Krymski biełarus Jaŭhien Supruniuk u svaim zvarocie padkreślivaje, što aktyŭna vystupaŭ za dałučeńnie Krymu da Rasiei, ale rasiejskija ŭłady pačali pieraśled prarasiejskich aktyvistaŭ.
U aneksavanym Rasiejaj Krymie zatrymany były staršynia Viarchoŭnaj Rady Krymu ŭ 1995–1996 hadach, raniej kiraŭnik Krymskaha rehijanalnaha tavarystva biełarusaŭ «Siabry», ciapier staršynia «Rehijanalnaj biełaruskaj nacyjanalna-kulturnaj aŭtanomii» (RBNKA) Jaŭhien Supruniuk.
Jon znachodzicca pad vartaj u SIZA, byŭ aryštavany ŭ zali sudu 26 studzienia na miesiac i 11 dzion. Jahonaja žonka Alije Supruniuk u telefonnaj razmovie z karespandentam Svabody zhadała, što 16 lutaha prajšło čarhovaje sudovaje pasiedžańnie, u vyniku jakoha aryšt byŭ praciahnuty. Ale dadała, što nia moža raspavieści bolš, čym skazana ŭ apublikavanym zvarocie samoha Supruniuka.
U svaim zvarocie, jaki apublikavaŭ na Facebook staršynia azerbajdžanskaha tavarystva Krymu Rahim Humbataŭ, Supruniuk zajaŭlaje pra svaju nievinavataść, parušeńni svaich pravoŭ i kaža, što jak biełarus vieryć u spraviadlivaść u Rasiei.
Machlarstva ci pravakacyja?
Jak zajaŭlaje Supruniuk, u kastryčniku-listapadzie 2015 hodu jaho «spravakavali» i «praź niedapuščalnyja metady štučna stvaryli nahody i padstavy dla raspačynańnia kryminalnaj spravy» suprać jaho pavodle artykułaŭ Kryminalnaha kodeksu Rasiei za «zamach na złačynstva, naŭmysnaje dziejańnie ci biaździejańnie, skiravanaje na ździajśnieńnie złačynstva, nie daviedzienaha da kanca pa akaličnaściach, jakija nie zaležać ad asoby» i «machlarstva, arhanizavanaje hrupaj ci ŭ asabliva bujnym pamiery».
Pavodle versii śledztva, jakuju jon pryvodzić, Supruniuk nibyta mieŭsia atrymać ad niejkaj Ch.N.M. 35 tysiač dalaraŭ na chabar čynoŭnikam krymskaj prakuratury, Hienprakuratury Rasiei i krymskaha Viarchoŭnaha sudu, kab tyja źmiakčyli prysud jejnamu mužu — niejkamu Ch.D.S. Ale Ch.N.M. pieradała Supruniuku tolki 2975 dalaraŭ «pad vyhladam 12 tysiač dalaraŭ».
Pavodle versii Supruniuka, jon akazvaŭ Ch.D.S. jurydyčnyja pasłuhi pavodle zaklučanaj papiarednie damovy, u jakoj byŭ abhavorany avans, apłata zatrataŭ u 11 tysiač dalaraŭ i, u vypadku źmiakčeńnia pakarańnia, hanarar u 20 ź nievialikim tysiač dalaraŭ. Jon zajaŭlaje, što śledčy nie prymaŭ pad uvahu damovu, jakaja «całkam vyklučaje kryminalny pieraśled»; pastanovu ab raspačynańni kryminalnaj spravy Supruniuk, jak sam kaža, atrymaŭ tolki paśla šmatlikich patrabavańniaŭ praz 57 dzion paśla taho, jak sprava była raspačata, čym byŭ pazbaŭleny prava na abaronu; byŭ dapytany biez udziełu abarony «z užyvańniem niedapuščalnych mieraŭ uździejańnia»; byŭ abvieščany ŭ vyšuk, bo nia viedaŭ pra vyklik na dopyt, ździejśnieny nienaležnym čynam. Padstavy i nahody da kryminalnaj spravy, kaža jon, byli atrymanyja «niedapuščalnymi metadami».
Rasieja pieraśleduje prarasiejskich aktyvistaŭ?
Supruniuk zhadvaje, što pad kryminalny pieraśled u Rasiei trapiŭ taksama eks-staršynia symferopalskaj haradzkoj prarasiejskaj arhanizacyi «Ukrainskij vybor» — «Vybor Kryma — Jedinaja Ruś», ale jahonuju kryminalnuju spravu spynili. Zatym «pamyłkova» była raspačataja i zavieršanaja kryminalnaja sprava suprać adnaho ź siabraŭ prezydyjumu hetaj ža arhanizacyi, u jakoha «nie prapuskali ŭznaharodnyja dakumenty».
Na pačatku zvarotu Supruniuk źviartaje ŭvahu na toje, što ŭ 2012–2015 hadach braŭ aktyŭny ŭdzieł u ruchu «Ukrainskij vybor» — «Vybor Kryma — Jedinaja Ruś» «supolna z šeraham hramadzkich arhanizacyjaŭ i Sadružnaściu biełarusaŭ Krymu «Siabry»». Aktyvisty ruchu «adnymi ź pieršych» vystupili za dałučeńnie Ŭkrainy da Mytnaha i Eŭrazijskaha sajuzaŭ dy suprać dałučeńnia da Eŭraźviazu. U 2014 hodzie jany «stali na abaronu ad ukrainskich nacyjanalistaŭ» pierad referendumam ab dałučeńni da Rasiei, brali aktyŭny ŭdzieł u referendumie. Supruniuk zajaŭlaje, što ŭ prarasiejskija arhanizacyi było abjadnana kala vaśmi tysiač aktyvistaŭ.
Va Ŭkrainie za prarasiejskuju dziejnaść, piša jon, aktyvistaŭ «vyhaniali z pracy, pahražali kryminalnym pieraśledam». Ale i paśla taho, jak Rasieja aneksavała Krym, lahčej nia stała: ciapier mnohija aktyvisty zastalisia biaz pracy i žyvuć «za rysaj biednaści».
«My vieryli i spadziavalisia, što ŭ novych umovach, paśla pryniaćcia Respubliki Krym u skład Rasiei, našych aktyvistaŭ zaprosiać na dziaržaŭnuju, municypalnuju słužbu, uklučać u pieradvybarčyja śpisy, to bok biaz pracy nie pakinuć, — zhadvaje ŭ svaim zvarocie Supruniuk. — U vyniku nivodnaha aktyvista «Ukrainskij vybor» — «Vybor Kryma — Jedinaja Ruś», biełaruskaj arhanizacyi nie zaprasili na pracu nikudy, nie znajšłosia miesca ŭ pieradvybarčych śpisach u miascovyja vybary i ŭ hramadzkaj pałacie Respubliki Krym. Našych pradstaŭnikoŭ navat nie puścili na sustreču z prezydentam Rasiei Ŭładzimieram Pucinym, jakaja adbyłasia ŭ vieraśni 2015 hodu».
Pry čym tut Biełaruś?
Pa słovach Alije, u Jaŭhiena Supruniuka maci rodam z Homielskaj vobłaści Biełarusi. Sam ža jon pra biełaruskaje pachodžańnie ci prychilnaść da biełaruskaj dyjaspary nia zhadvaje. U jahonych bijahrafijach u roznych krynicach paviedamlajecca pra toje, što jon naradziŭsia ŭ Krasnadarskim krai Rasiei ŭ 1955 hodzie, pastajanna pracavaŭ u Krymie da 1998 hodu, tady na siem hod źjechaŭ u Rasieju, a zatym viarnuŭsia va Ŭkrainu. Adna z takich bijahrafijaŭ apublikavanaja na jahonaj staroncy «Ŭkantakcie», zakinutaj u 2014 hodzie. Staronki na Facebook i Twitter vydalenyja.
Staršynia Sievastopalskaha tavarystva biełarusaŭ imia Maksima Bahdanoviča «Pahonia» Valer Bartaš skazaŭ Svabodzie, što z Supruniukom nie znajomy i nia viedaŭ, što toj braŭ niejki ŭdzieł u «biełaruskich spravach». Były deputat biełaruskaha Viarchoŭnaha Savietu 13-ha sklikańnia Ŭładzimier Kudzinaŭ, jaki 15 hod žyvie i pracuje ŭ Krymie, taksama zajaviŭ Svabodzie, što pra abiedźvie arhanizacyi Supruniuka nia čuŭ. Dapuskaje, što jany mahli isnavać, ale byli niešmatlikija. Pa słovach Kudzinava, jon viedaje šmat biełarusaŭ u Krymie, ale tyja paadychodzili ad palityki. Apošnim časam jon nia čuŭ, kab chto ź ich byŭ u jakich tavarystvach ci hramadzkich arhanizacyjach.
Arhanizacyi biełarusaŭ, jakija ŭznačalvaŭ Supruniuk, zhadvajucca ŭ rasiejskim Dziaržkamitecie pa spravach mižnacyjanalnych dačynieńniaŭ Respubliki Krym i rasiejskaj Federalnaj nacyjanalna-kulturnaj aŭtanomii biełarusaŭ Rasiei. Ale jany nia majuć pradstaŭnictvaŭ u internecie, i pra ich dziejnaść možna mierkavać chiba z ukrainskich navinaŭ i fota na staronkach samoha Supruniuka dy jahonych paplečnikaŭ.
Prynamsi adnojčy «Siabry» adznačali aficyjny Dzień niezaležnaści Biełarusi pad čyrvona-zialonym ściaham, prynamsi adnojčy Supruniuk atrymlivaŭ hramatu z ruk biełaruskaha ambasadara va Ŭkrainie. Ale asnoŭnaja masa zdymkaŭ z udziełam Supruniuka nie źviazanaja ź biełaruskimi spravami — tolki z akcyjami suprać Kijeva i ŭ padtrymku dałučeńnia Krymu da Rasiei.
