Pra biełaruskuju movu, Perpetuum Mobile i patentnaje biuro 92

Adrazu zaŭvaha. Sam sabie ja abiacaŭ zabić u serca asinavy koł, kali jašče choć raz što-niebudź napišu na hetuju temu. Jak vy razumiecie, svajo abiacańnie ja nie strymaju. Bieschrybietnik.

Artykuł Stasi Tekoŭskaj «Čamu mnie abrydła być biełaruskamoŭnaj» čakana vyklikaŭ vialikuju ŭvahu. Usie artykuły farmata «ajoj-ajoj» vyklikajuć uvahu, niahledziačy na toj fakt, čto fabuła ŭ ich adnolkavaja. Kali chto nie čytaŭ — heta usio taja ž samaja historyja ciažkoha i poŭnaha vyprabavańniaŭ žyćcia maładoha biełaruskamoŭnaha biełarusa, hałoŭnaja prablema jakoha ci ŭ tym, što jon (jana) biełaruskamoŭny, ci ŭ tym, što astatnija ruskamoŭnyja.

Kožny hod dasiahaje hetaj fazy novaje pakaleńnie niaščasnych sientymientalnych i vielmi patryjatyčnych biełaruskich dzietak i padletkaŭ. Kožny ź ich ličyć svaim doŭham pierapisać słova ŭ słova toje, što da ich pisali i hod tamu i dziesiać tamu. Adnymi i tymi ž frazami pra adnyja i tyja ž padziei i spatkańni (nie vyklučana) z adnymi i tymi ž ruskamoŭnymi arhanizmami, jakija nibyta nie dajuć im spakojna žyć.

Niejki dziŭny cykł z kansiervatoryjaj napačatku i Sibiram naprykancy.

Dzicio spačatku dakazvaje sabie nieabchodnaść misijanierstva na hlebie biełaruščyny, maralna rychtujecca da piakielnych pakutaŭ, načytaŭšysia artykułaŭ svaich papiarednikaŭ i vychodzić u śviet, hatovaje pamierci za ajčynu ale nie hatovaje žyć dziela jaje. Jany (dzieci) žyvuć, pakutujuć, a dalej, pryblizna u adzin i toj ža čas, pahałoŭna prychodziać da vysnovy, što ŭzrovień dyskamfortu ichnaj žytuchi abumoŭleny vyklučna moŭnym pytańniem. Jany reziumujuć: «Ja zrabiŭ usio, što moh. Vy zabili ŭva mnie biełarusa».

Jany pačynajuć razmaŭlać pa-rusku i ŭzrovień dyskamfortu, naturalna ž, pamianšajecca. Dzieci pierakonvajucca ŭ tym, što mova była tamu vinoj, pišuć čarhovy fufłyžny opus dla svaich naščadkaŭ. Hety post pierapublikoŭvajuć navat na NN, bo bolšaj naviny za rasčaravanaha padletka ciažka sabie i ŭjavić.

Sto kamientaŭ. Usie ŭ rospačy. Koła zamykajecca i čas čakaje novaha «pakaleńnia last».

Pra što niadaŭna taksama tut byŭ adpaviedny tekścik.

I mała kamu ź dziaciej prychodzić u hałavu prostaja dumka:

kab nie adčuvać dyskamfort praź biełaruskamoŭnaść, treba vyrašać ź jaje dapamohaj lubyja pytańni, akramia moŭnych.

Heta pa-pieršaje. Pa-druhoje, varta razumieć, što adnoj bydłavataj kampanii chopić, kab sapsavać nastroj usim naviedvalnikam plažu. Łyžka dziohciu nastolki pracuje ŭ hetaj situacyi, što bolšaść naviedvalnikaŭ plažu vierniecca dadomu z adčuvańniem taho, što tolki jany i byli narmalnymi ludźmi. A usie astatnija na plažy valalisia pjanymi i pieli «valenki».

Dzicia-biełarus, voś tabie čaćviertaje čytańnie.

Kolki ludziej za tvajo šmatpakutnaje žyćcie nakłali tabie ŭ dušu pa moŭnaj pryčynie? 5, 6, 7? A kolki ciabie pakryŭdziła praz bytavyja prablemy? 10?20?100?

Ale ty pamiataješ tolki tych «idejnych». Bo sam ty ničym, akramia razmovaŭ pa-biełarusku, nie chočaš zajmacca. Ciažka napisać dobry vierš. Dobry raman. Apovieść, artykuł, pieśniu. Lohka napisać pra ciažkuju dolu biełarusa, bo heta navidavoku i nie patrabuje ani talentu, ani temy. Zatoje heta harantavana zacikavić audytoryju, jakaja składajecca z takich ža samych zachoplenych i rasčaravanych padletkaŭ. Paskardziŭsia i zvaliŭ. A naša kulturnaje pole papoŭniłasia jašče adnym artefaktam, razhladajučy jaki niechta pierakanajecca ŭ tym, što «tyja, chto razmaŭlaje pa-biełarusku, nie mohuć rabić ničoha, akramia jak razmaŭlać pa-biełarusku».

Prablema našaj movy nie ŭ varožaści ruskamoŭnych. Varoža nastrojenych ruskamoŭnych, nasamreč, adzinki i jany nie robiać nadvorja. Prablema ŭ tym, što biełaruskuju movu vybirajuć dla siabie jak doŭhija vałasy, kasuchu, farbavanuju čołku i namalavanuju ślazu.

Vybirajuć, kab vydzielicca. Vybirajuć niekatoryja apatyčnyja, depresiŭnyja, pustyja, złyja, psichična niaŭstojlivyja. Jany stanoviacca pa čarzie ema, pankami, chipścierami, fanatami. Jany źbivajuca ŭ hurtki, kłuby, supołki, sajty. Ale samaje adstojnaje ŭ hetym — jany pišuć pra toje, jak jany rasčaravanyja ŭ biełaruskamoŭnaści. Ich nastolki šmat, što jany stvarajuć dyskurs. Jany stvarajuć infarmacyjnyja pryčyny. I my abmiarkoŭvajem ichny depresiŭny unutrany śviet jak dadzienaść SVAJHO žyćcia.

Vy viedajecie, što paryžskaja Akademija navuk užo amal 240 hadoŭ nie prymaje zajaŭki na patentavańnie viečnaha ruchavika?

A vy viedajecie, čamu? Bo, kažučy pa-ludsku, ich zadaŭbali hetymi zajaŭkami. Jaho (ruchavik) nielha zrabić. A raz nielha zrabić, to nie treba, nie treba, nie treba dasyłać papieru ŭ patentnyja biuro.

Staś Karpaŭ

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH