«Deŭkrainizacyja» rasijskaj pop-muzyki i jaje nastupstvy
Adnym z nastupstvaŭ vajny Rasii z Ukrainaj stała razbureńnie rasijska-ukrainskaj muzyčnaj prastory. Častka ŭkrainskich śpievakoŭ demanstratyŭna syšła z rasijskaj sceny i stryminhavych płatformaŭ, častka zastałasia, raskazvaje muzyčny žurnalist «Mieduzy» Dzianis Bajarynaŭ.
Kałaž: Naša Niva
Simvały minułych časoŭ
Žurnalist zhadvaje, što jašče z časoŭ SSSR ukrainskija artysty byli važnaj častkaj rasijskaj prastory papularnaj muzyki. U 1990-ch žychary Rasii z zadavalnieńniem słuchali takich uradžencaŭ Ukrainy, jak Nataša Karalova, Taćciana Aŭsijenka, Alaksandr Siaroŭ, kabare-duet «Akademija». A kijeŭskaja hrupa Green Grey navat u niekatorym sensie supierničała z «Ivanuškami International».
Pieršy klip hurta Green Grey na pieśniu «Pada**iom pad daždžom» (** = žd, žž), źniaty ŭ Maskvie ŭ 1996 hodzie. Krynica: utub-kanał @GreenGreyOfficial
U 2000-ch vialikaj papularnaściu karystalisia hrupa «Via Hra», 5'nizza, Vierka Siardziučka i «Bumboks». A śpiavačka Rusłana na «Jeŭrabačańni» atrymała vyšejšy bał i ad Rasii.
U nastupnym dziesiacihodździ na rasijskaj scenie vystupali Jołka, Patap i Nasta, Quest Pistols. A ŭ 2012-m adkryćciom rasijskaj estrady Ivan Dorn — ukrainski śpiavak, što naradziŭsia ŭ Čalabinsku.
Składajučy rejtynh lepšych postsavieckich albomaŭ z 1991-ha pa 2021-y, «Afiša Daily» źmiaściła debiut Dorna «CoʼnʼDorn» na pieršaje miesca — vyšej za «Kino», «Aukcyon», «Mumij Trola» i «Tatu».
Pik papularnaści ŭ 2010-ch
Žurnalist adznačaje, što pik papularnaści ŭkrainskich artystaŭ pryjšoŭsia na siaredzinu 2010-ch. U toj čas ź imionaŭ ukraincaŭ, jakija prapisalisia ŭ rasijskich pop-čartach, možna było skłaści łajnap vialikaha fiestyvalu: Maks Barskich, Loboda, «Čas i škło», Monatik, Artik & Asti, Alekseev i Łuna.
U toj čas Kijeŭ pieratvaryŭsia ŭ adnu sa stalic muzyčnaj mody, a ŭjaŭny znak Made in Ukraine harantavaŭ jakaść muzyki: ukrainskija artysty pastajanna fihuravali ŭ finale «Jeŭrabačańnia» i niaredka zajmali prestyžnyja miescy. A ŭ 2018-m kijeŭski hurt Kazka patrapiŭ u suśvietny top muzyčnaha dadatku Shazam z trekam «Plakala». Hetaja pieśnia, niahledziačy na toje, što vykanana na ŭkrainskaj, stała najbujniejšym radyjochitom i ŭ Rasii.
Klip na pieśniu «Plakala» hurta KAZKA. Krynica: jutub-kanał @kazkaband
Akramia pośpiechu ŭkrainskich pop-artystaŭ žurnalist zhadvaje, što na ruskamoŭny rok zaŭvažnaje ŭździejańnie akazali hrupy «Niervy» i «Pošłaja Moli», a ruskamoŭny rep hetaha pieryjadu nielha ŭjavić biez «Hryboŭ», T-Festa i charkaŭskaha trya Kavabanga Depo Kolibri.
Žurnalist zaŭvažaje, što ŭkrainskija artysty choć i nie daminavali ŭ pop-industryi Rasii, ale byli zaŭvažnaju zjavaju, i cytuje słovy byłoha redaktara «Mieduzy» Alaksandra Harbačova: «pakul rasijskaje telebačańnie rasčałaviečvała ŭkraincaŭ, ukrainskija artysty ačałaviečvali rasijskuju estradu».
Vajna razburyła kulturny most
Žurnalist adznačaje, što z pačatkam vajny adnym ź pieršych, chto parvaŭ z Rasijaj, byŭ Ivan Dorn. U kancy lutaha 2022-ha jaho łejbł abjaviŭ ab spynieńni pracy z rasijskimi artystami i brendami, a krychu paźniej zakryŭ svoj muzyčny katałoh dla prasłuchoŭvańnia ŭ Rasii i Biełarusi.
Da hetaha śpievaka krytykavali za vystupy ŭ Rasii paśla aneksii Krymu. Paśla pačatku vajny ŭ intervju The New York Times jon skazaŭ, što sprabavaŭ «vybudavać kulturny most pamiž krainami-susiedkami».
Ad Rasii admoviŭsia i zaklikaŭ da salidarnaści ŭsich svaich kaleh Maks Barskich. Paźniej śpiavak ustupiŭ u USU. Pa słovach pradziusara Barskich, sychod z Rasii kaštavaŭ 300 tysiač dalaraŭ u kvartał u vyhladzie adličeńniaŭ rasijskich stryminhavych siervisaŭ.
Poŭnaściu z rasijskich stryminhaŭ prybrali svaje tvory 5ʼnizza i Siarhiej Babkin, Patap i Nasta, Monatik, Dorofeeva, Arciom Pivavaraŭ, Onuka, Constantine, Jamala, Alyona Alyona, Kalush. Inšyja — Loboda, Łuna, Kyevstoner, «Niervy» i Sunsay — nie stali kanfiskoŭvać relizy, užo jakija vyjšli (mahčyma, pa jurydyčnych pryčynach), adnak nie vypuskajuć u Rasii svaje novyja pieśni.
A vakalist «Bumboksa» Andrej Chłyŭniuk paśla pačatku vajny ŭstupiŭ u terytaryjalnuju abaronu Ukrainy i kiruje latalnym dronam.
Andrej Chłyŭniuk. Fota: Instagram śpievaka
Viartańnie da matčynaj movy
Žurnalist źviartaje ŭvahu na druhuju zaŭvažnuju reakcyju ŭkrainskich artystaŭ na rasijskaje ŭvarvańnie — pierachod na ŭkrainskuju movu.
Jaskravy prykład — śpiavačka Łuna, jakaja da hetaha vykonvała pieśni tolki na ruskaj movie. Ciapier jana, pabyvaŭšy pad abstrełam i atrymaŭšy vopyt biežanstva, pierajšła na ŭkrainskuju movu ŭ znosinach z prychilnikami i stała davać dabračynnyja kancerty ŭ padtrymku USU.
U mai 2023 hoda śpiavačka vypuściła «Illusion» — pieršy ŭ svajoj karjery albom na ŭkrainskaj movie. Prychilniki Łuny z Rasii mohuć pasłuchać jaho tolki praz VPN.
Pieśnia «Kvity» śpiavački Łuna ź jaje apošniaha albomu «Illusion». Krynica: jutub-kanał @lunavokne
Aŭtar zhadvaje słovy Ivana Dorna ź intervju The New York Times ab tym, što «ludzi ŭ sučasny momant zanadta adčuvalnyja da movy».
Adpaviedna daśledavańniu ŭkrainskaj sacyjałahičnaj hrupy «Rejtynh», da pačatku 2023 hoda tolki 18% žycharoŭ krainy vykarystoŭvali ruskuju movu ŭ paŭsiadzionnych znosinach (abo dekłaravali heta). Da ŭvarvańnia takich ludziej było 26%, a da aneksii Kryma i pačatku vajennych dziejańniaŭ u Danbasie — 40%.
Uzajemnaja zabarona
Admiežavańnie ŭkrainskich artystaŭ pryviało da taho, što ich muzyka prapała z rasijskaha radyjo– i teleefiru. Ab prypynieńni supracoŭnictva z šeraham ukrainskich muzykantaŭ abviaściŭ chołdynh «Russkaja miedyjahrupa».
Rasijskija ŚMI raspaŭsiudzili śpis 31 dziejača ŭkrainskaha šou-biznesu, jakim zabaronieny ŭjezd u Rasiju na 50 hadoŭ. A ŭładalniki rasijskich karaokie-załaŭ i kłubaŭ składajuć svaje ŭłasnyja čornyja śpisy, u jakich moža apynucca lubaja pieśnia ŭkrainskaha pachodžańnia.
Śpis ukrainskich artystaŭ, jakim zabaronieny ŭjezd u Rasiju na 50 hadoŭ. Krynica: novychas.online
Paralelna Ukraina viadzie sistemnuju baraćbu z rasijskaj kulturaj jak častkaj pucinskaj prapahandy. Z červienia 2022 hoda ŭ krainie dziejničaje pramaja zabarona na tranślacyju rasijskaj muzyki ŭ ŚMI i hramadskich miescach.
Sami ž ukrainskija śpievaki, pa słovach aŭtara, pakidajučy Rasiju, admaŭlajučysia ad relizaŭ u Rasii i ad vykanańnia piesień na ruskaj movie, pasyłajuć jasny sihnał svaim rasijskim prychilnikam: vy taksama niesiacie adkaznaść za toje, što robić vaša kraina va Ukrainie, — jak i astatnija rasijanie.
«Kałabaranty»
Ale nie ŭsie ŭkrainskija artysty syšli z rasijskaj sceny. Siońnia hałoŭnaja pop-śpiavačka Rasii — Anna Asti — z Ukrainy. U červieni 2022 hoda jaje solny albom «Fieniks» sabraŭ usie značnyja muzyčnyja ŭznaharody ŭ RF: ad «Pieśni hoda» da «Załatoha hramafona» i premii «VK Muzyka».
Jak adznačaje žurnalist, śpiavačka prytrymlivajecca tradycyi rasijskaj estrady, kareńni jakoj jašče ŭ savieckich časach, — artyst, jaki žadaje dabicca pośpiechu, nie pavinien mieć palityčnaj pazicyi.
Ukrainskija miedyja nazyvać Annu Asti «zapradankaj» (pradažnym čałaviekam) i «pucinistskaj». Ale, mahčyma, jaje rašeńnie zastacca ŭ Rasii pradyktavanaje tym, što jaje muž, pradprymalnik Stanisłaŭ Jurkin zjaŭlajecca rasijskim hramadzianinam.
Ukrainskija ŚMI nazyvajuć imiony i inšych «kałabarantaŭ». Siarod ich Nataša Karalova, Łalita Milaŭskaja, Hanna Siedakova, Taisija Pavalij, Ani Łorak, hieraini tyktoku Mari Krajmbrery i Maruv. Pryčym Łorak, Pavalij, Siedakova, a taksama telezorka Rehina Tadarenka patrapili ŭ sankcyjny śpis Rady nacyjanalnaj biaśpieki Ukrainy.
Ciapier Pavalij śpiavaje sa Stasam Michajłavym, a Łorak u 2023 hodzie pierad vypuskam svajho novaha albomu pajechała ŭ hastrolny tur pa Rasii. Ale kancerty apošniaj niečakana stali admianiacca, bo artystku z-za jaje dabračynnaj dziejnaści zapadozryli ŭ padtrymcy USU.
Łorak u intervju błohieru Alenie Žyhałavaj patłumačyła, što dapamahała žančynam i dzieciam, jakija zastalisia biez dachu nad hałavoju, i što vajna nienaturalnaja «samoj jaje pryrodzie». Pry hetym śpiavačka praciahvaje prytrymlivacca niejtralitetu i adkryta nie vykazvajecca ŭ padtrymku ni adnaho z bakoŭ.
Aŭtar artykuła adznačaje, što najbolš vidavočnuju prarasijskuju pazicyju zaniaŭ Jury Bardaš — pradziusar Quest Pistols, «Hryboŭ» i pieršy muž śpiavački Łuny. Bardaš viadzie Z-patryjatyčny pa intanacyi telehram-kanał, praklinaje Zialenskaha, ličyć, što Ukraina pavinna ŭvajści ŭ skład Rasii. A byłuju žonku i maci svajho syna Łunu nazyvaje «ŭkrainskaj nacystkaj».
Žurnalist adznačaje, što nie ŭsie śpiecyjalisty z Ukrainy, jakija zastalisia z Rasijaj, afišujuć heta. Adna z krynic «Mieduzy» u šou-industryi adznačyła:
«Niahledziačy na składanuju situacyju pamiž krainami, zarablać hrošy chočuć usie. Ja viedaju šmat sanhrajteraŭ i klipmejkieraŭ z Ukrainy, jakija praciahvajuć pracavać na rasijskim rynku, ale ananimna. Nie padpisvajučysia».
Chto zajmaje nišu
Aŭtar adznačaje, što z pačatkam vajny rasijskaja pop-muzyka była vymušana pierabudoŭvacca, jak i rasijskaja ekanomika, jakaja trapiła pad sankcyi. Hety praces maje jak paśpiachovyja vyniki, tak i nie vielmi.
Niezaležnyja rasijskija ekśpierty, źviazanyja ź industryjaj, miarkujuć, što efiekt ad jaje «deŭkrainizacyi» pakul niemahčyma acanić. Adzin ź ich ličyć, što sychod ukraincaŭ — adzin z «simptomaŭ» kulturnaj izalacyi Rasii va ŭsim śviecie.
Ekśpiert, imia jakoha aŭtar nie nazyvaje, adznačaje, što, niahledziačy na ŭkrainskich śpiecyjalistaŭ, jakija zastalisia, u Rasii ciapier mienš kvalifikavanych pradziusaraŭ, saŭnd-dyzajnieraŭ i bitmejkieraŭ. Pry hetym niezrazumieła, chto pryjdzie na miescy, jakija vyzvalilisia.
A voś muzyčny žurnalist Mikałaj Redźkin bolš aptymistyčny i kateharyčny ŭ acenkach:
«Sychod ukrainskich artystaŭ, viadoma, prykmietny. Ale łakunu chutka zapoŭnili rasijanie. Na miesca Kiryły Blednych z «Pošłaj Moli» pryjšoŭ Hleb Viktaraŭ z «Troch dzion daždžu». Na miesca Łuny — Tosia Čajkina. I hetak dalej. Adbyłosia svojeasablivaje impartazamiaščeńnie: raz ukrainskija artysty bolš nie niasuć nam svoj styl, rasijanie stali spraŭlacca sami».
Aŭtar adznačaje, što na źmienu ŭkraincam, jakija vykonvali niešabłonnuju, schilnuju da ekśpierymientaŭ i reahujučuju na tendencyi ŭ śviecie «pop-muzyku z čałaviečym tvoram» pryjšli rasijskija indzi-artysty.
Pošuki aryhinalnaha hučańnia, jakoha adčuvalna nie chapaje ŭ Rasii paśla sychodu ŭkrainskich artystaŭ, pryvodziać da dziŭnych kałabaracyj. Jak skazaŭ na ŭmovach ananimnaści «Mieduzie» adzin muzyčny ekśpiert,
«ciapier my nazirajem sumiesnyja prajekty, jakija ciažka było ŭjavić raniej». Tak, śpiavačka Zivert zapisvaje duet z repieram Antochaj MS, a chip-chop-liryk Feduk — ź indzi-bardam Siarhiejem Sirotkinym.
U kancy aŭtar zaŭvažaje, što nie hledziačy na toje, što niša, jakaja vyzvaliłasia, pastupova zapaŭniajecca, ci varta radavacca takomu «impartazamiaščeńniu», jakoje pryjšło razam z razbureńniem ahulnaj rasijska-ŭkrainskaj muzyčnaj sceny.
Čytajcie jašče:
Roma Źvier śpieŭ pieśniu pra pajezdku na Danbas. Jaho patroliŭ lidar «Bumboksa» Andrej Chłyŭniuk
Lidar «Bumboksa» trapiŭ pad abstreł u Kijevie i byŭ paranieny
Jak ukrainskaja muzyčnaja industryja zavajavała Uschodniuju Jeŭropu
