Fota z archivu Oliviera Džejmsa
Funkcyjanalnaja niepiśmiennaść — prablema ŭsiaho śvietu. Ludzi, jakija na jaje pakutujuć, nie ŭmiejuć čytać i pisać na ŭzroŭni, patrebnym dla vykanańnia štodzionnych zadač, takich jak čytańnie instrukcyj i ŭmieńnie šukać infarmacyju. Taksama jany amal nie zdolnyja ŭsprymać składanyja teksty. Pryčynami takoj niepiśmiennaści mohuć być drennaja jakaść navučańnia ŭ škole, vyklučeńnie sa škoły, doŭhija chvaroby. Biełaruskija vučni 15-ci hadoŭ u 2018-m prymali ŭdzieł u teściravańni funkcyjanalnaj piśmiennaści PISA, i naša kraina apynułasia ŭ siaredzinie rejtynhu z 79 krain, apiaredziŭšy Charvatyju, Izrail, Rumyniju, Małdovu, Kazachstan i Bałharyju. Adnak u paraŭnańni z Rasijaj, Łatvijaj, Litvoj, Estonijaj i Polščaj biełarusy pakazali bolš nizki ŭzrovień.
U ZŠA bolš za 8 miljonaŭ darosłych ličacca funkcyjanalna niepiśmiennymi ŭ anhlijskaj movie. Olivier Džejms — pa ŭsioj bačnaści, adzin z takich ludziej. U školnyja hady jon mieŭ prablemy z vučobaj i pavodzinami. Jon kaža, što ŭ dziacinstvie padčas śpiecyjalnaha navučańnia jaho ŭvieś čas strymlivali i navat zamykali. Olivier adznačaje, što mienavita jaho padpisčyki ŭ tyktoku dali jamu mahčymaść zrazumieć, što jamu vielmi nie pašancavała z adukacyjaj.
Siońnia Olivier — matyvacyjny śpikier. Jon raspaviadaje pra svoj dośvied bolš za 120 tysiačam padpisčykaŭ na BookTok.
#BookTok — heta supolnaść amataraŭ i aŭtaraŭ knih. Jaje papularnaść rezka vyrasła na pačatku pandemii, i siońnia ŭ supołki bolš za 104,4 miljarda prahladaŭ.
Biez umieńnia čytać Olivier nie zdoleŭ znajści pracu, jakaja pakryvała b takija vydatki, jak psichaterapija. Ale jon znajšoŭ vyjście ŭ zvarocie da knih pa samadapamozie, kab dać rady posttraŭmatyčnamu i absiesiŭna-kampulsiŭnamu razładam.
Finansavyja barjery — nie redkaść dla mnohich ludziej, jakija sprabujuć atrymać psichałahičnuju dapamohu. Mnohija prosta nie mohuć sabie dazvolić psichaterapieŭtaŭ.
Džejms nie płanuje viartacca ŭ škołu, ale jon zasiarodžany na tym, kab pračytać sioleta sto knih i, mahčyma, naniać repietytara, kab vučyć ispanskuju movu.
Voś niekatoryja momanty ź jaho intervju NPR.
Jak Olivier adkryŭ dla siabie supołku BookTok
Ja daviedaŭsia pra BookTok, kali pajšoŭ u park zaniacca sportam i prosta vyrašyŭ pačytać štości padčas chadźby. Takim čynam, ja bolš zachaplaŭsia fitnies-industryjaj, sprabavaŭ zrazumieć, jak prasoŭvać svaje treniroŭki i svoj kantent jak pryvatnaha treniera. I ja vyrašyŭ čytać, bo čytańnie było dla mianie zmahańniem. Ja moh by dadać, naprykład: «Hej, ja ŭmieju čytać», bo heta było mienavita toje, što mianie turbavała i što ja chacieŭ vykazać jak maha bolš. Tak što ja dadaŭ heta da čahości, u čym užo byŭ dobra daśviedčany. A potym pryjšoŭ BookTok i skazaŭ: «Pryvitańnie, sardečna zaprašajem u BookTok!»
Štodzień ja vychodžu ŭ internet i kažu, što čytańnie — heta toje, u čym ja chaču stać lepšym. Ale ja hatovy pakazać usiamu śvietu, što ŭ mianie drenna atrymlivajecca, tamu mnie bolš nie treba hetaha bajacca.
Pra toje, što daje ŭmieńnie čytać
Jany pavinny vučyć vas čytać hetak ža, jak vučać razmaŭlać, bo biez čytańnia vy ničoha nie zmožacie zrabić. Ciapier u mianie jość Google Voice, tak što heta dapamahaje mnie z hołasam, tekstam i niekatorymi takimi rečami. Ale praź niekatory čas ja navučyŭsia čytać takim čynam: ty havoryš u telefon, i jon pakazvaje tabie słovy, a potym ja vučyŭsia pisać hetyja słovy. Tak što śviet, tak by mović, krychu dapamoh mnie ź internetam. Viedaješ, ja chadžu pa pradukty. Maja siabroŭka dasyłaje mnie fotazdymki. Jana robić heta, kab ja moh pajści ŭ kramu pa pradukty. I jana takaja: voś piać fatahrafij čahości, što tabie treba ŭziać. I ja taki: idealna. Mnie nie treba ničoha čytać, ničoha nie rabić. Ja prosta supastaŭlaju karcinku z tym, što nabyvaju.
Ja chaču atrymać dostup da ŭsich rečaŭ, jakich ja nie razumieŭ. Viedajecie, majo finansavaje stanovišča — adna z takich rečaŭ. Ja pracavaŭ tolki na składach ci jak pryvatny trenier, bo heta było maim mocnym bokam. Ciapier ja stvaryŭ novyja mocnyja baki. Ja ŭmieju čytać, tak što mahu atrymać pracu z bolš vysokim zarobkam prosta ciapier. Ja mahu zrabić niešta za miežami maich samych śmiełych ujaŭleńniaŭ. Ja navat nie viedaŭ, što mahu być takim čałaviekam.
Čamu Olivier chacieŭ navučycca čytać
U mianie byli mary być kimści bolš značnym, čym ja byŭ. Ja zaŭsiody chacieŭ być matyvacyjnym pramoŭcam. I ja padumaŭ: «Kali ja navučusia čytać, nichto nie skaža mnie, što ja nie mahu być pramoŭcam».
Jak čytańnie dapamahło adnosinam z synam
Kožny dzień — heta baraćba. Ja mahu, naprykład, raspavieści što ja rabiŭ učora. Ja pavioŭ svajho 10-hadovaha syna da lekara. I ja navat nie viedaŭ, jak zapoŭnić jaho dakumienty. Heta prymusiła mianie papacieć. Mnie zdajecca, što maje dałoni pakrytyja potam navat dahetul. Dziŭna, što ja prymusiŭ jaho napisać u tych błankach toje, što jon viedaŭ, — bo jon viedaje bolš pra adukacyju, čytańnie i pravapis, čym ja. I mnie pryjšłosia padać im dakumienty i skazać: hej, ja nie viedaju, jak heta čytać. I heta baraćba majho paŭsiadzionnaha žyćcia jak 34-hadovaha baćki, jaki nie moža dać rady z čytańniem.
My razam čytajem knihu pra Piersi Džeksana. My razam čytajem «Viedźmaŭ». A jamu dziesiać, tak što ja mušu pamiatać, što jaho śviet adroźnivajecca ad majho. Takim čynam, jon atrymlivaje zadavalnieńnie ad čytańnia, ale, naturalna, nie razumieje ŭsiaho. Ale jon vielmi padtrymlivaje ŭsio, što źviazana z čytańniem. Heta adkryła novuju prastoru dla nas, kab zblizicca. Ja nie viedaŭ, nakolki maja cikavaść da čytańnia paŭpłyvaje na jaho, ale ciapier ja baču, što reč navat nie ŭ sumiesnym čytańni. Knihi, jakija ja čytaju, raspaviali mnie pra maje psichičnyja prablemy, jakija ja ciapier nie mahu zvalić na jaho. Ja sapraŭdy mahu pracavać nad imi, kab jon nie sutyknuŭsia z takimi psichičnymi prablemami, jakija jość u mianie, bo ja mahu prybrać ich sa svajho doma, tamu što pracuju nad imi. Biez hetych knih ja moh by pakazać jamu hetyja psichičnyja prablemy na praktycy.
