Bienińjo Ałarson: «Madura vyjhraje vybary, ale zakonaŭ ekanomiki nie admienić».
Bienińjo Ałarson — dyrektar adździaleńnia palityčnych navuk Katalickaha ŭniviersiteta imia Andresa Beła ŭ Karakasie — viedaje Madura asabista. «Vybary jon vyjhraje, ale zakonaŭ ekanomiki nie admienić».
Bienińjo Ałarson: U Karakas źjechałasia prykładna 55 kiraŭnikoŭ dziaržaŭ. Łukašenka byŭ nie ŭ centry ŭvahi. Achmadziniedžad, Kastra cikavili ŚMI našmat bolš. Biełaruś uvohule mała cikavić vieniesuelcaŭ.
«Naša Niva»: U Biełarusi źviarnuli ŭvahu, što spačatku było abvieščana, što ŭ Karakas vypraviacca Šejman i Siamaška, jakija kaardynavali biełaruskija ekanamičnyja prajekty ŭ hetaj krainie. Ale praź dzień było abvieščana, što pajedzie asabista kiraŭnik Biełarusi. Čamu było tak vyrašana?
BA: Ja nie viedaju detalaŭ, ale vieniesuelskaje MZS pastarałasia sabrać u Karakasie jak najbolš prezidentaŭ. Vieniesuelskija ŭłady stvarajuć sajuzy z padobnymi da siabie režymami. Jany šukajuć padtrymki za miažoj pierad vybarami, jakija adbuducca 14 krasavika.
«NN»: A što, chiba ŭładam patrebna na tych vybarach niejkaja admysłovaja padtrymka? Padajecca, što na emacyjnaj chvali paśla śmierci Čavesa jany i tak lohka pieramohuć.
BA: Sapraŭdy, mienavita tamu vybary pryznačany tak śpiešna. Takaja stratehija vyjhryšnaja. Bolš za toje, prydumali i jašče adnu technałohiju. Jak vy viedajecie, prahučała ideja źmiaścić cieła Čavesa ŭ Nacyjanalnym panteonie, pobač ź ciełam Simona Balivara. Ale ŭ kanstytucyi Vieniesueły prapisana, što cieła vybitnaha čałavieka moža być pieraniesiena ŭ Panteon tolki praz 25 hadoŭ paśla jaho śmierci, kab, tak by mović, pamierły «prajšoŭ vyprabavańnie časam». Kab źmiaścić Čavesa ŭ Panteon prosta zaraz, treba ŭnieści źmieny ŭ kanstytucyju. I voś Kanhres — a jaho kantralujuć čavisty — siońnia abmiarkoŭvaje hetaje pytańnie. Źbirajucca pryznačyć refierendum, i jon najchutčej što adbudziecca adnačasova z vybarami. Takaja technałohija dazvolić pieratvaryć hetyja vybary ŭ hałasavańnie za Čavesa, a nie za Madura, pryciahnuć da hałasavańnia ŭsie tyja 8 miljonaŭ čałaviek, jakija padtrymali Čavesa na apošnich vybarach.
Apazicyja mała što moža
«NN»: Što ŭ takoj situacyi moža zrabić apazicyja?
AB: Akno mahčymaściaŭ dla apazicyi vielmi małoje. Čaves, možna skazać, usio jašče žyvy. Naŭrad ci apazicyja pieramoža.
«NN»: Ale ekanamičnaja situacyja? My čuli, što adbyłasia devalvacyja...
AB:? Tak, aficyjny kurs balivara źniziŭsia amal na 50%. Ale ž majcie na ŭvazie, što čorny kurs balivara ŭsio adno nižejšy jašče ŭ 4 razy, tamu devalvacyja mała paŭpłyvała na ceny. Asnoŭnyja pradukty nie padaraželi, bo dziaržava mocna subsiduje ceny na ich. Ludzi nie zadumvajucca pra efiekt hetaha.
«NN»: A pra kult asoby taksama nie zadumvajucca? Teletranślacyja stvarała dziŭnavataje ŭražańnie: hetyja skandavańni ŭ zale, machańni šablaj, urešcie, balzamavańnie cieła — my ŭ Jeŭropie toje prachodzili ŭ XX stahodździ.
AB: Kraina padzielenaja nadvoje. I, darečy, tyja ludzi, jakija stajali ŭ čarzie da cieła Čavesa, nie zaŭždy jahonyja prychilniki. Mnohija chadzili na raźvitańnie prosta ź cikavaści. Mnie nie było kali, ale ja b taksama schadziŭ da truny, kali b čarha była mienšaja.
Kubincy ŭsiudy
«NN»: Apazicyja daviarała padliku hałasoŭ pry Čavesu?
BA: Centralnaja vybarčaja kamisija ŭ Vieniesuele farmujecca z čatyroch čałaviek ad urada i adnaho — z apazicyi. Miascovyja vybarčyja kamisii majuć małoje značeńnie, bo hałasavańnie ŭ Vieniesuele elektronnaje i padlik aŭtamatyčny. Apazicyja nie mieła pretenzij da padliku hałasoŭ. Adzinaje, što vyklikała pretenzii — niavyhadnaja dla apazicyi narezka akruh i poŭny kantrol Čavesa nad dziaržaŭnymi ŚMI.
«NN»: Ci budzie roźnica ŭ palitycy Madura i Čavesa?
BA: Roźnica ŭ palityčnym dyskursie budzie niaznačnaja. Madura byŭ vielmi blizkim da Čavesa. I, akramia taho, Madura budzie vielmi blizkim da Kastra. Kubincy buduć zastavacca ŭ krainie: treniery, nastaŭniki i, viadoma, śpiecsłužbisty. Madura budzie zaležnym ad hetych daradcaŭ, jakija buduć padkazvać jamu, jak zachavać kiravanaść krainaj.
«NN»: Ci možna skazać, što kubincy kantralujuć Vieniesuełu?
BA: Nielha skazać, što kantralujuć. Heta ŭzajemazaležnaść Kuba zaležnaja ad vieniesuelskaj nafty. A ŭ Vieniesuele ŭpłyŭ kubinskich daradcaŭ na ŭsie śfiery žyćcia vialiki. Prychodziš u pašpartny stoł — tam kubiniec siadzić. Prychodziš u biuro rehistracyi damovaŭ — tam taksama kubiniec. Kubincy pracujuć navat u ministerstvie abarony! Šmat daktaroŭ-kubincaŭ pracuje — i mnohija ź ich adnačasova źbirajuć infarmacyju.
«NN»: Režym moža stać represiŭnym?
BA: Košt represij i košt ciarpimaści — źmiennyja vieličyni ŭ situacyi pieradačy ŭłady. Palityka Madura budzie zaležać ad taho, ź jakim adryvam jon pieramoža na vybarach. U aŭtarytarnych krainach — my nazirali heta ŭ Biełarusi, Azierbajdžanie — mocnyja represii pačynajucca tady, kali ŭźnikaje pahroza ŭładzie...
Čaves pieramahaŭ biez padtasovak. Ci zdolny na takoje Madura? Charyzmatyčnaha lidara ŭ krainie bolš niama.
Madura ŭmieje damaŭlacca
«NN»: Jak by Vy apisali psichałahičny profil Madura?
BA: Ja sustrakaŭsia z Madura paru hadoŭ tamu. Pa-pieršaje, uličvajcie, što heta čałaviek biez vyšejšaj adukacyi. Jon pracavaŭ u mietro, paśla kiroŭcam aŭtobusa, paśla staŭ prafsajuźnikam. Jahony mocny bok — što jon umieje damaŭlacca ź ludźmi. Jon dobry pieramoŭščyk. Svoj palityčny vopyt jon nabyŭ jak śpikier parłamienta — byŭ dobrym śpikieram, jak ministr zamiežnych spraŭ i jak vice-prezident. Słabaść jaho jak palityka, što ŭ jaho niama vopytu palityčnych kampanij. Jon nie ŭmieje tak kamunikavać ź ludźmi, jak umieŭ Čaves, nie ŭmieje havaryć na publiku. Jon pryvyk pracavać za kulisami, a charyzmy ŭ jaho niama.
Kali ceny na naftu ŭpaduć
«NN»: Biełaruś realizuje ŭ Vieniesuele niekalki vialikich prajektaŭ. Heta zdabyča nafty ŭ dalinie raki Arynoka. Heta taksama razbudova sistemy supraćpavietranaj abarony krainy. I, narešcie, budaŭnictva žytła i ahraharadkoŭ. Jakim, pa-Vašamu, budzie los hetych prajektaŭ?
BA: Zvyčajnyja vieniesuelcy mała pra heta viedajuć i jašče mienš razumiejuć. Pra heta nichto tut nie havoryć. Heta nie tema vybarčaj kampanii.
«NN»: Kali ceny na naftu ŭpaduć, padzie i Madura?
BA: Tak, padzie. U krainie realnaje biespracoŭje 20%! Aficyjnaja ličba biespracoŭnych — 15—16%, ale ŭ realnaści jana vyšejšaja. Pałova ludziej pracuje ŭ šeraj ekanomicy. Siaredni zarobak składaje 400 dalaraŭ pa aficyjnym kursie i 100 dalaraŭ pa kursie čornaha rynku. Mienavita tamu ciapier urad sprabuje naładzić adnosiny z pryvatnym siektaram.
Takoje stanovišča, jak ciapier, nie moža zachoŭvacca doŭha. Patrebny buduć radykalnyja rašeńni. Jany mohuć adbycca ŭ druhoj pałovie hetaha hoda. Madura moža pieramahčy na vybarach, ale nie moža admianić zakonaŭ ekanomiki.
* * *
Globovision
Vieniesuelskaja apazicyja maje dostup da adzinaha niezaležnaha telekanała Globovision, ale jahony ŭłaśnik pryniaŭ rašeńnie pradać kanał, bo jon nie akuplajecca. Kuplaje kanał adzin z suŭłaśnikaŭ vieniesuelskaj biržy. I jość padazreńni, što za novym ułaśnikam stajać ludzi z urada. Ciapierašni ŭłaśnik zajaviŭ, što pieradača kanała adbudziecca paśla vybaraŭ, kab heta nie paŭpłyvała na ich vynik. U nastupnym hodzie ŭ kanała skančajecca licenzija na viaščańnie.
Valuta Vieniesueły: balivar.
Zarobak biełarusaŭ, jakija pracujuć u Vieniesuele: kala 30 miljonaŭ rubloŭ (budaŭniki, pierakładčycy).
Partyja Čavesa nazyvajecca Adzinaja sacyjalistyčnaja partyja Vieniesueły. Jana abapirajecca na biednych i biespracoŭnych.
Kaalicyja apazicyi nazyvajecca Demakratyčnaje adzinstva. Jana abapirajecca na siaredni kłas i bahatych.
Lidar apazicyi: Enrykie Kapryles Radonski, hubiernatar štata Miranda. 40 hadoŭ. Radonski — heta jahonaje proźvišča pa maci, prodki jakoj byli jaŭrejami ź Biełarusi (proźvišča Radonski moža być źviazanaje ź miastečkam Raduń, što ŭ Voranaŭskim rajonie Hrodzienskaj vobłaści).
Bič Vieniesueły — złačynnaść. Pry Čavesu ličba zabojstvaŭ vyrasła ŭtraja, da 57 na 100 000 nasielnictva štohod.
