U kancy žniŭnia Alaksandr Łukašenka paabiacaŭ Polščy i krainam Bałtyi zładzić łahistyčnuju błakadu ŭ adkaz na sankcyi suprać 30 biełaruskich čynoŭnikaŭ, u tym liku samoha Łukašenki. Pierš za ŭsio jon zajaviŭ pra namier admovicca ad vykarystańnia Kłajpiedy dla ekspartu biełaruskaj pradukcyi. Paśla hetych zajaŭ prajšło try tydni. Što ŭžo zroblena na praktycy? Piša TUT.by.
Što skazaŭ Łukašenka i što jość na samoj spravie
28 žniŭnia Łukašenka daručyŭ uradu ŭnieści prapanovu ab pieraaryjentacyi ŭsich handlovych płyniaŭ z partoŭ Litvy na inšyja.
— Voś my i pahladzim, jak jany buduć žyć. 30% litoŭskaha biudžetu farmirujuć našy hruzapatoki praź Litvu. Što jašče treba? Zažralisia. Tamu pastavim na miesca, — skazaŭ jon.
U rečaisnaści ž situacyja niekalki inšaja. Tak, pavodle acenak hałoŭnaha ekanamista Swedbank Nieryjusa Mačulisa, biełaruskija tavarapatoki farmirujuć nie 30% litoŭskaha biudžetu, a kala 0,03%.
Ź im salidarny i hałoŭny ekanamist banka Luminor Žyhimantas Maŭrycas, piša atviraklaipeda.lt. Uvieś litoŭski ekspart transpartnych pasłuh u Biełaruś (uklučajučy i darožny transpart) u 2019 hodzie dasiahaŭ 380 młn jeŭra, heta značyć kala 0,8% VUP», — napisaŭ jon u sacyjalnych sietkach.
Ekśpierty dapuskajuć, što Łukašenka pierabłytaŭ biudžet Litvy i biełaruski hruzapatok praz Kłajpiedski port. Biełaruski tranzit zaniaŭ kala 30,5% (14,1 młn z 46,3 młn ton) ahulnaha abjomu pieravałki hruzaŭ u litoŭskim porcie za 2019 hod.
Raźviarnuć uhnajeńni z Kłajpiedy budzie krytyčna
Pry hetym varta skazać, što Biełaruś bolš za ŭsio adhružaje praz Kłajpiedu ŭhnajeńniaŭ vytvorčaści «Biełaruśkalija», «Hrodna Azota», Homielskaha chimičnaha zavoda. Bolš za toje, biełaruskija kalijščyki prystojna ŭkłalisia ŭ infrastrukturu litoŭskaha porta.
U krasaviku 2013 hoda «Biełaruśkalij» nabyŭ 30% akcyj adnaho z apierataraŭ terminała ŭ Kłajpiedzie — «Biru kravieniu terminałas» (BKT) za 30 młn dalaraŭ.
U 2015 hodzie «Biełaruskaja kalijnaja kampanija» stała akcyjanieram litoŭskaha brokiera «Fiertymara».
— U nas vybudavanaja praca ŭ adzinym pule, u jaki ŭvachodziać vytvorca, pradaviec, styvidor, ahient, brokier, a taksama biełaruskaja i litoŭskaja čyhunki, — tłumačyli TUT.BY u BKK, kamientujučy dadzienuju ździełku.
U 2019 hodzie BKT pieravaliŭ 10 młn ton hruzaŭ, 98% — pradukcyja «Biełaruśkalija». U płanach uładalnikaŭ BKT pašyreńnie mahutnaściaŭ da 16 młn ton z ulikam budaŭnictva HOKa ŭ Pietrykavie i «Słaŭkalija».
Pavodle infarmacyi TUT.BY, pytańnie ab pieranosie z Kłajpiedy pieravałki biełaruskich kalijnych uhnajeńniaŭ «surjozna nie abmiarkoŭvali».
— Kłajpieda — heta samy blizki port, chutkaja i tannaja pieravałka, svajo zachoŭvańnie, ekśpiedziravańnie sudoŭ. Pa šerahu hetych pakazčykaŭ Rasija prajhraje. Jość taksama sumnievy, što rasijskija mahutnaści dazvolać pieravalić uvieś abjom biełaruskich hruzaŭ. Ale navat kali b i dazvalali, to ŭ Rasii znachodzicca «Urałkalij» — adzin z asnoŭnych kankurentaŭ «Biełaruśkalija». Pracavać tam razam — nie vielmi dobraja pierśpiektyva, źjaŭlajucca novyja ryzyki, — kaža profilny surazmoŭca TUT.BY.
Baraćba za naftapradukty
A voś što abmiarkoŭvajecca surjozna — heta źmiena miesca pieravałki biełaruskich naftapraduktaŭ. Biełaruś ekspartuje 10-11 młn ton naftapraduktaŭ u hod, u tym liku kala 6 młn ton — praz party krainy Bałtyi. Na 2020 hod płanavałasia pavialičyć pieravałku praź Litvu da 2 młn ton suprać 1,4 młn ton u 2019 hodzie, pakolki «kirunak Litvy staŭ dosyć cikavy dla Biełarusi».
7 vieraśnia kiraŭnik Minenierha Rasii Alaksandr Novak zajaviŭ, što Rasija i Biełaruś pačali prapracoŭku ŭmoŭ pierakidańnia biełaruskich naftapatokaŭ z partoŭ krain Bałtyi ŭ rasijskija. Cikava, što ŭ 2017 hodzie dadzienaja prapanova zychodziła ad Maskvy. Pryčym Uładzimir Pucin prapanavaŭ abaviazać biełaruskija naftapierapracoŭčyja zavody vykarystoŭvać rasijskuju infrastrukturu dla pieravozki naftapraduktaŭ. Ale Minsk supraciŭlaŭsia, arhumientujučy svoj vybar najaŭnaściu doŭhaterminovych kantraktaŭ ź Litvoj i Łatvijaj. Pry hetym testavyja pastaŭki ŭsio ž ažyćciavili.
Tak, u studzieni 2018 hoda Mižnarodny trejdar Vitol adhruziŭ tankiernuju partyju biełaruskaha bienzinu abjomam blizu 37 tysiač ton praz Uść-Łuhu, adznačaje ahienctva Argus. Adnak, zhodna ź infarmacyjaj udzielnikaŭ rynku,
prybytkovaść pastavak biełaruskaha resursu praz rasijski terminał tady była nižejšaja prykładna na 10 dalaraŭ za tonu ŭ paraŭnańni z adhruzkami praz party krain Bałtyi,
niahledziačy na źnižku RŽD u pamiery 50%. U suviazi z hetym Biełaruś pryniała rašeńnie ab spynieńni ekspartu praz Uść-Łuhu.
Ciapier pieravałka śvietłych naftapraduktaŭ va Uść-Łuzie kaštuje 1,15 tys. rasijskich rubloŭ za tonu, tady jak u Kłajpiedzie — 5,7 jeŭra, heta značyć u 2,3 razy tańniej, kaža kiraŭnik «Infoline-analityki» Michaił Burmistraŭ. Takim čynam, tolki na pieravałcy Biełaruś budzie hublać prystojnuju sumu.
Udzielniki rynku ličać, što naftapradukty biełaruskich vytvorcaŭ mohuć być ekspartavanyja praz Vysock i Uść-Łuhu (abodva — Leninhradskaja vobłaść) u vypadku dasiahnieńnia palityčnych damoŭlenaściaŭ pamiž kiraŭnikami dźviuch krain.
— Ja jamu skazaŭ prosta: kali vy prapanujecie takija ŭmovy, jak my majem u Prybałtycy, nam usio adno, — zajaviŭ Alaksandr Łukašenka pa vynikach pieramovaŭ z Uładzimiram Pucinym, jakija prajšli 14 vieraśnia ŭ Sočy.
Krynicy ŭ naftavaj halinie ličać ideju pieranakiravańnia pastavak ŭ party RF vyklučna palityčnaj.
— Ekanomika pakul nie składvajecca. Rasijanam budzie niavyhadna pracavać na bałtyjskich umovach. Ale kali va Uść-Łuzie niejkim čynam kampiensujuć vypadalnuju roźnicu, tady mahčyma ŭsio. Pry hetym treba hladzieć krychu dalej za haryzont. Pakolki Biełaruś znoŭ pryviazvajecca da Rasii. A tolki niadaŭna [u metach dyviersifikacyi] zanialisia pastaŭkami alternatyŭnaj nafty praz tuju ž Kłajpiedu, — kaža surazmoŭca TUT.BY.
Pastaŭki biełaruskich naftapraduktaŭ iduć praz naftaterminał Klaipedos Nafta, a z hetaha hoda tak uvozicca i častka abjomaŭ nafty, što zakuplajucca Biełaruśsiu za miežami RF. Kiraŭnik Klaipedos Nafta Darus Šylanskis adznačyŭ, što pieranakiravańnie hruzaŭ z Kłajpiedskaha porta budzie ekanamična niavyhadnym dla Biełarusi rašeńniem. Razam z tym jon zajaviŭ, što treba być hatovym da luboj pastanovy klijenta, tamu pradpryjemstva šukaje novyja mahčymaści pahruzak.
— Užo ŭ nastupnym hodzie my płanujem hruzić novy pradukt — bitum — i šukajem inšyja mahčymaści pahruzak. Heta važna dla vypracoŭki stratehii kampanii i zachavańnia partfiela pasłuh, kab u im nie było pieravahi adnaho klijenta abo adnaho hruzu, — skazaŭ Šylanskis.
«Pravierka transpartu stała bolš žorstkaj»
Jašče adna pahroza dla krain Bałtyi była ŭ abmiežavańni tranzitu hruzaŭ praź Biełaruś. Łukašenka zajaviŭ ab mahčymaści pierakryć Biełaruś dla ruchu hruzaŭ, jakija iduć ź Litvy i Polščy ŭ napramku Rasii i Kitaja.
Na minułym tydni stali aktyŭna pašyracca čutki, što Biełaruś nibyta pierastanie puskać pieravozčykaŭ z krain Bałtyi. Adnak u vyniku infarmacyja nie paćvierdziłasia. Razam z tym prezident Nacyjanalnaj asacyjacyi aŭtapieravozčykaŭ Litvy Linava Romas Aŭhustynskas skazaŭ Delfi, što zaŭvažyŭ pieramieny.
— Ciapier ciahačy praviarajuć dbajniej, čym zvyčajna, bolš mašyn adpraŭlajuć na renthien. Heta adymaje bolš času, — skazaŭ jon. Pavodle jaho słoŭ, polskija kalehi fiksujuć toje ž samaje i na svajoj miažy ź Biełaruśsiu.
Hienieralny sakratar Mižnarodnaha transpartnałahistyčnaha aljansu Paviłas Dryžas paćvierdziŭ hetuju infarmacyju.
— My razmaŭlali z ambasadaj Litvy ŭ Biełarusi, nam paćvierdzili, što pracujuć u zvyčajnym režymie, što bolš žorstkimi stali pravierki transpartu niezaležna ad taho, ź jakoj jon krainy i jaki viazie hruz, nam paŭtaryli, što heta tyčycca pieravozčykaŭ usich krain. My adčuvajem hety ŭzmocnieny kantrol, ale nikoha nie spyniajuć, takoj infarmacyi niama, — skazaŭ jon.
Uviečary 17 vieraśnia Alaksandr Łukašenka padliŭ aleju ŭ ahoń svajoj replikaj ab «zakryćci miežaŭ ź Litvoj i Polščaj». Paśla hetaha ŭ Dziaržpamiežkamitecie zajavili, što «achova dziaržaŭnaj miažy Biełarusi ažyćciaŭlajecca va ŭzmocnienym varyjancie pamiežnaj słužby i pamiežnaha kantrolu z užyvańniem taktyčnych reziervaŭ», a «punkty propusku ažyćciaŭlajuć afarmleńnie na ŭjezd i na vyjezd u miežach prapusknoj zdolnaści».
