Fota: people.onliner.by
Amal lubaja źjava na praciahu hoda mieła važny, sakralny sens, tamu adznačali jaje admietna. Zbor uradžaju — nie vyklučeńnie. Treba było padvieści vyniki pracy, adpačyć i nastroić siabie na novy kłopat. Nakont hetaha prodki navat pakinuli nam prykazku: «Pryjšoŭ Bahač, kidaj rahač, biary siavieńku — siej pamaleńku».
Bahač (a tak nazyvaŭsia i łubok z sabranym žytam) tradycyjna adznačaŭsia ŭvosień. Paźniej, z raspaŭsiudžańniem chryścijanstva, jaho pačali suadnosić sa śviatam Naradžeńnia Božaj Maci, jakoje prypadaje na 21 vieraśnia pavodle pravasłaŭnaha kalendara i na 8 vieraśnia — pavodle katalickaha.
Fota: people.onliner.by
Fota: people.onliner.by
— Bahač — heta śviata tradycyjnaha biełaruskaha kalendara, prymierkavanaje da zakančeńnia žniva, ale raspaŭsiudžanaje nie pa ŭsioj terytoryi Biełarusi (pravodziłasia pieravažna va ŭschodniaj častcy), — kaža staršynia Studenckaha etnahrafičnaha tavarystva Hanna Silivončyk. — Voś asnoŭnyja dziejańni: z usich siamiej vioski źbirali ziernie ŭ łubku, uračysta zapalvali śviečku i z hetym bahačom abychodzili ŭsiu viosku, zavitvajučy ŭ kožnuju chatu, humny. Takim čynam zamykali i aśviačali ŭsiu viaskovuju prastoru pieršym vosieńskim ahniom.
Paśla taho jak abychodzili ŭsiu viosku, bahač pakidali na hod u peŭnaj siamji. Z adnaho boku, heta była prajava pašany, a z druhoha — u hetym domie na praciahu hoda, pakul jon tam zachoŭvaŭsia, pavinna było ŭsio radzić i pładzić. Heta było nadańnie siamji asablivaha šancavańnia i plonu.
Stavili jaho pad abrazami i musili kłapacicca, kab zachavaŭsia da nastupnaha žniva.
Fota: people.onliner.by
Fota: people.onliner.by
A ŭ čym roźnica pamiž dažynkami i zažynkami?
Pavodle «Biełaruskaj encykłapiedyi», sens zažynak, ziemlarobčaha zvyčaju, byŭ skiravany na toje, kab zabiaśpiečyć dobry ŭradžaj. U svaju čarhu, dažynki simvalizavali zakančeńnie žniva, i ludzi dziakavali ducham nivy za chleb i plon.
«Dažaŭšy žyta, žniei ŭpryhožvali apošni snop kvietkami i stužkami, plali vianki z kałasoŭ i kvietak i ź pieśniaj išli ŭ viosku. Zajšoŭšy ŭ dvor, jany pieradavali apošni snop haspadaru, jaki zaprašaŭ ich za haścinny stoł z abaviazkovymi abiedziennymi stravami — blinami z masłam i sytoj, krupianoj kašaj», — napisana ŭ encykłapiedyi.
Fota: people.onliner.by
Hanna kaža, što samym važnym elemientam bahača było ziernie. Heta simvał uradžaju, jaki vyras za hod, simvał pracy haspadara i ŭsioj jaho siamji. A pakolki ziernie źbirali z kožnaha dvara, bahač demanstravaŭ plon žyćcia ŭsioj viaskovaj hramady. Śviečku, jakuju stavili ŭ łubok, rabili z vosku. Ź joj i zierniem łubok uvasablaŭ śviataść ziemlarobčaha kalendara.
U hety dzień u viaskoŭcaŭ, kažučy pa-sučasnamu, byŭ vychadny. Nichto nie rabiŭ, usie staralisia adpačyć, naviedać svajakoŭ, susiedziaŭ, pryvieźci padarunki i pačastavać adno adnaho ŭradžajem. Taksama ładzilisia kirmašy, ludzi zaprašali muzykantaŭ, hulali, tancavali i śpiavali raznastajnyja pieśni.
— Bahačovaj tradycyi ŭ žyvym bytavańni ŭžo niama, — praciahvaje Hanna. — Ale dahetul isnujuć roznyja ŭračystaści, prymierkavanyja da dažynak i pačatku vosieni. U roznych rehijonach Biełarusi zachavałasia nastupnaja tradycyja: haspadyni iduć u pole, zžynajuć snop i staviać jaho doma na pokuć. Z usioj biełaruskaj žniŭnaj tradycyi heta adzinaje, što zachavałasia.
Fota: people.onliner.by
Adradziła (rekanstrujavała, kali kazać prafiesijnaj movaj) abrad Studenckaje etnahrafičnaje tavarystva i ŭžo dziasiaty hod pravodzić admysłovaje śviata ŭ filijale litaraturnaha muzieja Janki Kupały ŭ Viazyncy. Zrazumieła, ad aŭtentyki abrad adroźnivajecca, ale siabry tavarystva starajucca pakazać, jak jano było nasamreč, uličvajučy simvoliku i asablivaści.
Fota: people.onliner.by
Fota: people.onliner.by
Haściej častujuć sałodkim i chlebam, usie achvotniki mohuć patancavać, paśpiavać i, narešcie, prydbać sabie niešta na impravizavanym kirmašy. A tut tabie i aŭtentyčny kvas, i miod, i zbory ziołak, jakija chałodnymi vosieńskimi viečarami možna budzie zaparvać u kubačku.
— My starajemsia zładzić śviata kamiernym, takim, jak jano sapraŭdy było ŭ vioscy. I bahačovaj tradycyjaj cikaviacca dahetul. U pieršyja hady my źbirali pieravažna moładź, a zaraz [na abrad] da nas pryjazdžaje ŭsio bolš ludziej stałaha vieku, dziaciej. Na našych śviatach źbirajucca ŭsie pakaleńni, i intares sapraŭdy jość. Z adnaho boku, uletku ŭsie raźjazdžajucca pa roznych cikavych imprezach, miaścinach, a tut uźnikaje mahčymaść znoŭ pabačycca, paśpiavać, patancavać razam i znoŭ viarnuć kamunikacyju. A ź inšaha boku, prajšoŭ važny viasnova-letni pieryjad, kali ŭsio rasło, hadavałasia na aharodach, u sadach, i chočacca padzialicca hetym plonam. Tamu choć krychu ŭ inšym farmacie, ale my starajemsia zachoŭvać hetaje śviata.
Fota: people.onliner.by
