Jak uźnikła ideja reklamavacca na biełaruskaj movie? Ci nie aścierahalisia menedžery, što biełaruskamoŭnaść zvuzić metavuju aŭdytoryju?
Z načalnikam adździełu kiravańnia brendam velcom Źmitrom Kurłovičam pahutaryŭ Ihar Karniej.
— Sama pa sabie ideja ŭźnikła niejak raptoŭna. My prosta pahladzieli, jak u nas atrymlivajucca našy reklamnyja roliki, i padumali: a čamu nie zrabić ich pa-biełarusku?
I nieŭzabavie raspačali niekatoryja kampanii na biełaruskaj movie. Ciapier jany stajać kali nie asobna, to, prynamsi, vyhladajuć vielmi admietna. Zusim nia tak, jak astatnija.
Što da taho, ci zvuziła heta koła tych, chto hladzić reklamu — nie. My navat pravodzili admysłovaje apytańnie: ci razumiejuć ludzi biełaruskamoŭnuju reklamu?
Naładzili niekalki fokus-hrupaŭ, a taksama zadavali hetaje pytańnie, kali rabili vialikaje daśledavańnie. Akazałasia, što nijakich prablemaŭ — usio dobra, usie razumiejuć.
Navat kali ludzi i nie havorać pa-biełarusku, jany całkam razumiejuć, što my ŭ našaj reklamie kazali.
— Niekatoryja specyjalisty ličać biełaruskamoŭnuju reklamu bolš zapaminalnaj — prynamsi, jana vybivajecca z tatalnaj masy rasiejskamoŭnaj.
— Mahčyma, hetaja akaličnaść taksama stała adnoj z pryčynaŭ taho, što my źviarnulisia da biełaruskaj movy. My bačym, jak ludzi reahujuć na hetuju reklamu, jakija pišuć kamentary pra toje, što ŭbačyli.
Mahu skazać, što my majem dosyć šmat prahladaŭ biełaruskamoŭnych rolikaŭ, i heta taksama vielmi dobra jak z punktu hledžańnia paznavalnaści kampanii, tak i z hledzišča kulturnickaha, a taksama kamercyjnaha.
Tamu ŭva ŭsich adnosinach dobraja sprava, što my robim reklamu pa-biełarusku.
— Biełaruskamoŭnyja roliki sapraŭdy zapomnilisia jak niestandartnaściu padychodu, tak i prafesijnaj jakaściu — «Čas upeŭnienych», «Zaŭtra pačynajecca siońnia». Adčuvańnie, što jany skiravanyja nia stolki na kamercyjnuju addaču, kolki na imidž?
— Tak, heta imidžavaja kampanija. To bok i «Maski», jakija išli pa-biełarusku, i ciapierašniaja biełaruskamoŭnaja smart-reklama stvarajuć peŭny imidž.
My ličym, što tyja ludzi, na kaho hetaja pradukcyja aryjentavanaja, jany jakraz dobra staviacca da biełaruskaj movy, razumiejuć jaje i, mahčyma, navat razmaŭlajuć pa-biełarusku.
Tamu my paličyli, što budzie dobraj idejaj zrabić na biełaruskaj movie ŭsiu kampaniju.
— Mnohim viadoma, što videaroliki dla velcom stvarajucca litoŭskimi admysłoŭcami. U Biełarusi niama prafesijanałaŭ adpaviednaha ŭzroŭniu?
— Nasamreč my pracujem nia tolki ź litoŭskimi, a i ź biełaruskimi ahiencyjami. Prykładam, u Biełarusi my ščylna supracoŭničajem z ahiencyjaj «Kryń».
Što da litoŭcaŭ, to jany bolš kansultujuć u niekatorych pytańniach. Naš pasył taki: my — zamiežnaja kampanija, eŭrapiejskaja kampanija. I z hetaj nahody nam patrebna razumieńnie reklamy z punktu hledžańnia eŭrapiejcaŭ.
Uvohule, kali my vyrašyli, što nam u partnery nieabchodna eŭrapiejskaje ahienctva, pačali šukać u bližejšym asiarodździ.
Polšča — jość ciažkaści nia tolki z movaj, ale z ahulnym uspryniaćciem sytuacyi ŭ našaj krainie, prablemy z razumieńniem mentalitetu.
A voś Litva — bližejšy da nas susied, dzie možna znajści ludziej, jakija i razmaŭlajuć i pa-biełarusku, i pa-rasiejsku, i razumiejuć nas značna lepš sutnasna.
I pry hetym jany ŭžo bližej da Eŭropy, usprymajuć eŭrapiejskija kaštoŭnaści i zdolnyja zrabić pradukt eŭrapiejskaha ŭzroŭniu. Tamu vyrašyli pasprabavać papracavać ź litoŭskaj ahiencyjaj.
My nia robim ź imi šmat rolikaŭ, ale takija kampanii, dzie chočam bačyć eŭrapiejski pohlad na tuju ci inšuju prablemu, addajom litoŭcam.
— Peŭnaja častka hramadztva ličyć biełaruskuju movu «sialanskaj», takoj, jakaja nie pasuje «surjoznym spravam». Pra što heta śviedčyć: pra zašoranaść ludziej, pra niedachop elementarnaj kultury, adukacyi?
— Mahčyma, heta prosta spadčyna savieckich časoŭ, kali biełaruskaja mova nie raźvivałasia, kali jaje adsoŭvali na druhija pazycyi. Zbolšaha heta zastałosia ŭ ludziej u «padkorcy», i čamuści my tak ličym dahetul.
Jak dla mianie, dyk biełaruskaja mova — paŭnavartasnaja, dobraja, pryhožaja, i varta žalu, što my na joj nie razmaŭlajem kožny dzień.
Asabista ja nia baču, što heta niejkaja sialanskaja mova. Usio zaležyć ad taho, dzie ty joj karystajeśsia, jak ty joj karystajeśsia.
Kali karystajeśsia joj tolki dziela taho, kab adlustravać niejkija sialanskija spravy, mahčyma, niechta i pačynaje ličyć, što heta sialanskaja mova. Mnie ž zdajecca, što heta cudoŭnaja mova, i chočacca tolki pažadać, kab jaje vykarystańnie pašyrałasia.
— Vidavočna, što tak zvanaje «dvujazyčije» zabivaje biełaruskuju movu — deklaravanaje dźviuchmoŭje pracuje na karyść vyklučna rasiejskaj.
— Tak, isnuje peŭny stereatyp: pakolki ŭ Biełarusi balšynia razumieje i karystajecca rasiejskaj movaj, davajcie rabić usio pa-rasiejsku.
Heta prosta pamyłka, mnie zdajecca. Tamu što my bačym, jak ludzi reahujuć na biełaruskuju movu, jak jany jaje ŭsprymajuć.
Tak, my taksama atrymlivajem niejkija kamentary — čamu vy nie zrabili heta pa-rasiejsku, maŭlaŭ, bolšaść choča na rasiejskaj movie.
Ale, jak ja ŭžo kazaŭ, my rabili daśledavańnie, kab daviedacca, ci razumiejuć ludzi toje, što my chočam skazać u našaj reklamie. Usie cudoŭna razumiejuć! Ja nia baču tut nijakich barjeraŭ — prosta treba karystacca, i ŭsio, prablemy nia budzie.
— To bok u reklamnaj halinie perspektyvy dla biełaruskaj movy jość?
— Prosta treba, kab byli tyja ludzi, jakija žadajuć jaje raźvivać. Naprykład, my nia bačym nijakich prablemaŭ z vykarystańniem biełaruskaj movy ŭ našaj reklamie.
Ja nie mahu kazać za inšyja kampanii ci za reklamnyja ahienctvy, ale ja sustrakaju ludziej z roznych firmaŭ, jakija taksama ličać, što biełaruskaj movie treba znajści naležnaje miesca.
Jość peŭnyja prablemy jakraz z zamiežnymi kampanijami, kiraŭnictva jakich čaściakom znachodzicca za miežami Biełarusi i ličyć, što tut usie havorać pa-rasiejsku.
Tamu, mahčyma, i ź niejkim skiepsisam staviacca, kali tut prajaŭlajuć inicyjatyvu — maŭlaŭ, davajcie zrobim biełaruskamoŭnuju kampaniju.
Mnie padajecca, što prablema palahaje ŭ tym, nakolki tyja ci inšyja ludzi adukavanyja. Usio ž adukavanyja ludzi dobra staviacca da biełaruskaj movy, razumiejuć jaje i nia bačać nijakich barjeraŭ, kab razmaŭlać pa-biełarusku ci ŭsprymać biełaruskamoŭnuju reklamu.
— U sytuacyi, kali dziaržava faktyčna zhortvaje terytoryju ŭžytku biełaruskaj movy, hramadztva samo aktyvizuje vysiłki. Jak staviciesia da «narodnych inicyjatyŭ» kštałtu «Mova ci kava», inšych moŭnych kursaŭ? Ci možna zaachvocić biełarusaŭ nie saromiecca rodnaj movy?
— Liču, što heta vielmi dobryja inicyjatyvy — sam chacieŭ chadzić na «Movu ci kavu», ale, na žal, prosta nie znajšoŭ času.
Ja taksama pierakanany: hramadztva samo pavinna ŭsio heta pačynać i raźvivać movu. Nielha čakać, što heta ŭsio budzie niejkim čynam raźvivacca praź dziaržavu, praz kiraŭnictva krainy.
Mnie asabista vielmi nie padabajecca, kali kažuć, što biełaruskaja mova niejkaja tam miortvaja ci niešta ŭ takim duchu, bo ludzi joj nie karystajucca. Pakul jość tyja, chto jašče čytaje, razumieje, razmaŭlaje, to mova budzie žyć i nadalej.
Ale treba bolš aktyŭna movu padtrymlivać. Zrazumieła, u nas ciažkaje stanovišča ź dźviuchmoŭjem, navat nia stolki ciažkaje, kolki niezrazumiełaje.
Ale jość prykłady toj ža Irlandyi, taho ž Uelsu, dzie taksama jość nacyjanalnyja movy, na jakich ciapier razmaŭlaje niašmat ludziej.
Tym nia mieniej jany isnujuć, ludzi ich padtrymlivajuć, raźvivajuć i nie dajuć im źniknuć. Što tyčycca velcom, to my planujem jašče nie adnojčy rabić biełaruskamoŭnyja kampanii i brać udzieł u biełaruskamoŭnych prajektach.
***
Źmicier Kurłovič skončyŭ fakultet mižnarodnych ekanamičnych adnosin Biełaruskaha dziaržaŭnaha ekanamičnaha ŭniversytetu, pracavaŭ u reklamnych ahienctvach «Starcom MediaVest», «Kryń». Ad 2010 hodu — u kampanii velcom, ciapier na pasadzie načalnika adździełu kiravańnia brendam.
