Tolki adzinaccać čałaviek za ŭsiu historyju niezaležnaści našaj krainy atrymali hanarovuju ŭznaharodu «Hieroj Biełarusi». Dziesiać mužčyn i ŭsiaho adna žančyna. 17 lutaha 2014 hoda hetaje zvańnie atrymała bijatłanistka Darja Domračava.
U toj dzień spartsmienka zavajavała treci załaty miedal na Alimpijadzie ŭ Sočy. Kali hladzieć honku pa televizary, moža padacca, što taja pieramoha dałasia Darji vielmi prosta. Jana chutka adarvałasia ad usiaho pieletona, dapuściła ŭsiaho adnu pamyłku na čatyroch strelbiščach. U vyniku srebranaja pryziorka Habryeła Soŭkałava adstała ad biełaruski bolš čym na 20 siekund.
Ale heta tolki pieršy abyvacielski pohlad na situacyju, padmanlivy. Viadoma, što za hetaj, jak i za ŭsimi papiarednimi i budučymi pieramohami Darji, stajali ŭpartyja treniroŭki. Tysiačy hadzin praviedzienych na łyžni i strelbiščy. Tolki tak Darja mahła stać najlepšaj u śviecie.
A pačynałasia ŭsio ŭ Niahani
Darja źjaviłasia na śviet u 1986 hodzie ŭ Minsku ŭ siamji architektaraŭ Uładzimira Domračava i Łarysy Mininaj. U ich užo padrastaŭ starejšy syn Mikita. Jon, darečy, kali vyraście, taksama stanie architektaram. Dy i sama Darja pryznavałasia, što mahła stać architektarkaj, kali b los paviarnuŭsia kryšačku ŭ inšy bok.
Heta byŭ nie samy prosty čas dla mnohich ludziej — pačynaŭ razvalvacca Saviecki Sajuz. Uładzimir pazbaviŭsia pracy ŭ dziaržaŭnaj kantory, a znajści novuju było niaprosta. U vyniku mužčyna advažyŭsia na surjoznuju avanturu — źjechać na zarobki ŭ rasijskuju Niahań.
Heta Krajniaja Poŭnač Rasii. Rehijon z asablivym klimatam, dzie žyć zdolny daloka nie kožny. Da 1930-ch u vakolicach Niahani nie było stałych pasieliščaŭ, tolki časam sustrakalisia redkija jurty chanty — naroda, jaki žyŭ na hetaj ziamli spradvieku. Sam kraj maje nazvu «Juhra». Jon ličyŭsia praradzimaj usich vienhraŭ.
Dziakujučy čamu Niahań, a razam ź joj i ŭsia Juhra, pajšła ŭvierch? Bo tut znajšli naftu, tady pryjšli i ludzi, źjavilisia hrošy.
Baćka pajechaŭ raniej, a maci Łarysa razam ź dziećmi pryjechała na Poŭnač užo ŭ 1990 hodzie. Jechali troje sutak, bo na toj čas u hety kutok navat nie latali samaloty. Spačatku siamju pasialili ŭ takuju «izbušku», tak zvanaje «sacyjalnaje žyllo», i tolki potym atrymałasia zajmieć bolš vartuju žyłpłošču.
Na łyžy Daša stała, kali joj było šeść hadoŭ. Brat Mikita pryvioŭ u siekcyju siastru. Isnuje lehienda, što takich maleńkich nie brali, ale dla Domračavaj zrabili vyklučeńnie.
U 12-hadovym uzroście dziaŭčynka prymaje rašeńnie pierajści z čystych łyžaŭ na bijatłon. Heta bolš dynamičny i vidoviščny vid sportu. Aproč vydatnaj łyžnaj padrychtoŭki, treba jašče dobra stralać, tolki majučy sukupnaść hetych umieńniaŭ možna dasiahać viaršyń u bijatłonie.
Dyk ci ŭ hrošach siła?
Byŭ 2004 hod, kali bijatłanistka viarnułasia na Radzimu. Darja zaŭsiody chacieła vystupać tolki za zbornuju Biełarusi. Ale pierajści pad naš ściah z Rasii było nie takoj užo prostaj zadačaj. Rašeńnie nie prymałasia bolej za paŭhoda. Źbirałasia admysłovaja trenierskaja rada, jakaja i pavinna była vynieści adpaviedny vierdykt.
Lehiendarny rasijski bijatłanist Alaksandr Cichanaŭ uspaminaje, što pra Domračavu pytalisia ŭ tahačasnaha treniera rasijskaj zbornaj Pulchoŭskaha. «Domračava? Jana biazdarnaja», — adkazaŭ nastaŭnik. Kažuć, što potym anałahičnaja situacyja paŭtaryłasia z Anastasijaj Kuźminoj, jakaja pierajšła ŭ kamandu Słavakii. U vyniku na dźviuch apošnich Alimpijadach Kuźmina i Domračava na dvaich zavajavali załatych miedaloŭ bolej, čym usia zbornaja Rasii razam uziataja.
Zrešty, u inšym intervju Cichanaŭ raskazvaŭ užo zusim inšuju viersiju historyi. Maŭlaŭ, Domračavu možna było b zachavać, kali b byli hrošy. «Pierad imi nichto nie ŭstaić. «Satana dastaŭ samuju mocnuju zbroju — hrošy». Upeŭnieny: stvary my nieabchodnyja ŭmovy, Domračava b pahadziłasia».
Zrešty, hetaja historyja nie zusim viažacca z realnaściu. Kali Sajuz bijatłanistaŭ Rasii ŭznačalvaŭ miljarder Michaił Procharaŭ, to Darju klikali nazad u Rasiju. Procharaŭ nikoli nie škadavaŭ hrošaj na svaje spartyŭnyja zabaŭki, baskietbalisty jahonaha «Bruklina» ŭ finansavych srodkach nie mieli lišniaj patreby. Možna tolki zdahadvacca, jakuju ščodruju prapanovu jon rabiŭ Dašy, ale jana admoviła.
Jak stać vialikaj?
Praź niejki čas paśla taho, jak Darja razam z mamaj i bratam viarnułasia ŭ Biełaruś, pamior jaje baćka. Zusim jašče małady — 54 hady. Nie vytrymała serca. Doma byŭ adzin, nie było navat kamu dapamahčy. Pachavali Uładzimira na mohiłkach u Michanavičach.
«Nielha zacyklivacca na parazach», — kaža Darja. Hałoŭnym čyńnikam pieramoh jana nazyvaje navat nie fizičnuju padrychtoŭku, a najpierš psichałahičnuju. Nakolki hatovyja nie muskuły, a hałava. Kali ŭ dumkach nieparadak, to nijakaja chutkaść nie dapamoža atrymać pieramohu. Mienavita ŭ hetym zdolnaść vialikich bijatłanistaŭ, kab svoječasova pieraklučycca, nie być zacyklenym na trasie na svaich asabistych prablemach i pieražyvańniach.
Druhi faktar — heta vola. Sportam iduć zajmacca, kab pieramahać, a nie kab zmahacca za «-naccatyja» miescy. «Vola — taja cudoŭnaja jakaść, bieź jakoj niemahčyma dasiahnuć mety. Kali jana ŭ ciabie jość, to pośpiech pryjdzie abaviazkova. Chaj nie siońnia, nie zaŭtra, ale abaviazkova», — kazała Darja.
Chacia i ŭ karjery zornaj biełaruski byli aniekdatyčnyja vypadki. Naprykład, kali na adnoj z honak u niamieckim Obierchofie jana pabłytała «ležku» sa «stojkaj». Usie spartsmieny stralali ležačy, i tolki Daša rabiła streły stojačy. Mabyć, akurat takija momanty jašče bolej dadajuć spartyŭnaj złości.
Darja dalokaja ad toj dumki, što prafiesijny sport kalečyć ludziej. Naadvarot, jon raźvivaje ŭsie tyja najlepšyja jakaści, jaki chavajucca ŭ čałavieku. A kalečać ludziej ałkahol, narkotyki i inšyja kiepskija zvyčki.
Čym žyvie pa-za sportam?
«Dyzajn interjeraŭ, padarožžy, tancy da ranicy, fatahrafija, viesiałość, snoŭbord, usio novaje. Lubimyja filmy — «Sibirski cyrulnik», «Horad aniołaŭ», «Pomsta biedniaka», lubimaja kniha — «Majstar i Marharyta», — piša spartsmienka na svajoj staroncy Ukantakcie.
Naprykancy 2016 hoda Domračava adkryła ŭłasnuju internet-kramu, dzie pradajucca majki, poła, taŭstoŭki, šapki, sumki, zaplečniki, natatniki.
Što padšturchnuła Darju na taki krok? «Mnie zaŭsiody padabałasia što-niebudź prydumlać, — raspaviadaje Darja na sajcie kramy. — Uletku, kali ja nie mahła treniravacca ŭ poŭnuju siłu, — heta byŭ čas tvorčaści, — i bijatłon słužyŭ mnie natchnieńniem. U niejki momant ja zrazumieła, što razvažaju ab prajekcie. Z adnaho boku, chaciełasia zrabić padarunak dla zaŭziataraŭ, jakija zasumavali pa maich vystupach. Prydumać niešta takoje, što mahło b dadatkova matyvavać na zaniatki sportam. Ź inšaha boku, ja razumieju, što samavyjaŭlacca pavinna tolki ŭ tym, što viedaju lepš za ŭsio. Tema dyzajnu mnie zaŭsiody była blizkaja. Ja vyrasła ŭ siamji architektaraŭ. A ekśpiert ja ŭ spartyŭnaj formie, bo pravodžu ŭ joj vialikuju častku času. Tak i zakruciłasia. U vyniku, my adkryli internet-kramu adzieńnia i suvieniraŭ».
Pry hetym varta adznačyć, što Darja biare aktyŭny ŭdzieł u dabračynnych prajektach. Letaś jana vystaviła na aŭkcyjon treniroŭku z saboj. Intensiŭna dapamahaje srodkami dziciačamu chośpisu. Dla hetaha imianitaja spartsmienka pravodzić u Minsku «Honku lehiend», kudy pryjazdžajuć dziejnyja i minułyja zorki bijatłona. Domračava ličyć vielmi važnym dla siabie pryciahvać uvahu hramadstva da tem dabračynnaści.
Karol i karaleva
Historyj kachańnia ŭ suśvietnym bijatłonie niamała. Heta nievialikaja hrupa ludziej, jakaja pravodzić uvieś čas razam na spabornictvach. Tak atrymałasia, što svaju pałovu Daša taksama znajšła siarod kaleh.
Abrańnik Domračavaj — karol bijatłonu Ule-Ejnar Bjorndalen. Samy tytułavany spartsmien u svaim vidzie. U Bjorndalena vosiem załatych alimpijskich miedaloŭ, dvaccać zavajavanych uznaharod na čempijanatach śvietu, šeść razoŭ jon vyjhravaŭ Kubak śvietu. Mienavita ź im doŭhija hady i asacyjavaŭsia bijatłon.
Jany zachoŭvali ŭ sakrecie svaje adnosiny, nichto nie viedaŭ, aproč samych blizkich siabroŭ, što Daša i Ule stali paraj. Niezadoŭha da hetaha narviežac raźvioŭsia sa svajoj pieršaj žonkaj — taksama bijatłanistkaj Natali Santer ź Italii.
Pieršym, chto krychu praliŭ śviatło na ich adnosiny, byŭ inšy lehiendarny bijatłanist, francuz Marten Furkad. Kali ŭ jaho spytali pra Domračavu, to jon adkazaŭ: «U mianie vydatnyja adnosiny ź joj, ale, kaniečnie, nie nastolki, jak u Bjorndalena».
U krasaviku 2016 hoda na admysłovaj pres-kanfierencyi Domračava i Bjorndalen abviaścili, što stanuć baćkami. Pa sutnaści, heta i stała pieršym aficyjnym paćviardžeńniem ich adnosin. Viasielle adśviatkavali zusim niepublična. Nichto navat nie viedaŭ dzień i miesca.
A 1 kastryčnika taho ž hoda naradziłasia dačka Ksienija. «Upieršyniu ŭ žyćci Bjorndalena sport budzie stajać nie na pieršym miescy», — pažartavaŭ kaleha pa zbornaj Emil Śviensen.
Varta było bačyć emocyi na tvary Bjorndalena na apošnich mietrach žanočaj estafiety na Alimpijadzie ŭ karejskim Pchiončchanie, kali Domračava jechała na pieršym miescy. Kolki radaści i tryvohi adnačasova čytalisia ŭ vyrazie tvaru hetaha vialikaha spartsmiena! I jak jon rvanuŭ na finiš, kab pieršym abniać Darju i pavinšavać jaje z čarhovym zołatam. Nie, takija emocyi nie padrobiš.
Pieramoha na Alimpijadzie ŭ lutym dla Domračavaj stała čaćviortaj u historyi. Stolki alimpijskaha zołata nie maje nichto. Domračava takim samym čynam uvajšła ŭ historyju suśvietnaha sportu. Sapraŭdy, karol i karaleva bijatłonu.
