Fota: vecteezy
Bolš čym u 90 adsotkaŭ nasielnictva Ziamli ŭ niervovaj sistemie žyvie ŭ łatentnym režymie virus, jaki vyklikaje vietranuju vospu — viatranku. Vyniščyć jaho z arhanizma niemahčyma, bo jon ubudoŭvajecca ŭ hienietyčny aparat niervovych kletak.
Bolšaść ludziej zaražajecca virusam vietranaj vospy, abo VZV, kali chvareje na viatranku ŭ dziacinstvie. U častki ludziej virus reaktyvujecca praz hady i vyklikaje apiarazvajučy lišaj, jaki taksama nazyvajuć apiarazvajučym hierpiesam.
Heta virus taho ž siamiejstva hierpievirusaŭ, što hierpies na vusnach, ale inšy. Hierpies na vusnach nijak nie śviedčyć pra pahrozu apiarazvajučaha lišaju.
Apiarazvajučy lišaj zdarajecca prykładna ŭ 1 z 8000 čałaviek, najčaściej — paśla 50 hadoŭ.
Apiarazvajučy lišaj zdolny vyklikać šyroki śpiektr uskładnieńniaŭ. Siarod ich — insult.
U ludziej z apiarazvajučym lišajom ryzyka insultu prykładna na 80 % vyšejšaja, čym u ludziej biez hetaha zachvorvańnia, i hetaja ryzyka zastajecca pavyšanaj na praciahu hoda paśla taho, jak syp źniknie. Ryzyka insultu pavialičvajecca amal udvaja dla tych, u kaho jość syp na tvary, i ŭtraja — dla ludziej va ŭzroście da 40 hadoŭ, paviedamlaje Inverse.
Miechanizm hetaj doŭhaterminovaj ryzyki insultu ŭ asnoŭnym nieviadomy. Niekatoryja daśledčyki miarkujuć, što pryčynaj moža być niepasrednaje zaražeńnie arteryj. Adnak niekatoryja asablivaści infiekcyi VZV śviedčać ab tym, što heta nie poŭnaja karcina. Ahulnaj temaj infiekcyi VZV źjaŭlajecca chraničnaje zapaleńnie, jakoje raspaŭsiudžvajecca za miežy pieršapačatkovaha miesca zaražeńnia i moža praciahvacca ad niekalkich tydniaŭ da niekalkich miesiacaŭ paśla taho, jak virus bolš nie vyjaŭlajecca i, jak miarkujecca, znoŭ znachodzicca ŭ stanie remisii.
U niadaŭna apublikavanym daśledavańni navukoŭcy vyjavili, što reaktyvacyja VZV vyklikaje ŭtvareńnie kletkavych miašočkaŭ abo ekzasom. Ekzasomy niasuć białki, jakija spryjajuć zhuščalnaści kryvi i zapaleńniu. Pavieličeńnie kolkaści hetych białkoŭ moža pryvieści da pavyšeńnia ryzyki insultu.
Rola ekzasomaŭ
Ekzasomy ŭtvarajucca ŭnutry kletak pa ŭsim ciele. Jany padobnyja da rečavych miaškoŭ, jakija pieranosiać hruz (naprykład, białki i nukleinavyja kisłoty) ad kletki da addalenych tkanak. Chacia ekzasomy majuć vyrašalnaje značeńnie dla takich asnoŭnych bijałahičnych funkcyj, jak suviaź pamiž kletkami, jany taksama mohuć adyhryvać klučavuju rolu ŭ prahresiravańni chvaroby i źjaŭlajucca mišeniami lekaŭ ad mnohich chvarob.
Takim čynam, daśledčyki vydzielili ekzasomy z kryvi 13-ci pacyjentaŭ, što pakutavali ad apiarazvajučaha sypu, i paraŭnali ich z ekzasomami, vydzielenymi ad zdarovych donaraŭ.
Vyjaviłasia, što ŭ pacyjentaŭ z apiarazvajučym lišajom uzrovień zhortvańnia białkoŭ u dzieviać razoŭ vyšejšy, čym u zdarovych pacyjentaŭ. Bolš za toje, ekzasomy pacyjentaŭ ź lišajom usio jašče majuć pavyšany ŭzrovień hetych białkoŭ praz try miesiacy paśla pieršych simptomaŭ. I źmieściva hetych ekzasom moža vyklikać zhortvańnie kryvi i patencyjnaje ŭtvareńnie trombaŭ.
Što rabić
Daśledčyki prapanujuć vakcynavacca. Vakcyna ad apiarazvajučaha lišaju isnuje i rekamiendujecca ludziam starejšym za 60 hadoŭ.
Daśledčyki kažuć, što nieabchodna dadatkovaje vyvučeńnie taho, jak doŭha zachoŭvajecca hetaja ryzyka. Ciapier jany pravodziać nastupnyja daśledavańni, kab acanić, jak doŭha pacyjenty mohuć mieć pavyšanuju schilnaść da ŭtvareńnia trombaŭ paśla taho, jak apiarazvajučy lišaj źnikaje. Hetyja daśledavańni taksama kančatkova padkažuć, ci možna vykarystoŭvać ekzasomy ŭ jakaści bijamarkiera dla kantrolu ryzyki insultu pry lišai.
I samaje hałoŭnaje — treba padtrymlivać imunitet na dobrym uzroŭni i vieści zdarovy ład žyćcia.
