Miemaryjał Linkalna pabudavany na ŭzor hrečaskaha Parfienona.
Žychary Vašynhtona płaciać fiederalnyja padatki, ale nie majuć svaich kanhresmienaŭ.
Uzvod amierykanskich sałdat sprabuje vybracca z bałotnaj ściažyny. Pomnik achviaram vajny u Karei. Amierykanskija vajennyja pomniki najpierš apielujuć da spačuvańnia, a nie da honaru.
Kapitolij staić na pahorku, a Bieły dom u nizinie. Hetym taksama padkreślivajecca pieravaha zakanadaŭčaj ułady nad vykanaŭčaj.
U vašynhtonskim «čajnataŭnie» vam pryhatujuć kačku prosta na vulicy.
Usiaho za 30 km ad Vašynhtona možna trapić u cud niekranutaj pryrody. Vadaspady Patamaka — heta nacyjanalny park z hustymi lasami i vodnymi parohami. Ad Vašynhtona da jaho viadzie admysłovaja prahułačnaja daroha. Takija budavali za Ruźvieltam u časy «vialikaj depresii». Kab ludzi prosta jechali pa darozie i ni ab čym nie dumali. A, pa-druhoje, kab dać pracu.
Užo tryccać praz darohu ad Biełaha doma doŭžycca antyjadzierny pikiet. Jaho pačała ŭradženka Ispanii Kansepśjon Pačyjota. Ciapier pikiet praciahvajuć mnohija inšyja ludzi. Nivodnaha razu suprać jaho ŭdzielnikaŭ nie była ŭžytaja fizičnaja siła.
Horad Sonca
Vašynhton pačaŭ budavacca pry kancy ChVIII stahodździa. Amieryka ŭ toj čas pieražyvała epochu kryzisu i niestabilnaści, źviazanych z vajnoj za niezaležnaść. Stalica tady znachodziłasia ŭ Fiładelfii. U 1783 hodzie zdaryŭsia «Piensilvanski miaciež», kali sałdaty ŭvarvalisia ŭ budynak Kanhresa, patrabujučy bolšych vydatkaŭ na vajnu. Hubiernatar Piensilvanii admoviŭsia vydalić miaciežnikaŭ z horada, tym samym paralizujučy pracu parłamientaroŭ. U vyniku Kanhres byŭ vymušany źbiehčy ź Fiładelfii.
Mienavita tady i było pryniataje rašeńnie ab budaŭnictvie novaj stalicy, jakaja b nie zaležała ad ułady štata. Miescam budaŭnictva była abranaja miaža štataŭ Virdžynija i Merylend. Pieršapačatkova horad mieŭ abrysy pravilnaha kvadrata.
Vyhladaje na toje, što budaŭniki Vašynhtona ad samaha pačatku maryli pabudavać svoj idealny Horad sonca. Danieści praz architekturu i płaniroŭku jasnyja idei svabody, spraviadlivaści, adzinstva, dabračynnaści. Vašynhton poŭnicca roznymi vidavočnymi i nie vielmi znakami, simvałami, zahadkami. Architektary byli natchnionyja idejami novaj antyčnaści, jakaja praz šmat stahodździaŭ paśla jeŭrapiejskaj adradziłasia za akijanam.
Tamu i mnohija miascovyja pomniki nahadvajuć saboj staražytnuju Hrecyju. Naprykład, miemaryjał Aŭraama Linkalna. Jon absalutna padobny da słavutaha Parfienona. 36 kałonaŭ pa pierymietry budynka simvalizujuć adpaviednuju kolkaść štataŭ pry Linkalnie.
Vializny Linkaln unutry miemaryjała ŭzirajecca ŭ bok Kapitolija. Zahadkaj zastajecca abličča na patylicy pomnika. Kamu jano naležyć? Adny kažuć, što hetkim aryhinalnym čynam architektar zrabiŭ svoj aŭtohraf. Inšyja schilajucca da dumki, što heta moh być hienierał Robiert Li, kiraŭnik vojskaŭ Poŭdnia ŭ časy Hramadzianskaj vajny.
Sprava ŭ tym, što hety tvar uhladajecca ŭ toj bok, dzie mieściŭsia dom hienierała. A jašče hetaje tajamničaje abličča bačnaje tolki z paŭdniovaha boku miemaryjała. Nu i ŭrešcie, chto moh jašče siadzieć u hałavie ŭ Linkalna, jak nie hienierał Li?
U Vašynhtonie vializny raspaŭsiud mieli masonskija łožy. Navat admysłovyja cerkvy masonskija jość u horadzie pa siońnia.
Chmaračosy, FBR, miemaryjały
U stalicy ZŠA zabaroniena budavać damy vyšejšyja za Kapitolij, h.zn. za 12 pavierchaŭ, tamu ŭ horadzie absalutna niama chmaračosaŭ. Zatoje pa inšy bok raki Patamak (u litaralnym pierakładzie raka) chmaračosy ŭzvyšajucca. Sprava ŭ tym, što Virdžynija praź niejki čas zapatrabavała ziemli, vydadzienyja joj dla fiederatyŭnaj stalicy, nazad u svaje ŭładańni. Bo Virdžynija zhubiła račny port, jaki prynosiŭ vialikija prybytki. Daviałosia hetyja ziemli addavać. Zrešty, pa toj bok raki chodzić mietro. Tamsama mieścicca Pientahon — Ministerstva abarony ZŠA.
Z ahulnaha haradskoha architekturnaha ansambla vybivajecca chiba što tolki budynak FBR — toj samy, dzie pracavali słavutyja hieroi tielesieryjała «Sakretnyja materyjały» Małder i Skali. Ahramadny budynak raźmieščany na paŭdarozie pamiž Biełym domam i Kapitolijem. Sami vašynhtoncy śmiajucca, što jon vykanany ŭ styli brutalizmu, i nazyvajuć jaho bialmom u voku Vašynhtona.
U horadzie jość nievialiki «čajnataŭn». Heta litaralna niekalki kvartałaŭ. U asnoŭnym tut mieściacca kitajskija, tajskija, manholskija restarany. Niekatoryja handlary prosta na vulicy mohuć zasmažyć tabie kačku. Takaja sabie ekzotyka. Azijataŭ tut daloka nie bolšaść.
Kali ŭžo spyniać havorku na architekturnych asablivaściach Vašynhtona, to varta zhadać pra vajennyja miemaryjały. U adroźnieńnie ad biełaruskich, jany tut zusim nie pampieznyja. Jany maŭklivyja, ścipłyja. Zusim pobač adzin ad adnaho znachodziacca miemaryjały ŭ honar achviar vojnaŭ u Karei i Vjetnamie.
Uzvod ź dzieviatnaccaci amierykanskich sałdat prabirajecca pa zabłytanaj bałotnaj ściažynie ŭ Karei. Usie jany adlustroŭvajucca ŭ čornaj hranitnaj ścianie nasuprać. Hle¬dziačy na hetych sałdat i ichnija adbitki, robicca žudasna.
Što datyčyć miemaryjała vajny vjetnamskaj, to jaho časta nazyvajuć prosta ścianoj. Na joj vybityja imiony zahibłych i źnikłych u Vjetnamie. Usiaho na
Aŭtaram hetaj skulpturnaj kampazicyi była
Hety pomnik znachodzicca krychu nižej uzroŭniu darohi. Tym samym amierykancy nibyta kažuć, što nie hanaracca toj vajnoj, nie ličać jaje dastojnaj, a siabie ŭ joj — pieramožcami.
Asablivaści amierykanskaha fiederalizmu
Prezident ZŠA nie moža trapić u budynak Kapitolija (tam mieściacca Sienat i Kanhres) biez admysłovaha zaprašeńnia, tam niama jahonych partretaŭ. Prezident vystupaje ŭ Kapitolii tolki ŭ admysłovych vypadkach. Hetkim čynam padkreślivajecca pieravaha zakanadaŭčaj ułady pierad vykanaŭčaj.
Simvalična navat toje, što vieličny Kapitolij uzvyšajecca na ŭzhorku, a ścipły Bieły dom pabudavany ŭ nizinie. To bok parłamientary hladziać na prezidenta źvierchu ŭniz. Ujavicie niešta padobnaje ŭ Biełarusi.
Uvohule ž, ułada fiederatyŭnaha centra ŭ ZŠA dakładna abmiežavanaja. Jość nieparušnyja punkty Kanstytucyi, jakija vykonvajucca pa ŭsioj krainie. Jak, naprykład, svaboda vieravyznańnia, słova, presy, mirnych schodaŭ, padačy pietycyj. Ich zusim niamnoha. Astatniaje zaležyć ad miascovych uładaŭ.
Tak, u dźviuch tracinach amierykanskich štataŭ dazvolena śmiarotnaje pakarańnie, u adnoj tracinie — nie. Ale šmat dzie jano choć i isnuje, ale na praktycy daŭno nie vykarystoŭvajecca. Voś tolki ŭ Techasie, radzimie Džordža Buša, časta praktykujecca.
U štacie Vašynhton (nie błytać z horadam) dazvolenaja svojeasablivaja forma eŭtanazii. Lekar moža pastavić la łožka pamirajučaha jakiści puzyrok z nadpisam: «Vypi heta». A voś u Akłachomie za takoje ciabie čakaje sud.
Byvajuć i śmiešnyja asablivaści. U toj samaj Akłachomie cerkvy prapanujuć zaklučać svojeasablivyja šluby, kali sužency pryznajucca pierad viasiellem adno adnamu va ŭsich svaich tajamnicach i sakretach. Taki šlub moža być skasavany tolki praź piać hadoŭ.
Prastytucyja dazvolenaja tolki ŭ Nievadzie. Ale nie ŭ
Juta — adziny štat, dzie niama padatku na ałkahol. Sprava ŭ tym, što tam u bolšaści žyvuć marmony. A vyznaŭcy hetaha adhalinavańnia chryścijanstva nie chočuć zarablać na hrachach, tamu i nie ŭvodziać padatak.
U Kalifornii dazvolena vyroščvać marychuanu ŭ metach lekavańnia. Pryčynaj dla vypiski takoha recepta moža być banalny stres. U časy prezidenta
U Fłarydzie možna hałasavać za try tydni da vybaraŭ, a ŭ Indyjanie tolki ŭ asnoŭny dzień.
Viadoma, na fiederalnym uzroŭni prymajecca mnostva prahram, ale heta ŭžo sprava kožnaha štata, zhadžacca ź joj ci nie. Heta i jość pieradača ŭłady źvierchu ŭniz.
Što datyčyć asablivaha statusa Vašynhtona, to tut nie abyšłosia biez kazusu. Stalica nie maje svaich pradstaŭnikoŭ u Kanhresie. Ciapier u horadzie časta možna sustreć rekłamy kštałtu: «Letaś my spłacili stolki i stolki padatkaŭ. My dumajem, hetaha dastatkova, kab da našaha hołasu prysłuchalisia».
Chryścijanie i musulmanie pad adnym dacham
Ci nie pieršaje, što kidajecca ŭ vočy ŭ Vašynhtonie, — heta vializnaja, proci Minska, kolkaść chramaŭ. Samych roznych — vialikich i małych, baptysckich i katalickich, jaŭrejskich i pravasłaŭnych. Niezdarma ž navat na amierykanskim dalary napisana: «Na Boha my spadziajomsia». I ŭsie ŭmudrajucca žyć absalutna mirna.
Chacia ŭ našaha maładoha ekskursavoda Džona, što pakazvaŭ nam nievialičkuju prezidenckuju carkoŭku kala Biełaha doma, vypadkova vyrvałasia: «Tolki adzin prezident Kienedzi nie byŭ chryścijaninam». Voś takoje ŭ pratestantaŭ usprymańnie katalikoŭ.
U hetym šerahu bažnic asablivaje miesca zajmaje Kafiedralny sabor. Jaho pačali budavać jašče ŭ 1907 hodzie. Ale kančatkova skončyli tolki ŭ
Sabor budavaŭsia jak mižkanfiesijny. Takim jon zastajecca i ciapier, choć bolšaść słužbaŭ — anhlikanskija. Svaje nabaženstvy tut spraŭlajuć i judei, i musulmanie. Voś užo hety multykulturalizm!
Tut jość asobnaja dziciačaja kaplica z
Na adnoj z cerkvaŭ Vašynhtona bačyŭ viasiołkavy ściah i nadpis: «Rady vas vitać u nas». A voś u Rasiejskuju pravasłaŭnuju carkvu zajści nie ŭdałosia — była začynienaja. Kažuć, što miascovy baciuška — amatar zazirnuć u butelku.
Tryccacihadovy pikiet
U Vašynhtonie ja žyŭ na
U hetym samym kvartale byŭ pabudavany vializny isłamski centr. Heta padarunak Vašynhtonu ad Saudaŭskaj Aravii. U dvary budynka łunajuć ściahi krain, dzie isłam — panujučaja relihija.
La nuncyjatury Vatykana amal kožny dzień z płakatam chodzić čałaviek, jaki vystupaje suprać piedafilii ŭ asiarodździ ksiandzoŭ. Uvohule, kultura hramadskaha pratestu ŭ ZŠA vielmi vysokaja.
Pobač z našym hatelem na čaćviortaj vulicy mieściłasia jašče adna haścinica. Dyk voś, za tydzień majho žyćcia ŭ Vašynhtonie kala hetaha budynka ni razu nie spyniałasia akcyja pratestu. Supracoŭniki hatela pratestavali suprać kiepskich umovaŭ pracy i maleńkich zarobkaŭ. Chadzili kołami kala ŭvachodu, kryčali łozunhi, bili ŭ rondali, hukali ŭ miehafony. Šum tam stajaŭ jašče toj. Praŭda, a 23¬j viečara spynialisia. Vidavočna, što administracyja hatela niesła ad hetaha vialikija straty. Nie ździŭlusia, kali ŭładalnik budzie vymušany pajści na sastupki.
Samaje ž mocnaje ŭražańnie robić pikiet nasuprać Biełaha doma. Pałatka na hetym miescy staić užo tryccać hadoŭ. Baradaty, uvieś u tatuiroŭkach dziadula siadzić na zedliku pry pałatcy, uzirajučysia ŭ ekran svajho noŭtbuka. Pobač ź im — staryja płakaty i raściažki.
Jon i padobnyja da jaho pratestujuć suprać jadziernaj enierhietyki i za mir va ŭsim śviecie. Jość łozunh, napisany
Niejmaviernaja Amieryka. I. Akłachoma, jak jana jość
Niejmaviernaja Amieryka. II. Sacyjalistyčnaja respublika Sietł
