Mikrazdymak bacył sibirskaj jazvy. Fota: Wikimedia Commons
Pieršyja dva vypadki zachvorvańnia byli zafiksavany ŭ Čuvašyi 15 sakavika. Praz tydzień miedyki vyjavili treci vypadak siarod tych, chto kantaktavaŭ ź pieršymi zachvarełymi. Ale spynić raspaŭsiud nie ŭdałosia. 23 sakavika pacyjent ź sibirskaj jazvaj byŭ špitalizavany ŭ Sierhijevym Pasadzie pad Maskvoj. Jon pryjechaŭ z Čuvašyi.
Ci treba bajacca jaje traplańnia ŭ Biełaruś? Pasprabujem razabracca.
Sibirskaja jazva, ci, jak jaje nazyvali ŭ Biełarusi daŭniej, vuhlik, maje staražytnuju historyju. Chvaroba admietna tym, što na jaje chvarejuć i źjaŭlajucca pieranosčykami jak ludzi, tak i žyvioły. Jana praciakaje małankava i (u čałavieka) pieravažna ŭ karbunkuloznaj formie. Charaktaryzujecca intaksikacyjaj, zapaleńniem skury, limfatyčnych vuzłoŭ i ŭnutranych orhanaŭ.
Chvarobu vyklikaje śpiecyjalnaja bakteryja. Pa-za arhanizmam pry dostupie kisłarodu jany ŭtvaraje spory. Jany majuć vialikuju ŭstojlivaść da vysokich tempieratur, vysušvańnia i srodkaŭ dezynfiekcyi. Spory ŭ hlebie mohuć zachoŭvacca stahodździami. Pry ŭździejańni pramych soniečnych promniaŭ jany hinuć praz 10—15 sutak.
Infiekcyja pranikaje praz paškodžańni na skury. Zdarajecca, što i praź ślizistyja abałonki dychalnych šlachoŭ i straŭnikava-kišačnaha traktu. Inkubacyjny pieryjad składaje ad niekalkich hadzin da 2—3 dzion (zdarajecca i da siami).
Pieršaje prajaŭleńnie chvaroby — śvierb. Paśla źjaŭlajecca hnojnaja plama, jakaja paźniej pačynaje puzyrycca. Praź niekalki dzion jana pieraŭtvarajecca ŭ jazvu, jakaja balić. Jazva pakryvajecca čornym strupam. U čałavieka pavyšajecca tempieratura, balić hałava, łomić kości. Śmiarotnaść nastupaje ŭ 20%.
Pry lohačnaj formie pavyšajecca tempieratura, pačynaje kałacić, źjaŭlajucca boli ŭ hrudziach, pačynaje vydzialacca makrota. Praz 3—5 dzion raźvivajecca vostraja lohačnaja niedastatkovaść. Śmierć nastupaje ŭ 90% vypadkaŭ. Pry rańnim lačeńni jana źnižajecca napałovu.
Samaja redkaja forma — kišačnaja, jakaja prajaŭlajecca ŭ mocnych bolach u pajaśnicy i žyvacie, młosnaści, vanitavańni, vadkim stule z kroŭju. Śmiarotnaść — 25—60%.
Hałoŭnaje pry lačeńni — rańni pryjom antybijotykaŭ. Zatrymka značna źnižaje šancy na vyžyvańnie. Usie isnujučyja preparaty efiektyŭnyja tolki ŭ vypadku ich rańniaha pryjomu.
Uspyški sibirskaj jazvy pieryjadyčna fiksavalisia jak u staražytnaści, tak i ŭ naviejšy čas.
Naprykład, hazieta «Naša Niva» (№ 23) u 1914 hodzie paviedamlała pra epidemiju vuhlika ŭ Śviancianskim ujeździe ŭ dvary Šemietava pamieščyka Skirmunta. Ad jaje hinuła skacina.
Apošni viadomy vypadak byŭ zarehistravany ŭ vioscy Chatomiel Stolinskaha rajona 10 žniŭnia 2019 hoda. Tady taksama chvareli žyvioły.
U Rasii vypadki sibirskaj jazvy zdarajucca rehularna. Jaje vyjaŭlali ŭ 2019 i 2022 hadach ŭ Staŭrapolskim krai, u 2020-m — u Dahiestanie. I voś ŭ hetym hodzie ŭ Čuvašyi. Pryčym chvarejuć ludzi.
Viadomy vypadki štučnaha raspaŭsiudžvańnia chvaroby. Tak u 2001 hodzie spory vuhlika byli dasłany pa pošcie ŭ niekalki ofisaŭ ŚMI i dvum sienataram u ZŠA. Zarazilisia 22 čałavieki. Ź ich piać pamierli.
Ličycca, što čałavieku nielha zarazicca sibirskaj jazvaj ad inšaha čałavieka. Hałoŭnaj krynicaj źjaŭlajecca ŭžyvańnie praduktaŭ žyviołahadoŭli (miasa, małaka), jakija nie prajšli vieterynarna-sanitarnuju ekśpiertyzu.
Taksama zaražeńnie moža nastupić pry dohladzie za chvoraj žyviołaj, jaje zabićci, źniaćci skury, raźbirańni tuš, pachavańni trupaŭ, a taksama pry kantakcie z praduktami žyviołahadoŭli, jakija ŭtrymlivajuć spory sibirskaj jazvy.
Zarazicca taksama možna pry ŭžyvańni vady, praz ukusy nasiakomych (much, ślepniaŭ), a taksama pavietrana-kropielnym šlacham.
Isnuje vakcyna suprać sibirskaj jazvy. Dla žyvioł jana pradajecca ŭ vietaptekach. A voś kali biełarus zachoča pryščapicca, to sutykniecca sa składanaściami.
Hetaja pryščepka nie ŭvachodzić u pieralik 12 infiekcyjnych zachvorvańniaŭ, uniesienych u Nacyjanalny kalandar prafiłaktyčnych pryščepak. Ale jość u śpisie 18 infiekcyj, imunizacyja suprać jakich pravodzicca pa epidemičnych pakazčykach. Zvyčajna imunizacyi padviarhajucca asoby, jakija adnosiacca da hrupy ryzyki. Jana robicca raz na 5 hadoŭ.
Takim čynam, uličvajučy toj fakt, što hałoŭnym raspaŭsiudžvalnikam hetaj zarazy źjaŭlajucca žyvioły, možna ź vialikaj upeŭnienaściu śćviardžać, što epidemii nie budzie.
Čytajcie taksama:
Doktar Sałoškin: Usio ab pryščepkach i źmienach u biełaruskim kalendary vakcynacyi
"