paličyŭ patrebnym padkreślić, što ni Biełaruś, ni Rasija nie źjaŭlajucca jaje «aŭtarami». «My padrychtavali samaloty, akazałasia, što ŭ nas z savieckich časoŭ takija samaloty jość. My testavali ich u Rasii, ciapier my razam z rasijanami rychtujem ekipažy, zdolnyja kiravać hetymi samalotami, jakija niasuć śpiecyfičnyja bojeprypasy,— paviedamiŭ jon i dadaŭ: — Heta nie pahroza kamuści… U nas vyklikaje vialikija aściarohi… napružańnie pa pierymietry miežaŭ Sajuznaj dziaržavy (RF i Biełarusi), pierš za ŭsio na zachadzie. I nam treba było b abaranić biełaruskuju dziaržavu».
Upieršyniu ab pieraabstalavańni samalotaŭ i navučańni ekipažaŭ pracy ź jadziernymi bojeprypasami Alaksandr Łukašenka publična paprasiŭ svajho rasijskaha kalehu ŭ kancy červienia na sustrečy ŭ Sankt-Pieciarburhu. «Nas vielmi turbujuć paloty samalotaŭ ZŠA i NATA, jakija trenirujucca nieści jadziernyja bojehałoŭki»,— skazaŭ jon tady i zaklikaŭ Uładzimira Pucina «razhledzieć pytańnie lustranoha adkazu na hetyja rečy».
Prezident Rasii na heta adkazaŭ, što «sapraŭdy ŭ Jeŭropie ŭ amierykancaŭ zachoŭvajecca 200 jadziernych taktyčnych bojezapasaŭ, u asnoŭnym heta atamnyja bomby».
«200 u šaści jeŭrapiejskich krainach — členach Paŭnočnaatłantyčnaha błoka NATA. Dla ich mahčymaha prymianieńnia padrychtavana 257 samalotaŭ — i nie tolki amierykanskich, ale i hetych (jeŭrapiejskich) krain», — udakładniŭ jon. Pahadziŭšysia z tym, što «pakłapacicca ab biezumoŭnym harantavańni biaśpieki Sajuznaj dziaržavy «baki abaviazanyja, Uładzimir Pucin tady prapanavaŭ nastupnaje: «adpaviednym čynam daabstalavać na avijacyjnych zavodach u Rasii dosyć vialikuju hrupoŭku samalotaŭ Su-25, jakaja znachodzicca na ŭzbrajeńni biełaruskaj armii, i pačać padrychtoŭku lotnaha składu».
Litaralna praz dva miesiacy Alaksandr Łukašenka abviaściŭ žurnalistam, što «ŭsio hatova», ale padrabiaznaściaŭ nie paviedamiŭ.
Miž tym abviaščeńnie šturmavika Su-25 u jakaści nośbita jadziernaj zbroi vyklikała pytańni, pakolki ni ŭ SSSR, ni ŭ Rasii paźniej jon u jakaści takoha nie razhladaŭsia.
Tłumačeńniaŭ na hety kont z boku aficyjnych asob dźviuch krain tak i nie prahučała, tamu ekśpiertam zastajecca tolki rabić zdahadki. «Viadomy žart, što ŭ ajčynnaj tradycyi śpiecyjalnaja bajavaja častka praduhledžanaja dla ŭsiaho, što bolš za supraćtankavuju rakietu. Adpaviedna, całkam mahčyma, što na kruh akazałasia praściej reanimavać adpaviedny patencyjał starych savieckich samalotaŭ,— adznačaje ŭ hutarcy z «Kommiersantam» suzasnavalnik prajekta «Vatfor» Dźmitryj Stefanovič.— Razam z tym frantavaja avijacyja (asabliva taja, dla jakoj nie charakternaja panižanaja prykmietnaść) vałodaje, miakka kažučy, nie samaj vysokaj bajavoj ustojlivaściu i efiektyŭnaściu». Pry hetym, pa słovach ekśpierta, da hetaha času taksama nieviadoma ab mahčymych typach avijacyjnych srodkaŭ paražeńnia, prymianieńniu jakich byccam by navučajuć biełaruskija ekipažy. Nie jasna i toje, kolki samalotaŭ realna pieraabstalavana.
«Vymušanyja kontrmiery»
Miž tym Rasija na praciahu niekalkich apošnich hadoŭ abvinavačvała ZŠA i ich sajuźnikaŭ pa NATA ŭ parušeńni klučavoha mižnarodnaha pahadnieńnia ŭ śfiery biaśpieki — Damovy ab nieraspaŭsiudžvańni jadziernaj zbroi (DNIAZ) — jakraz z-za praktyki, jakuju jana ciapier pa sutnaści pieranosić na svoj sajuz ź Biełaruśsiu.
U adpaviednaści ź pieršymi dvuma artykułami DNIAZ, jadziernyja dziaržavy abaviazvajucca nie pieradavać ni prama, ni ŭskosna jadziernuju zbroju niajadziernym dziaržavam. A apošnija abaviazvajucca nie prymać takuju zbroju znoŭ-taki ni prama, ni ŭskosna. Na dumku Maskvy, hetyja zabarony ihnarujucca ŭ chodzie «sumiesnych jadziernych misij» NATA, u ramkach jakich piłoty ź niajadziernych krain-členaŭ aljansu navučajucca navykam abaračeńnia i prymianieńnia jadziernych uzbrajeńniaŭ. U chodzie praviedzienaj u žniŭni ahladnaj kanfierencyi ŭ ramkach DNIAZ pastajanny pradstaŭnik RF pry mižnarodnych arhanizacyjach u Vienie Michaił Uljanaŭ čarhovy raz zajaviŭ, što praviadzieńnie NATA «sumiesnych jadziernych misij» supiarečyć i duchu, i litary damovy.
Aficyjnyja pradstaŭniki ZŠA i NATA rasijskija pretenzii zaŭsiody adkidali, padmacoŭvajučy svaju pazicyju dvuma arhumientami. Pa-pieršaje, što raźmieščanaja ŭ Jeŭropie jadziernaja zbroja zastajecca pad kantrolem ZŠA i nie «pieradajecca» sajuznym krainam u chodzie trenirovačnych misij. A pa-druhoje, što pry vypracoŭcy DNIAZ u kancy 1960-ch ZŠA i SSSR dasiahnuli razumieńnia taho, što padobnaje supracoŭnictva Vašynhtona i jaho jeŭrapiejskich sajuźnikaŭ nie supiarečyć damovie. Rasijskija aficyjnyja asoby abodva hetyja arhumienty asprečvajuć.
«Ahučanyja ŭ chodzie sustrečy prezidentaŭ Rasii i Biełarusi miery pa harantavańni biaśpieki Sajuznaj dziaržavy źjaŭlajucca vymušanaj reakcyjaj na metanakiravanaje raźvićcio šmathadovaj praktyki t. zv. «sumiesnych jadziernych misij» NATA,— skazała ŭ kamientary dla «Kommiersanta» aficyjnaja pradstaŭnica MZS Rasii Maryja Zacharava.
— Ciapier ažyćciaŭlajecca maštabnaja madernizacyja amierykanskich jadziernych bombaŭ i ich nośbitaŭ. Adbyvajecca intensifikacyja vučeńniaŭ krain NATA pa adpracoŭcy pytańniaŭ płanavańnia i prymianieńnia jadziernaj zbroi, pašyrajecca kolkaść zadziejničanych u takich treniroŭkach dziaržaŭ-členaŭ błoka. Antyrasijski charaktar hetaj dziejnaści nie chavajecca. Heta vielmi niehatyŭny faktar, tak jak adpaviednyja jadziernyja ŭzbrajeńni zdolnyja ŭ karotki čas paśla zahadu paražać mety na rasijskaj terytoryi».
U MZS RF taksama adznačyli, što «apošnim časam usio hučniej hučać zakliki da pašyreńnia sistemy składavańnia amierykanskich jadziernych avijabombaŭ u Jeŭropie, a taksama ich častkovaj pieradysłakacyi na ŭschodni fłanh NATA».
«Pra hatoŭnaść raźmiaścić na svajoj terytoryi ZŠA zajaviła Polšča, dzie imknucca poŭnafarmatna padłučycca da «sumiesnych jadziernych misij». Heta aznačała b źjaŭleńnie jadziernych uzbrajeńniaŭ krain NATA na rubiažach Sajuznaj dziaržavy»,— zajaviła Zacharava.
I dadali ŭ MZS: «My doŭha prajaŭlali strymanaść. Hadami pakazvali i praciahvajem pakazvać Vašynhtonu na nieabchodnaść viarnuć usiu jadziernuju zbroju na nacyjanalnuju terytoryju i spynić padklučać niajadziernyja krainy da adpracoŭki jaje prymianieńnia. U pryvatnaści, adpaviednyja pałažeńni byli ŭ našym prajekcie dvuchbakovaha pahadnieńnia z ZŠA ab harantyjach biaśpieki. Usio heta było adprečana».
U kamientary MZS skazana, što kontrmiery, što prymajucca RF i Biełaruśsiu, «realizujucca ŭ strohaj adpaviednaści z abaviazacielstvami pa DNIAZ». «Na hetym etapie havorka idzie vyklučna ab pieradačy Respublicy Biełaruś kompleksaŭ «Iskander-M» padvojnaha abstalavańnia z rakietami ŭ zvyčajnym ryštunku, a taksama nadańni častki biełaruskich samalotaŭ Su-25 techničnaj mahčymaści nieści jadziernuju zbroju. Pry hetym sami technałohii pieraabstalavańnia samalotaŭ u nośbity jadziernaj zbroi pieradavać nie płanujecca»,— udakładnili ŭ MZS.
Ciapier, jak skazana ŭ adkazie viedamstva, «nie miarkujecca ni fizična abstaloŭvać biełaruskija sistemy jadziernymi bojezaradami, ni pieramiaščać takija bojezarady na biełaruskuju terytoryju», «stvareńnie ŭ Biełarusi abjektaŭ dla zachoŭvańnia jadziernych bojezaradaŭ taksama nie praduhledžvajecca, jany pa-raniejšamu buduć skancentravany na centralnych składach u miežach terytoryi Rasii», a «padrychtoŭka biełaruskich vajskoŭcaŭ budzie ažyćciaŭlacca ŭ rasijskich navučalnych centrach pa prahramach, jakija vyklučajuć pytańni ekspłuatacyi jadziernych bojezaradaŭ».
«U dalejšym budziem uviazvać našy kroki ź dziejańniami krain NATA ŭ adnosinach da Sajuznaj dziaržavy. U vypadku abvastreńnia adpaviednych pahroz pakidajem za saboj prava pradprymać dadatkovyja miery pa zabieśpiačeńni biaśpieki Rasii i Biełarusi. U lubym vypadku rašeńnia pa jadziernym asnaščeńni nazvanych biełaruskich sistem i tym bolš pa ich hipatetyčnym užyvańni moža być pryniata tolki prezidentam Rasii»,— zaklučyli ŭ MZS.
Kantrol zachavany
Z pytańniem ab suadnosinach rasijska-biełaruskaha supracoŭnictva z DNIAZ «Kommiersant» źviarnuŭsia i da dyrektara prahramy pa kantroli nad uzbrajeńniami Mižnarodnaha instytuta stratehičnych daśledavańniaŭ (IISS) Uiljama Albierka, jaki napisaŭ asobnuju pracu, zaklikanuju dakazać, što rasijskija pretenzii da «sumiesnych jadziernych misij» NATA niasłušnyja.
Jaho adkaz: supracoŭnictva Rasii i Biełarusi taksama nie ŭjaŭlaje saboj parušeńnie DNIAZ. «Na pieršy pohlad nie, navučańnie biełaruskich piłotaŭ tamu, jak dastavić jadziernuju pryładu, nie supiarečyć DNIAZ. Heta było b parušeńniem DNIAZ tolki ŭ tym vypadku, kali b Rasija dała Biełarusi kantrol nad jadziernaj zbrojaj u mirny čas. Ale padobna, što heta nie ŭvachodzić u płan», — skazaŭ ekśpiert. Navat kali rasijskaja jadziernaja zbroja budzie raźmieščana niepasredna na terytoryi Biełarusi, ale zastaniecca całkam pad kantrolem RF, heta, pa jaho słovach, taksama nielha budzie ličyć parušeńniem DNIAZ. «U Savieckaha Sajuza było šmat jadziernaj zbroi, raźmieščanaj na terytoryi HDR i Čechasłavakii da i paśla dałučeńnia SSSR da DNIAZ»,— nahadaŭ Uiljam Albierk.
Pytańni ŭ jaho, jak i ŭ šerahu inšych ekśpiertaŭ, vyklikaŭ inšy aśpiekt vajskova-techničnaha supracoŭnictva, pra jaki taksama stała viadoma pa vynikach pieramovaŭ Uładzimira Pucina i Alaksandra Łukašenki ŭ Minsku,— pieradača, jakaja adbyłasia, Biełarusi rasijskaha apieratyŭna-taktyčnaha rakietnaha kompleksu «Iskander-M». Pieradača takich kompleksaŭ inšym krainam padlahaje «prezumpcyi admovy» (heta značyć faktyčnaj zabaronie) u ramkach režymu kantrolu za rakietnymi technałohijami (RKHT— niefarmalnaje abjadnańnie 35 krain, jakija damovilisia ab sumiesnych «adkaznych» padychodach da ekspartu rakietnych uzbrajeńniaŭ i technałohij; RF u jaho ŭvachodzić, Biełaruś — nie). Zrešty, u rehłamiencie RKRT skazana, što dziaržavy mohuć rabić vyklučeńni, zychodziačy sa svaich nacyjanalnych prerahatyŭ.
