Jury Filipaŭ, načalnik vytvorčaści kampanii «Postkamień», jakaja vyrablaje pomniki, raspavioŭ, na što treba źviarnuć uvahu pry vybary pomnika, i raskazaŭ pra trendy i tendencyi, jakija isnujuć siońnia ŭ industryi.
Kali staviać pomnik na haradskich mohiłkach, isnuje abmiežavańnie pa pamiery — kanstrukcyja musić być nie vyšejšaj za 180 santymietraŭ. Heta robicca, kab adzin pomnik nie pierakryvaŭ inšyja. Na viaskovych mohiłkach takich praviłaŭ niama. Ale ž i na haradskich praviła možna abyści, kali vam vielmi treba. Možna napisać zajavu ŭ administracyju mohiłak i za dapłatu, časam navat biaspłatna, administracyja moža dazvolić ustaloŭku pomnika, pamier jakoha pieravyšaje normu.
Asnoŭnyja dva kamiani, jakija vykarystoŭvajucca siońnia ŭ Biełarusi, — habradyjabaz i hranit. Jany amal identyčnyja pa ŭłaścivaściach, ale habradyjabaz maje amal adnarodny čorny koler, za što jaho nazyvajuć časta prosta «čornym hranitam».
Habradyjabaz zdabyvajuć u Rasii, Ukrainie i Aŭstralii. Z Aŭstralii pa abjektyŭnych pryčynach u Biełaruś kamień amal nie voziać. Toj habradyjabaz, što na biełaruskim rynku, čaściej za ŭsio viazuć z Karelii. Jon lepšy pa jakaściach za ŭkrainski, bo kamień z Ukrainy maje bolšuju kolkaść žaleza i pry kantakcie z vadoj moža davać iržu.
Kamień pryvoziać na vytvorčaść
Akramia taho, apošnim časam viazuć kamiani z Kitaja, ale pa ich isnuje šmat supraćlehłych vodhukaŭ. Bo časta kamień idzie z raskolinami, ale kitajcy pakryvajuć jaho łakam, i klijent na miescy nie moža zaŭvažyć raskoliny. Jany prajaŭlajucca tolki praź niekalki siezonaŭ, a časam pačynaje sychodzić i koler.
Tamu kali vy vybirajecie pomnik z «čornaha hranitu», to možacie pacikavicca, adkul pryvieźli materyjał. Pamiatajcie, što najlepšy — z Karelii. Taksama treba viedać, što kamień — pryrodny materyjał, jon musić mieć teksturu i fakturu, jon nie moža być adnarodna čorny, jak płastyk. Adnarodny čorny koler śviedčyć, što nad kamniem papracavała nie pryroda, a ludzi.
Taksama ŭ vytvorčaści pomnikaŭ my vykarystoŭvajem łabradaryty, kvarcyt i vielmi redka marmur.
Łabradaryt maje svojeasablivuju teksturu — vialikija krystały, — tamu estetyčna mnohija ličać jaho niepryvabnym.
Kvarcyt — vielmi darahi materyjał z adnarodnym hłybokim malinavym koleram. Z malinavaha kvarcytu vyrablali maŭzalej Lenina, sarkafah Napaleona. Ale ŭ nas kvarcyt nie vielmi papularny, bo vielmi doraha kaštuje i niaprosta jaho apracoŭvać.
Čyrvony kamień źleva — hranit ukrainskaha pachodžańnia. Pasiaredzinie — finski hranit «Aŭrora». Sprava — karelski habradyjabaz.
A marmur prosta nie pasuje dla biełaruskaha klimatu i nadvorja. Jaho znosaŭstojlivaść nižejšaja navat za hranit. Plus z časam jon pačynaje sypacca i ciamnieć, bieły marmur stanovicca šeraha brudnaha koleru.
Tamu pry vybary pomnika z najlepšym bałansam cany i jakaści źviartajcie ŭvahu na hranit i habradyjabaz. Taksama nie zabyvajcie — na kamni nie pavinna być raskolin, navat minimalnych.
Što tyčycca vybaru formy, to tut treba pamiatać pra taŭščyniu. Tłumaču: kamień vielmi dalikatny materyjał. Kali vy chočacie vysoki pomnik, to taŭščynia musić być adpaviednaj. Jašče hadoŭ siem tamu minimalnaja taŭščynia plity była 6 santymietraŭ na mietr. Siońnia dla tannaści niaredka plity robiać bolš tonkimi: 5 santymietraŭ, časam 4—3. Ale tonkija plity mohuć nie vytrymać nahruzak i złamacca prosta pad svajoj vahoj.
Plity roznaj taŭščyni na vytvorčaści
Uvohule lepš za ŭsio, kali plita maje taŭščyniu navat nie 6, a 8—10 santymietraŭ. Tamu pry vybary pomnika, jaki prastaić doŭhija hady, lepš vybrać nadziejnaść i prastatu, ale zatoje toŭstuju plitu, čym vykštałconaść i ŭpryhožvańni, ale na plicie tonkaj.
Juryj Filipaŭ demanstruje piłu, jakoj režuć kamień.
My na vytvorčaści raspuskajem błoki hranitu na plity roznaj taŭščyni. Paśla klijent moža vybrać lubuju taŭščyniu, jakuju ličyć patrebnaj.
Što tyčycca skulpturaŭ i ŭpryhožvańniaŭ, to tut varyjantaŭ vielmi šmat. U kampanii «Postkamień», naprykład, pracujuć mastaki. Klijent moža pryjści sa svajoj idejaj, jaje abmiarkujuć, štości parajać dadać ci prybrać, paśla zrobiać 3D-prajekt pomnika, kab klijent byŭ upeŭnieny ŭ svaim vybary. Tut vielmi važna, kab mastaki mieli dośvied pracy z kamniem i razumieli, što z hetaha materyjału možna zrabić, a što — nie, bo časam ludzi prynosiać hatovyja prajekty, jakija z kamieniu nielha zrabić.
Akramia taho, «Postkamień» spracoŭničaje z majsterniaj — kali čałaviek choča skulpturu ź mietału, my prapanujem varyjanty ci źviazvajem jaho z mastakami, jakija adlivajuć takija skulptury.
Niaredka ludzi zamaŭlajuć nie skulptury, a biusty i bareljefy. Jany tańniejšyja. Ale kaštujuć usio roŭna niamała — bareljef abydziecca ŭ sumu ad 500 da 1000 dalaraŭ. Plus košt pomnika.
Partrety siońnia vyrablajuć na stankach. Pierad hetym partret apracoŭvaje mastak: jon vydzialaje niejkija kolery i akcenty, kab heta dobra vyhladała na kamieni, taksama moža adredaktavać partret, pry patrebie, źmianić pryčosku, vopratku.
Ale niekatoryja pryncypova zamaŭlajuć ručnuju pracu, kali mastak hraviruje partret rukami. Našyja mastaki ŭmiejuć i takoje, ale heta kaštuje daražej za stanok. Pryznajusia, roźnicu pamiž stankom i rukoj čałavieka vy nie zaŭvažycie.
Što tyčycca fotakieramičnych partretaŭ, to ich my taksama robim. Bo na śvietłym kamieni hraviroŭka prosta nie budzie hladziecca. Tamu kali vybirajecie čyrvony kamień, naprykład, to lepš zamaŭlać fotakieramičny miedaljon. Ale hraviroŭka žyvie, kaniečnie, našmat daŭžej za fotakieramiku.
Kali kazać pra modu na pomniki, to svojeasablivyja trendy sapraŭdy isnujuć. U siehmiencie biudžetnych pomnikaŭ stali pieravažać vytančanyja formy. Jany pryjšli da nas, kali pačaŭsia impart hatovych pomnikaŭ z Kitaja. Heta šmat kryvaliniejnych elemientaŭ, niapravilnaja forma pomnika, bolš mudrahielistaja.
U darahim siehmiencie rynka siońnia sumieś italjanskaj mody i kitajskaha ŭpłyvu. U Italii vielmi raźvita rytualnaje mastactva. Jość firma «Kadžaci», jakaja zajmajecca bronzavymi aksesuarami. Jana vypuskaje katałohi pomnikaŭ, jakija raspracoŭvajuć italjanskija dyzajniery, u ich vielmi vysoki mastacki ŭzrovień, i takija pomniki zavajoŭvajuć papularnaść.
Heta spałučeńnie niekalkich vidaŭ hranitu ŭ adnym pomniku, kambinacyja steł ź niekalkich elemientaŭ — heta bolš vialikija nadhrobnyja plity, bolšaja kolkaść drobnych elemientaŭ.
Ale ludzi mohuć zamaŭlać i aryjentujučysia na svaju fantaziju. My vyrablajem i pomniki ź vialikich vałunoŭ, niapravilnaj formy. Atrymlivajecca aŭtentyčny i vielmi pryhožy pomnik, jaki vydzialajecca na mohiłkach.
Adnojčy klijent zamoviŭ pomnik u vyhladzie kamiennaj butelki. Zrabili, praŭda, pieradhistoryju my tak i nie daviedalisia. A adnamu inžynieru miebielnaj vytvorčaści my rabili pomnik u vyhladzie šafy. Heta była admysłovaja madel šafy, jakuju ŭ svoj čas i raspracavaŭ niabožčyk i jakaja nabyła papularnaść.
Da nas, u «Postkamień», prychodziać i chryścijanie, i musulmanie, i iŭdziei. Pomniki faktyčna adroźnivajucca tolki relihijnymi simvałami. Musulmanie i iŭdziei, napeŭna, bolš kansiervatyŭnyja ŭ vybary formy pomnika. A kataliki radziej zamaŭlajuć partret niabožčyka na pomniku, ale čaściej relihijnyja simvały: vyjavy Chrysta, Dzievy Maryi.
Niaredka klijenty prosiać zrabić nadpis na pomniku pa-biełarusku, časta navat biełaruskaj łacinkaj.
My zajmajemsia i demantažam pomnikaŭ. Košty zaležać ad składanaści. Ale kab pomnik nie treba było demantavać, treba adkazna padyści da jaho vybaru. Dobra zrobleny pomnik ź jakasnaha kamieniu faktyčna patrabuje tolki pryborki śmiećcia. Za ŭčastkam sačyć treba trochi bolš. U Biełarusi na mohiłkach rastuć drevy, raśliny. Časta ludzi hladziać na niamieckija ci italjanskija mohiłki, akuratnyja, z roŭnaj travoj i kvietačkami, i chočuć taksama štości takoje, ale nie dumajuć, što za hetym treba pastajanna hladzieć. Tamu kali čałaviek nie maje času dahladać mahiłu, to lepš zamaŭlać zakrytuju plitu, a placoŭku zakryć plitkaj. Tady pomnik budzie dobra hladziecca.
My zaŭsiody adkrytyja da supracy z hramadskimi prajektami. «Postkamień» rabiŭ pomnik mastaku Jaŭhienu Kuliku, aŭtaru etałona hierba «Pahonia», a taksama kamień pamiaci Maksima Tanka, jaki staić na Miadzielščynie.
Kali nam prapanujuć niejki sacyjalna značny prajekt, my zaŭsiody hatovyja da razmovy, možam pajści nasustrač i pradstavić asablivyja ŭmovy ci zaniacca dabračynnaściu. Usio zaležyć ad prajekta, ale sacyjalna značnyja inicyjatyvy my zaŭsiody hatovyja padtrymać.
Partniorski materyjał z kampanijaj «Postkamień»
