Na mohiłkach sałdat viermachta na terytoryi Lubuskaha lesaparku Mahilova razburajecca kaplička. Na pamiatnym znaku vyharały na soncy nadpis nie pračytać. Navokał abharodžanaj terytoryi — śmiećcie, u vychodnyja tut ładziacca hulbiščy. Heta — adzinaje ŭ horadzie abaznačanaje pachavańnie sałdat pieramožanaj 68 hadoŭ tamu krainy.
Brackaja mahiła dvuchsot niamieckich vajennapałonnych — na ŭskrajku Lubuskaha lesaparku. Za 200 mietraŭ — pasiołak zavoda imia Kirava. Dvuchpaviarchovyja budynki, što la lesu, zastalisia z časoŭ Druhoj suśvietnaj vajny. U adnym ź ich mieściŭsia špital. La damoŭ i brackaja mahiła z pomnikam sałdatam Čyrvonaj armii — terytoryja pobač dahledžanaja i prybranaja da 9 maja.
Na aharodžanaj terytoryi niamieckaha pachavańnia taksama śmiećcia niama, tolki letašniaje apałaje liście. Letaś dźviery kaplički byli pakrytyja nadpisami, ciapier ich zafarbavali. Sama ž kaplica zastałasia niedahledžanaj — cehła rassypajecca, dach dziravy. Pamiatny znak maje patrebu ŭ ramoncie, kryž taksama daŭno nie farbavaŭsia.
La brackaj mahiły hutaru sa staražyłam pasiołku, jaki nazvaŭsia Usievaładam Uładzimiravičam. Jon ćvierdzić, što terytoryja niamieckich mohiłak raniej była značna bolšaja, i ciapier taja častka, jakaja apynułasia
La niamieckich mohiłak vyrasła nie adno pakaleńnie žycharoŭ pasiołku. Pra toje, što kaplica, uźviedzienaja krychu bolš za dvaccać hadoŭ tamu, razburajecca, a vakoł mohiłak usio zaśmiečana, ludzi viedajuć. Ź niekatorymi ź ich hutaru niepadalok ad pomnika savieckim sałdatam.
Spadarynia stałaha vieku: «Niechta ž pavinien heta ŭsio dahladać. Naohuł, i dahladajuć. Tam ža śmiećcia było šmat, dyk prybrali. Razburajecca cehła, ale ž nichto nie padumaje, što niejak treba jaje padrabić. Tam lažała stolki sałdat, što nie padličyć».
Spadarynia: «Chto ciapier tudy budzie chadzić? Ciapier siudy zusim mała prychodziać, aby tolki dla pryliku. Prychodzić siudy duža mała ludziej».
Spadar: «My ž na niamieckija mohiłki nie vodzim unukaŭ, a vodzim voś siudy».
Karespandent: «A čamu na niamieckija nie vodzicie?»
Spadar: «A što im patłumačym? Čamu na niamieckija? Jany ž svaim rozumam nie zrazumiejuć. A tut treba, kab pavažali zahinułych».
Dahladaje niamieckaje pachavańnie
U Mahilovie niekalki niamieckich sałdackich pachavańniaŭ. Viedajuć pra ich albo śpiecyjalisty, albo staražyły. Hetyja pachavańni nijak u horadzie nie abaznačanyja. Pra niekatoryja ź ich stała viadoma, kali Narodny sajuz Niamieččyny pa dohladzie za vajennymi mahiłami pačaŭ pierapachavańnie sałdat. Situacyju z sałdackim pachavańniem u Lubuskim lesaparku ŭ hetaj arhanizacyi tłumačać hetak: «Kaliści hetuju kaplicu ŭźvioŭ čałaviek biez usialakaha prajektu, heta byli nie my. I jana nidzie nie staić na ŭliku. I voś treba rašyć, ci jaje źnieści, bo stan jaje nie duža jakasny, ci ramantavać. Voś heta samaja składanaja prablema — uzhadnieńnie ramontu. My pakul rašučych dziejańniaŭ nie robim. Mohiłki ž tam prybranyja, tak ža? Ja pastarajusia bolš daviedacca pra stan prylehłaj terytoryi, bo heta nie vielmi pryhoža».
2 lipienia 2010 hoda pad Babrujskam u vioscy Čarnicy aśviacili zbornyja niamieckija sałdackija mohiłki. Na ich pierapachavanyja astanki blizu tryccaci tysiač sałdat viermachta z Mahiloŭskaj, Viciebskaj i Homielskaj abłaściej. Jašče adny padobnyja mohiłki znachodziacca ŭ Bresckaj vobłaści la rajcentra Biaroza. Adkryli i aśviacili ich u 2005 hodzie. U Narodnym sajuzie Niamieččyny śćviardžajuć, što za čas isnavańnia zbornych niamieckich mohiłak faktaŭ ich apahańvańnia zafiksavana nie było.
