«Ja mužyk — fin, pan sachi i kasy» — moh by słovami Janki Kupały skazać pra siabie Sima Chiajuchia, finski sielanin, narodžany kala sučasnaj finska-rasijskaj miažy. Jon naradziŭsia za tydzień da Kaladaŭ 1905 hoda i pražyŭ 96 hadoŭ, atrymaŭšy ŭsienarodnuju słavu jak abaronca Ajčyny.
A pačaŭ Sima svaju karjeru jak šarahoviec u Achoŭnym korpusie Finlandyi, tak zvanym ŠucKory, u 1920 h. Kraina tolki što advajavała niezaležnaść, da taho ž skončyłasia Hramadzianskaja vajna pamiž finskimi biełymi i čyrvonymi — i dobraachvotnicki Achoŭny korpus byŭ adnačasova niedziaržaŭnaj arhanizacyjaj dobraachvotnikaŭ i častkaj Ministerstva abarony novaj dziaržavy.
U kožnym rajonie Finlandyi byŭ atrad Achoŭnaha korpusu — jany za svaje hrošy kuplali formu, zbroju i patrony, adnačasova z dapamohaj dziaržavy arhanizoŭvali spartyŭnyja spabornictvy, u tym liku strałkovyja i łyžnyja. Takim čynam «achoŭniki» — šuckoraŭcy — byli asnovaj i hramadskaha paradku, i najbolš padrychtavanymi bajcami ŭ finskaj rehularnaj armii, jakaja była pryzyŭnoj.
Kali Sima było 34, susiedzi kazali, što jahonaja chata była poŭnaja palaŭničych trafiejaŭ, i jak raz u hety čas Stalin vyrašyŭ zrabić Finlandyju jašče adnoj respublikaj u składzie SSSR.
Chiajuchia pajšoŭ u finskuju armiju i staŭ snajpieram u 6-j rocie 34 pałka. Apranuty ŭ bieły zimovy kamuflaž, kali tempieratura vahałasia pamiž minus 20 i minus 40, Sima Chiajuchia źniščyŭ nie mienš za 505 savieckich žaŭnieraŭ mienš za 100 dzion. Finy viali strohi ŭlik jak svaich strataŭ, tak i varožych. Tamu ŭ śpis Chiajuchia traplali tolki paćvierdžanyja kalehami celi. U vypadku kali ahoń viali adnačasova niekalki čałaviek Chiajuchia jany nie zaličvalisia. Taksama nie išli ŭ lik vorahi, jakich jon zastreliŭ u aŭtamatnych pierastrełkach.
Simo karystaŭsia, jak i vialikaja častka finskich žaŭnieraŭ, vintoŭkaj Mosina, madyfikavanaj u 1927 hodzie ŭ Finlandyi — rula była skaročana, i heta było zručna davoli nievysokamu (1,6 mietra) snajpieru.
Pry hetym jon bolš lubiŭ karystacca zvyčajnym, a nie aptyčnym «snajpierskim») prycełam — heta dazvalała nie ŭzdymać vysoka hałavu i padbiracca bližej da savieckich pazicyj. Jon padbiraŭsia tak blizka da savieckich pazicyj, što nabiraŭ śnieh u rot, kab para ad dychańnia nie demaskavała jaho.
Kali Chiajuchia prasłaviŭsia, jaho pačali vazić z adnaho ŭčastka frontu na druhi. sam fakt jahonaha pryjezdu uzdymaŭ bajavy duch finaŭ.
Saviety staralisia źniščyć «Biełuju śmierć», jak jany prazvali fina. Arhanizoŭvali svaich snajpieraŭ, a taksama vyklikali artyleryjski ahoń na adcinki frontu, dzie jon moh znachodzicca.
U sakaviku 1940 hoda Chiajuchia byŭ mocna paranieny ŭ levy bok skivicy. Straciŭ prytomnaść. Kab uratavać jahony tvar, jamu pieraščapili na skivicy častku kostki sa ściahna.
Jon ačuniaŭ u špitali 13 sakavika 1940 hoda, jak raz u dzień, kali SSSR zaklučyŭ mir ź Finlandyjaj, jakaja straciła častku terytoryi, ale zachavała niezaležnaść.
Ad hałoŭnakamandujučaha finskimi ŭzbrojenymi siłami maršała Manierhiejma kaprał Chiajuchia atrymaŭ aficerski čyn lejtenanta. Dažyŭ jon da 95 hadoŭ.
Kali ŭ 1998 hodzie fina spytali, ci jon škaduje, što ŭ bai zabiŭ tak šmat praciŭnikaŭ, jon adkazaŭ: «Ja vykonvaŭ svoj abaviazak nastolki dobra, jak moh».
Ahułam u toj trochmiesiačnaj vajnie savieckija vojski, pavodle aficyjnaha padiku, stracili zabitymi, zamierzłymi i źnikłymi 126 875 bajcoŭ. Niezvarotnyja straty finaŭ skłali 25 904 zabitymi.
U toj vajnie ni adna demakratyčnaja kraina, navat Šviecyja, nie rašyłasia pasłać vojski na dapamohu Finlandyi. Adnak 2-miljonnaja Finlandyja ŭ adzinočku vytrymała vajnu z 200-miljonnym Savieckim Sajuzam tak, što ŭsiu druhuju pałovu XX st. SSSR nie rašaŭsia čapać hetuju vajaŭničuju krainu.
