Kijeŭ u pieršy dzień vajny. Fota: Unian.
Askiepki ad bieśpiłotnika-kamikadze razarvali pałatku, u jakoj spali ŭkrainskija pamiežniki, što słužyli kala biełaruskaj miažy. Viktar Dzieravianka pračnuŭsia ad piakučaha bolu, jaho cieła hareła. Kavałak mietału prajšoŭ praź jaho ruku i žyvot i ŭvajšoŭ u ciahlicu vakoł serca.
«Ja nie moh zaryjentavacca, — skazaŭ Dzieravianka, namieśnik načalnika adździeła. — Tolki paśla treciaha vybuchu mnie ŭdałosia padniacca z łožka i pasprabavać znajści schovišča, tamu što vybuchi nie spynialisia».
Tak u 4:15 ranicy 24 lutaha pačałasia vajna.
Za niekalki hadzin da hetaha Dzieravianka i inšyja ŭkrainskija siłaviki kpili z prezidenta ZŠA Bajdena, jaki čarhovy raz papiaredziŭ ab rasijskim uvarvańni.
Ministr unutranych spraŭ Ukrainy Dzianis Manastyrski pračnuŭsia ad zvanka svajho mabilnaha telefona. Načalnik pamiežnaj słužby Ukrainy byŭ na linii i skazaŭ, što jahonyja padraździaleńni zmahajucca z rasiejcami.
Heta było nie častkovaje ŭvarvańnie na ŭschodzie krainy, jakoha čakali ŭkrainskija čynoŭniki. Heta była paŭnavartasnaja vajna. Manastyrski paviesiŭ trubku i nabraŭ numar Zialenskaha.
«Pačałosia», — skazaŭ Manastyrski ŭkrainskamu lidaru.
«Što mienavita?» — spytaŭ Zialenski.
«Miarkujučy pa tym fakcie, što napady adbyvajucca ŭ roznych miescach adnačasova, heta jano, poŭnamaštabnaje ŭvarvańnie», — skazaŭ čynoŭnik.
«U pieršyja chviliny jany nanieśli strašnyja ŭdary pa našaj supraćpavietranaj abaronie, strašnyja ŭdary pa našych vojskach u cełym. Tam byli 20-mietrovyja kratary, jakich nichto nie bačyŭ za ŭsio svajo žyćcio», — uspaminaŭ paźniej Manastyrski.
Kali b rasijanie zmahli zachapić uładu va Ukrainie, abo prymusić urad u panicy biehčy, abarona krainy chutka razvaliłasia b. Maskva mahła b ŭstalavać maryjanietkavy ŭrad. Taki byŭ płan Kramla.
Ale ataka Kijeva, jakaja praciahvałasia 36 dzion, stała najbujniejšaj pamyłkaj Pucina za ŭsiu jahonuju palityčnuju karjeru. Nastup na ŭkrainskuju stalicu skončyŭsia haniebnym adstupleńniem.
Vynik bitvy za Kijeŭ byŭ daloka nie nakanavany. Washington Post rekanstrujuje padziei pieršych dzion vajny i tłumačyć, jak ukrainskija vojski abaraniali i ratavali stalicu.
Ukrainskim siłam nie chapała dastatkovaj kolkaści ŭzbrajeńnia, bojeprypasaŭ i srodkaŭ suviazi. Ale ŭ ukrainskich vajskoŭcaŭ, palitykaŭ i zvyčajnych hramadzian była vola da baraćby.
Abaroncy taksama skarystalisia reljefam miascovaści vakoł stalicy — hustymi lasami, vuzkimi darohami, źvilistymi rekami, a taksama nadvorjem, jakoje nie było chałodnym, u vyniku čaho rasijskaja technika nie mahła prajechać pa viasnovaj hrazi.
Ukraincam pašancavała i tamu, što Kreml mocna praličyŭsia z acenkaj zdolnaści ŭkraincaŭ da baraćby.
Jak tolki Pucin skončyŭ svoj televizijny vystup, u jakim raskazaŭ pra pačatak vajny, pa Kijevu prakaciŭsia huł. Pieršaja łedzi Ukrainy Alena Zialenskaja raskazała, što pierakuliłasia ŭ łožku, a muža pobač ź joj nie było. Jana ŭstała i pabačyła, jak prezident Ukrainy apranaje kaścium i biełuju kašulu biez halštuka.
«Što adbyvajecca?» — spytała jana.
«Pačałosia», — adkazaŭ Zialenski.
Zialenski sklikaŭ naradu svaich hałoŭnych daradcaŭ. Jany vyrašyli, što častka kabinieta ministraŭ, uklučajučy tych, chto adkazvaje za abaronu, zastaniecca ŭ Kijevie, u toj čas jak inšyja pierajeduć u Zachodniuju Ukrainu. Čynoŭniki nazirali, jak kamiery pamiežnaha nazirańnia pieradajuć videa z sotniami rasijskich tankaŭ.
Metaj zachopnikaŭ było prakraścisia i zachapić Kijeŭ. Kali ŭ Kijevie nastała ranica, Zialenski pačaŭ havaryć pa telefonie z suśvietnymi lidarami, kab paprasić ab dapamozie. Praź niekalki hadzin jon sieŭ za stoł i samastojna zapisaŭ videa dla ŭkrainskaha naroda.
Kiraŭniku Ofisa Zialenskaha Andreju Jarmaku patelefanavali z Kramla. Jon pačuŭ chrypły hołas Dźmitryja Kozaka, namieśnika kiraŭnika administracyi Kramla, jaki naradziŭsia va Ukrainie, ale daŭno ŭvajšoŭ u najbližejšaje atačeńnie Pucina. Kozak skazaŭ, što ŭkraincam para zdavacca. Jarmak vyłajaŭsia na Kozaka i paviesiŭ trubku.
Uličvajučy raźmiaščeńnie rasijskich sił uzdoŭž miežaŭ Ukrainy, ukrainski hienierał Alaksandr Syrski pryjšoŭ da vysnovy, što, kali rasiejcy sapraŭdy napaduć na Kijeŭ, ich kałony buduć prasoŭvacca pa dvuch abo troch asnoŭnych mahistralach. U Kramli vieryli, što horad buduć abaraniać tolki słabyja ŭkrainskija siły, dezaryjentavanyja palityčnym chaosam u krainie.
Kab abaranić horad, Syrski arhanizavaŭ dva kolcy vojskaŭ, adno na ŭskrainach, a inšaje ŭ stalicy. Jon chacieŭ, kab źniešniaje kalco było jak maha dalej ad unutranaha kalca, kab abaranić centr horada ad abstrełaŭ i ŭtrymać rasijan ad bajoŭ na podstupach da Kijeva.
Syrski padzialiŭ horad i rajon na siektary i pryznačyŭ hienierałaŭ kiravać kožnym rajonam, stvaryŭšy sistemu padparadkavańnia. Taktyčnyja rašeńni prymalisia aficerami na miescach nieadkładna, bieź nieabchodnaści kansultavacca sa štabam.
Prykładna za tydzień da ŭvarvańnia ŭkrainskija vajskoŭcy pieramiaścili usie kamandnyja punkty. Syrski taksama addaŭ zahad vyvieści vajskovuju avijacyju, uklučajučy viertaloty i reaktyŭnyja samaloty, z asnoŭnych baz.
Adnak kali havorka idzie pra tankavyja miechanizavanyja bryhady, to dla abarony stalicy była dastupnaja tolki adna. Hienierał Syrski zahadaŭ usim vajskovym navučalnym centram stvaryć śpiecyjalnyja impravizavanyja bataljony, a artyleryjskija sistemy, jakija zvyčajna vykarystoŭvajucca dla navučańnia, byli dastaŭlenyja ŭ rajon stalicy.
Syrski zahadaŭ svaim artylerystam zaniać abarončyja pazicyi za miežami horada, na paŭnočnym uschodzie i paŭnočnym zachadzie, u rajonach, jakija, imavierna, sutyknucca z naciskam rasijan.
Palityčnaje kiraŭnictva krainy kazała hramadzianam, što vajny nie budzie, ale vajskoŭcy rychtavalisia da jaje.
Ukraincy trymali svaju padrychtoŭku ŭ sakrecie. Vysokapastaŭleny pradstaŭnik ministerstva abarony ZŠA zajaviŭ, što Vašynhton viedaŭ bolš pra płan ŭvarvańnia Rasii, čym pra płan abarony Ukrainy.
22 lutaha Reźnikaŭ razmaŭlaŭ pa telefonie sa svaim kaleham ź Biełarusi Viktaram Chreninym, jaki paabiacaŭ, što rasijskija vojski ź biełaruskaj terytoryi nie ŭvarvucca, daŭšy słova aficera.
Praz dva dni paśla pačatku ŭvarvańnia ministry znoŭ pahavaryli. Reźnikaŭ pačuŭ niervovy hołas na inšym kancy provadu. Biełaruski ministr zajaviŭ, što pieradaje pasłańnie svajho rasijskaha kalehi Siarhieja Šajhu: kali Ukraina padpiša akt ab kapitulacyi, uvarvańnie spynicca.
Reźnikaŭ adkazaŭ: «Ja hatovy pryniać kapitulacyju z rasijskaha boku».
Rasijskija viertaloty Ka-52 «Alihatar» nizka pranieślisia nad Dniaprom. Jany vylecieli ź Biełarusi ŭ Hastomiel.
Vital Rudenka, kamandzir bazy Nacyjanalnaj hvardyi, jakaja znachodziłasia ŭ aeraporcie, niedavierliva padniaŭ vočy.
«Da apošniaha momantu ja ŭ heta nie vieryŭ. Moža być, ja nie chacieŭ u heta vieryć», — skazaŭ jon.
Niekatoryja sa srodkaŭ SPA, jakija ŭkraincy ŭstalavali vakoł aeraporta, byli źniščanyja ŭdarami. Supracoŭnik aeradroma, syn jakoha byŭ zavierbavany rasijskaj raźviedkaj, raskryŭ ich miescaznachodžańnie.
Najbolš bajazdolny piersanał bazy byŭ pierakinuty za niekalki tydniaŭ da vajny va ŭschodniuju častku Łuhanskaj vobłaści Ukrainy razam sa svaim abstalavańniem, pakinuŭšy aeraport i bazu prykładna z 300 sałdatami, uklučajučy pryzyŭnikoŭ, jakija adbyvali abaviazkovuju vajskovuju słužbu va Ukrainie. Mnohija nikoli nie bačyli boju.
Viertaloty kružyli nad aeraportam, jak zhraja ściarviatnikaŭ. Jany adkryvali ahoń pa ŭsim, što znachodziłasia ŭ miežach dasiažnaści, pa ŭsich budynkach, pa ŭsich ludziach, jak pa vajskoŭcach, tak i pa cyvilnych.
Niekalki ŭkrainskich srodkaŭ SPA byli pieramieščanyja za dzień da ŭvarvańnia, tamu jany zastavalisia nieraskrytymi dla rasijan. Rasijskija piłoty zmahalisia pad škvalnym ahniom rakiet kłasa «ziamla-pavietra» i zienitnaj artyleryi.
Dziasiatki cyvilnych słužboŭcaŭ pa ŭsim aeraporcie pabiehli ŭ bambaschovišča. Inšyja chavalisia dzie tolki mahli, u tym liku i ŭ kanalizacyi.
Ukrainskija sałdaty trapili pad pastajanny ahoń. Apynuŭšysia ŭ mienšaści na terytoryi aeraporta i sutyknuŭšysia z elitnymi rasijskimi padraździaleńniami, bajcy Nacyjanalnaj hvardyi pačali adčuvać niedachop bojeprypasaŭ. Ukraincy vyrašyli adstupać.
Vychad byŭ chaatyčnym. Adnak paśla adstupleńnia ŭkrainskija siły adkryli ahoń pa aeraporcie ź ciažkaj artyleryi, jakuju jany razharnuli za miežami pierymietra aeraporta, padarvaŭšy ŭźlotna-pasadačnuju pałasu, kab praduchilić budučyja pasadki. Akramia taho, pozna ŭviečary 24 lutaha dva ŭkrainskija bambaviki Su-24 pranieślisia nad aeraportam i razbambili ŭźlotna-pasadačnuju pałasu, pryčyniŭšy jašče bolšuju škodu.
«My pavinny viarnuć Hastomiel», — skazaŭ hałoŭnakamandujučy USU Załužny.
«Spadar hałoŭnakamandujučy, pry ŭsioj majoj pavazie, u mianie niedastatkova sił, kab uziać Hastomiel», — adkazaŭ kiraŭnik 72-j miechanizavanaj bryhady pałkoŭnik Udavičenka.
«My pavinny pasprabavać», — adkazaŭ Załužny.
Razam z elitnymi ŭkrainskimi padraździaleńniami vojski 72-j bryhady niekalki dzion utrymlivali aeraport, abstrelvajučy jaho z artyleryi i błakujučy rasijskija vojski, jakija sprabavali pakinuć abjekt. Pa słovach ukrainskich aficyjnych asob, Maskva płanavała pierakinuć ciažkuju techniku i dadatkovyja vojski na hruzavym samalocie Ił-76, kab dapamahčy nastupleńniu, ale nie zmahła zrabić heta nieadkładna.
«Toje, što jany zmahli šturmavać aeradrom i ŭziać jaho pad kantrol na praciahu niekalkich hadzin, z adnaho boku, adyhrała niehatyŭnuju rolu [dla nas], — skazaŭ hienierał Syrski. — Ale, ź inšaha boku, artyleryjski ahoń, nakiravany na ŭźlotna-pasadačnuju pałasu i miescy vysadki, značna zatrymaŭ pasadku i sarvaŭ płan zachopu Kijeva, tamu što ciapier my viedajem, što ŭ pryncypie praciŭnik vydzieliŭ maksimum da troch dzion na zachop Kijeva».
Nastupnyja dni rasijskija vojski, jakija znachodzilisia ŭ pryharadach Kijeva, sprabavali trapić u Kijeŭ, ale zachraśli ŭ kałonie na dziasiatki kiłamietraŭ. U rasijan byli surjoznyja łahistyčnyja prablemy.
U schoviščy pad uradavym kvartałam Kijeva Zialenski słuchaŭ spravazdaču sakratara Rady nacyjanalnaj biaśpieki i abarony Alaksieja Daniłava.
«Prablema ŭ tym, što ŭsie našy partniory kažuć, što nam budzie vielmi ciažka, što ŭ nas amal nulavyja šancy na pośpiech», — skazaŭ Daniłaŭ Zialenskamu.
«My nie atrymajem vialikaj padtrymki ŭ pieršyja dni, tamu što jany buduć hladzieć na toje, jak my zdolnyja abaranić krainu», — praciahnuŭ jon.
Daniłaŭ taksama papiaredziŭ Zialenskaha pra płany rasijan jaho zachapić albo zabić. Niekatoryja zaklikali Zialenskaha vyjechać u biaśpiečnaje miesca.
U Kramla byli padstavy čakać, što Zialenski moža syści. Vaśmiu hadami raniej Viktar Janukovič źbieh u Rasiju. Rasijskija lidary bačyli ŭ Zialenskim kamiedyjnaha akciora, jaki nie vytrymaje takoha cisku.
Ale Zialenski zastaŭsia.
«Pasłuchajcie, ja žyvy čałaviek. Ja nie chaču pamirać, jak luby inšy čałaviek, — skazaŭ Zialenski. — Ale ja dakładna viedaju, što kali ja budu dumać ab hetym, to ja ŭžo miortvy».
U pieršyja hadziny i dni Zialenski i ministry žyli z pastajannym pačućciom vostraha napružańnia. Reźnikavu, ministru abarony, urešcie-rešt daviałosia źviarnucca da psichaterapieŭta.
Zialenskamu prapanoŭvali evakuacyju i zachodnija lidary. Ale ŭkrainski prezident razumieŭ, što heta pryviało b da nieadkładnaha krachu, tamu admaŭlaŭsia.
«Ja nie sprabuju ŭtrymacca va ŭładzie», — skazaŭ Zialenski, patłumačyŭšy heta zachodnim čynoŭnikam. Zialenski padazravaŭ, što niekatoryja ź jahonych zamiežnych surazmoŭcaŭ prosta chacieli, kab kanflikt skončyŭsia jak maha chutčej, a jahonaja administracyja faktyčna zdałasia Rasii.
Jarmak, kiraŭnik Administracyi prezidenta, skazaŭ, što na praciahu nastupnych tydniaŭ jon rehularna adpraŭlaŭ fatahrafii zabitych ukrainskich dziaciej i razburanych ukrainskich damoŭ na mabilnyja telefony čynoŭnikaŭ pa ŭsim śviecie. Dzievianosta adsotkaŭ ludziej, jakija ich atrymali, adreahavali, pieratelefanavali i pačali rabić jašče bolš.
Ukraincy ŭsich uzrostaŭ, jakija nikoli nie trymali ŭ rukach zbroi, kinulisia na abaronu krainy paśla taho, jak aficyjnyja asoby na praciahu pieršych dzion uvarvańnia razdali zbroju. Niekatoryja ŭkrainskija vajskoŭcy byli nie vielmi zadavolenyja hetym rašeńniem, bo jano pryviało da incydentaŭ, kali svaje stralali ŭ svaich.
Ale kiraŭnik MUS Manastyrski i Zialenski nazvali heta važnym strymlivajučym faktaram nie tolki dla rasijan, ale i dla patencyjnych ukrainskich pierabiežčykaŭ.
U noč na 25 lutaha Zialenski vyjšaŭ sa svajho bunkiera na vulicu pierad Ofisam prezidenta, kab pakazać na kamieru, što jon nikudy nie ŭciakaje. Kala jaho stajali premjer-ministr, kiraŭnik jaho palityčnaj partyi, kiraŭnik jaho administracyi i jašče adzin vysokapastaŭleny savietnik. Premjer-ministr padniaŭ svoj telefon, kab pakazać datu i čas.
«My ŭsie tut, — skazaŭ Zialenski. — Našy vojski tut. Hramadzianskaja supolnaść tut. I my tut. My abaraniajem niezaležnaść našaj krainy. My budziem praciahvać heta rabić».
Bai ŭzdoŭž Kijeva byli nastolki intensiŭnymi, što ŭ ukraincaŭ amal skončylisia bojeprypasy dla 152-mm artyleryi.
Złučanyja Štaty ŭzbroili Ukrainu partatyŭnaj zbrojaj, jakaja dobraja dla partyzanskaha supracivu. Heta aznačaje, što amierykancy čakali chutkaj pieramohi rasijan.
Rasijanie sutyknulisia z žorstkim supracivam ukrainskich siłaŭ u horadzie Irpień. Nie zdoleŭšy prarvać abaronu Ukrainy tam, rasijanie vyrašyli zasiarodzicca na prasoŭvańni ŭ Kijeŭ praź viosku Moščun. Tam była samaja niebiaśpiečnaja situacyja dla ŭkraincaŭ, bo ŭziaćcie Moščuna aznačała b prachod na Kijeŭ.
Važnym epizodam abarony Kijeva byŭ padryŭ šluzaŭ na race Irpień, kab stvaryć dadatkovy barjer dla rasijan. Padraździaleńni ŭkrainskaha śpiecnaza trapili ŭ tył voraha, kab padkłaści vybuchoŭku.
Byli i inšyja prykłady taho, jak ukraincy razburali svaju infrastrukturu dla taho, kab stvaryć pieraškody dla rasijan.
Prykładna na treci tydzień sakavika rasijanie vysadzili desant na ŭkrainskim baku raki kala vioski Maščun,
Załužnamu paviedamili, što ŭkrainskim vojskam, mahčyma, pryjdziecca adstupić ź siała, tamu što ŭ ich bolš niama sił i srodkaŭ utrymlivać jaho.
«My budziem šukać siły i srodki», — adkazaŭ Załužny.
Ukraincy adcisnuli rasijan nazad za raku, kali nastup Maskvy pačaŭ zachlipacca.
Rasijskaja artyleryja praciahvała abstrelvać viosku, prymušajučy ŭkraincaŭ chavacca siarod trupaŭ svaich tavaryšaŭ.
Hienierał-lejtenant Anatol Kryvanožka, kiraŭnik Centralnaha pavietranaha kamandavańnia Ukrainy, znachodziŭsia 24 lutaha na balničnym u Kijevie z kavidam. Kali pieršyja rakiety pačali bić pa ŭkrainskich vajennych aeradromach i radyjołakacyjnych stancyjach, jon vyciahnuŭ trubku dla ŭnutryviennaha ŭlivańnia i vyklikaŭ kiroŭcu. Jon byŭ patrebien na svajoj bazie.
Znachodziačysia ŭ izalacyi, Kryvanožka pracavaŭ dystancyjna i rychtavaŭsia da mahčymaha napadu Rasii. Mnohija ŭkrainskija źniščalniki i srodki SPA kłasa «ziamla-pavietra» byli pieradysłakavanyja. U vyniku, kali trapili pieršyja rakiety, rasijanie časta bili pa pustečy. Ukraincy stvarali falšyvyja celi dla vorahaŭ.
Maładyja piłoty ŭziali hranatamioty i zaniali pazicyi dla abarony Vasilkoŭskaj avijabazy ŭ hadzinie jazdy na poŭdzień ad Kijeva. Bolš daśviedčanyja piłoty lotali, viedajučy, što hetyja paloty buduć apošnimi.
Toje, što Ukraina naohuł supraciŭlałasia, ździviła rasijan i prymusiła ich źmianić taktyku, skazaŭ hienierał Kryvanožka. Paśla pieršych chvalaŭ rasijskich samalotaŭ va Ukrainu lotała mienš, i zamiest hetaha Maskva pačała vykarystoŭvać bolš kryłatych rakiet.
Ukrainskija źniščalniki, jakija ŭsio jašče lotali praź niekalki dzion paśla ŭvarvańnia, stali simvałami žorstkaha supraciŭleńnia ŭkraincaŭ.
«Usie, asabliva Rasija, vieryli, što naša supraćpavietranaja abarona pratrymajecca ŭsiaho niekalki dzion. Kali nie niekalki hadzin», — skazaŭ padpałkoŭnik Dzianis Smažny, hałoŭny śpiecyjalist adździeła padrychtoŭki zienitnych rakietnych vojskaŭ.
Srodki supraćpavietranaj abarony zastavalisia hałoŭnaj cellu dla rasijan, i ŭkraincy pastajanna turbavalisia pra toje, što dyviersanty vyjaviać ich miescaznachodžańnie.
Kałabaracyjanisty adznačali niekatoryja miescy farbaj dla nakiravańnia avijaŭdaraŭ. Taksama jany adpraŭlali zakadavanyja paviedamleńni z kaardynatami.
Rasijskim vajskoŭcam skazali, što nijakich sistem supraćpavietranaj abarony nie budzie. Jany nachabna ŭvarvalisia ŭ pavietranuju prastoru i ich źniščali.
Pałkoŭnik Leanid Choda, kamandzir 1-j tankavaj bryhady, pravodziŭ mabilizacyju na paŭnočny ŭschod ad Kijeva ŭ Hančaroŭskim. Da pačatku ŭvarvańnia jon pieravioz bojeprypasy, paliva i pradukty charčavańnia ŭ zamaskiravanyja biaśpiečnyja rajony i razhrupavaŭ svaje vojski ŭdalečyni ad bazy ŭ palavych umovach. Pałkoŭnik navat raźvitaŭsia sa svajoj žonkaj. Praź niekalki hadzin paśla pačatku vajny zdavałasia, što adbyvajecca najhoršaje.
Rasijskija vojski pierasiakali miažu z troch napramkaŭ u bok Čarnihava. Ich płan byŭ u tym, kab chutka zachapić horad i prasunucca na poŭdzień uzdoŭž uschodniaha bieraha Dniapra ŭ Kijeŭ ciaham troch dzion. Razam ź siłami ŭ Hastomieli rasijanie płanavali zacisnuć Kijeŭ u abcuhi.
Choda byŭ sa svajoj bryhadaj kolkaściu kala 2000 čałaviek. Jon pakinuŭ bazu i paśpiašaŭsia na poŭnač, u Čarnihaŭ, kab stvaryć pieradavy kamandny punkt. Jaho roty źniščyli niekalki rasijskich kałon. Ataka spyniła nastupajučyja siły i dała ŭkraincam krytyčny čas, kab uźvieści abaronu i sabrać ułasnyja vojski.
Ukraincy sprabavali zahnać rasijskija vojski na vuzkija ŭčastki miascovaści — nieprachodnyja hruntavyja darohi, pali i bałoty. Transpartnyja srodki, jakija zastavalisia na asfalcie, stali mišeńniu dla mabilnych ukrainskich vojskaŭ. Masty i pierapravy byli zaminavanyja i zabłakavanyja.
Ukraincy prymusili rasijan vybrać peŭnyja maršruty, dzie ich zatym adrazali i ŭzryvali. Hetaja stratehija vyklikała zachapleńnie ŭ Pientahonie.
Prablemaj rasijan było toje, što jany nijak nie mahli źjechać z darohi, bo ŭ ich małodšych aficeraŭ nie było nijakaj inicyjatyvy.
Stary saviecki sposab viadzieńnia vajny, kali kamandziry davali aficeram nievialikuju svabodu dziejańniaŭ dla pryniaćcia rašeńniaŭ, zastaŭsia admietnaj rysaj rasijskaha vojska. Heta nahadvała 1941 hod, kali žyćcio asabovaha składu ničoha nie značyła dla kamandziraŭ.
A voś ukrainskija kamandziry navučylisia ad zachodnich partnioraŭ pieradavać paŭnamoctvy pa pryniaćci rašeńniaŭ pa łancužku kamandavańnia. Aficery nižejšaha ŭzroŭniu mahli prymać rašeńni biez apory na štab.
Kali rasijanie zabłakavali ŭkrainskuju suviaź i spadarožnikavyja sietki, mnohija aficery zastalisia biez suviazi z sałdatami na pieradavoj.
Vajennyja kamunikacyi byli całkam paralizavanyja. Ukrainskamu vojsku pryjšłosia pracavać praź infarmataraŭ.
Pałkoŭnik Choda kaža, što rašeńnie Zialenskaha zastacca ŭ Kijevie ŭzmacniała bajavy duch ukrainskaha vojska.
Rasijskija vajskova-pavietranyja siły spačatku daminavali ŭ niebie nad Čarnihavam. Tolki ŭ siaredzinie sakavika bryhada Chody atrymała zachodnija PZRK, što dazvoliła im źbivać rasijskija samaloty.
Z dapamohaj hrubaj siły i kolkasnaj pieravahi rasijanie zdoleli prarvacca na poŭdzień ad Čarnihava i amal akružyć horad.
Kulminacyjaj bajavych dziejańniaŭ stali padziei ŭ vioscy Łukašoŭka. Rasijanie sabrali cełuju bataljonnuju taktyčnuju hrupu kolkaściu blizu 750 vajskoŭcaŭ i skłali bojeprypasy pamiž ścienami staroj pravasłaŭnaj carkvy. Rasijskaja bronietechnika pazapaŭniała viosku. Tam było kala siami tankaŭ, 19 bajavych mašyn piachoty i 12 abo 13 bronietransparcioraŭ, hruzaviki.
Rašeńnie Rasii zasiarodzić tam vojski było pamyłkaj.
Vykarystoŭvajučy nievialikija hrupy, ukraincy vyjšli i źniščyli adzin ci dva tanki, adnu bajavuju mašynu piachoty, častku asabovaha składu. Astatniaje zrabiła artyleryja. Bolšaja častka rasijskaha abstalavańnia była spalenaja.
Rasijanie stracili zanadta šmat ludziej, tankaŭ i bajavych mašyn — i ŭ ich bolš nie było dastatkovych sił, kab prasunucca ŭ sam Čarnihaŭ. Ich materyjalna-techničnaje zabieśpiačeńnie było pierahružana.
Rasijanie dziejničała nachabna i pa-durnomu. Išli dni, i ŭkrainskija kamandziry, jakija sačyli za rasijskimi kamunikacyjami, pačali adčuvać źmienu tonu siarod rasijskich sałdat. Entuzijazm pieratvaryŭsia ŭ paniku i rasčaravańnie. Kijeŭ trymaŭsia, a prablemy Rasii narastali.
Rasija abviaściła ŭ kancy sakavika, što jaje vojski pieraaryjentujucca na Uschodniuju Ukrainu. Praź niekalki dzion jany pačali adstupać.
Ratujučy Kijeŭ, Ukraina abaraniła svaju niezaležnaść jak suvierennaja dziaržava. Ale Rasija praciahvaje asprečvać miežy hetaj dziaržavy na poŭdni i ŭschodzie krainy.
