Sorak dzion tamu nia stała Kachi Bendukidze - vybitnaha charyzmatyčnaha hruzinskaha ekanamista, refarmatara i aśvietnika.
Bačučy ciapierašni pastupovy abvał rasiejskaj ekanomiki, a za joj i biełaruskaj, ja dumaju, što Bendukidze i jahonych paradaŭ usim nam u 2015 hodzie budzie nie chapać usio bolš i bolš.
Jahonaja raptoŭnaja śmierć stałasia adnoj z najbolšych strataŭ dla ŭsiaje postsavieckaje prastory, usiaho rasiejskamoŭnaha śvietu, za ŭvieś i biez taho nieviasioły 2014 hod.
Namahańniami prezydenta Saakašvili i architektara ekanamičnych reformaŭ Bendukidze biednaja halečnaja Hruzija ździejśniła niešta sapraŭdy blizkaje da cudu i litaralna vyrvałasia ź biezdani, paralelna padaravaŭšy śvietu šerah unikalnych know-how u sfery dziaržaŭnaha budaŭnictva i refarmavańnia ekanomiki.
Pa vynikach praviedzienych Bendukidze reformaŭ Hruzija vyjšła na dźviuchznakavyja tempy rostu VUP, stała adnym z suśvietnych lidaraŭ što da prostaści viadzieńnia biznesa, prazrystaści i efektyŭnaści dziaržaŭnaha kiravańnia. Kraina vytrymała vajnu z Rasiejaj u žniŭni 2008 hoda, vytrymała šmathadovuju rasiejskuju ekanamičnuju blakadu, viarnuła ŭ svoj skład Adžaryju.
Bendukidze - heta toj čałaviek, jaki znajšoŭ adziny mahčymy kluč da paśpiachovych reformaŭ na postsavieckaj prastory, prapanavaŭ adzinuju paśladoŭnuju pazytyŭnuju źmiastoŭnuju alternatyvu aliharchičnym postsavieckim režymam roznaj stupieni karumpavanaści, papulizma i dyktatarskaści.
Padychod Bendukidze ŭ tym, što nieefektyŭnuju systemu dziaržaŭnaha kiravańnia niemahčyma refarmavać, jaje treba minimizavać, kasavać, i na jaje miescy stvarać novuju: kampaktnuju i efektyŭnuju.
Karupcyju nielha pieramahčy tolki represiŭnymi mierami (chacia biez realnych pasadak zabarnikaŭ u turmu taksama nielha).
Treba prybirać hlebu z-pad noh karupcyi: karupcyjaner charčujecca pieradusim na rehulavańni, a značycca mienavita hetaje rehulavańnie i ŭvohule rolu dziaržavy i čynoŭnika ŭ ekanomicy treba skaračać i spraščać nastolki, nakolki heta tolki mahčyma.
Vam nie patrebnaje licenzijavańnie pradukcyi, jakaja i tak užo licenzijavanaja i prakantralavanaja ŭ Eŭrapiejskim Źviazie. Vam nie patrebnaja antymanapolnaja słužba, kali ŭ vas narmalova pracujuć rynkavyja mechanizmy. Vam nie patrebna šmat składanych padatkaŭ, jakija niemahčyma sabrać i zapłacić - vam treba mieć mała padatkaŭ, jakija prosta płacić i źbirać.
Vam nia treba mieć dziaržaŭnyja pradpryjemstvy i kłapacicca pra kiravańnie imi, kali z hetym lepš daduć rady pryvatniki. Usio, što možna pryvatyzavać, treba pryvatyzavać: «Pradajecca ŭsio, akramia sumleńnia», kaža adna z najbolš viadomych cytataŭ Bendukidze.
Pry hetym u adroźnieńnie ad niekatorych postsavieckich liberałaŭ Bendukidze vučyŭ, što paśpiachovyja reformy niemahčyma zrabić, ślepa kapijujučy zachodnija instytuty i madeli. Jak minimum heta budzie ŭsio adno, što stavić vahony pierad lakamatyvam (naviešvać vialikuju sacyjalnuju nahruzku na niepracujučuju ekanomiku). A ŭ sutnaści heta moža apynucca impartam adpačatku nieefektyŭnaj i zahannaj systemy, dzie raźmierkavańnie robicca važniejšym za stvareńnie.
Mocnaja dziaržava - heta nia taja dziaržava, jakaja rehuluje kožny krok čałavieka i nia taja dziaržava, dzie čynoŭniki zajmajucca kiravańniem pradpryjemstvami zamiest pryvatnikaŭ. Mocnaść vyznačajecca nie hruvastkaściu biurakratyi i nie ŭsiudyisnaściu čynavieckaha kantrolu, a efektyŭnaściu i jakaściu dziaržaŭnych pasłuh.
Siła dziaržavy - va ŭśviedamleńni ŭsim hramadztvam taho, što dziaržava - nie sakralny instytut i nie karmiciel, a servisnaja arhanizacyja, jakaja atrymlivaje ad ludziej hrošy i jakaja hetyja hrošy pavinna adpracoŭvać. Padatkapłacielščyki - nie paddanyja prezydenta i nie pryhońniki, a klijenty dziaržavy. A klijent, jak viadoma, zaŭždy maje racyju.
Kab atrymać šaniec na praryŭ, Hruzii daviałosia apuścicca na samaje dno. Biełarusi pašancavała chacia b mieć pierad saboju hety paśpiachovy prykład. Kab vučycca na hruzinskim prykładzie i, naprykład, palepšyć svaje pazycyi ŭ rejtynhu Doing Business, Biełarusi nie daviałosia prajodzić praź niekalki vojnaŭ i stratu častki terytoryi.
Mnie niekalki razoŭ paščaściła być na vystupach Bendukidze i navat hutaryć ź im asabista. Cikavaja vypadkovaść - naranicu paśla naviny pra jahonuju śmierć mnie daviałosia ŭ pieršy raz apynucca ŭ Tbilisi, jaki ciapier šmat u čym stvaraje našmat bolš «eŭrapiejskaje» ŭražańnie, čym eŭrapiejski Miensk.
Nieardynarnaściu, niazvykłaściu, i pry hetym efektyŭnaściu svaich idejaŭ, svajoj filazofijaj Kacha Bendukidze pierakulaŭ śvietapohlad postsavieckaha čałavieka.
I navat toje, što Bendukidze pramianiaŭ status rasiejskaha aliharcha na rolu niepapularnaha ministra-refarmatara ŭ nadzvyčaj składany dla jahonaj radzimy čas, a potym staŭ zajmacca aśvietnictvam i raźvićciom universytetaŭ - ci možam my ŭjavić sabie takoje choć kaho jašče ź biełaruskich ci rasiejskich aliharchaŭ?
Nam usim treba pamiatać pra ŭnikalny vopyt i važnuju intelektualnuju spadčynu Bendukidze. Dobra, što što niekalki ŭradoŭcaŭ časoŭ Saakašvili i Bendukidze ciapier atrymali pasady ŭ novym kiraŭnictvie Ŭkrainy. Budziem spadziavacca, što jak atrymałasia ździejśnić praryŭ ŭ Hruzii, tak atrymajecca i va Ŭkrainie. I što da paśpiachovaha vopyta Hruzii ŭ ciapierašni kryzisny čas pilniej pryhledziacca i ŭ Biełarusi.
Što jašče pačytać:
Uroki liberalnych reformaŭ u Hruzii (ras.)
Kacha Bendukidze — pra kapitalizm, ekanamičnyja reformy i investaraŭ u interviju «Našaj Nivie» (2011 h.)
Apošnija vystupy Kachi Bendukidze (videa, ras.)
