Niasicie Kanstytucyju
Hetuju biblejskuju frazu bolš za ŭsio lubiać dyktatary. Mova idzie pra słovy apostała Paŭła, što ŭsiakaja ŭłada pastaŭlenaja Boham, i toj, chto joj supraciŭlajecca, paŭstaje suprać paradku. Heta teza viernikam, jakija sutykajucca z despatyzmam i samadurstvam, nie zrazumiełaja.
«Ujavicie: prychodzić jaki-niebudź Vałdemort i kaža, što ciapier jon tut hałoŭny i ŭsie abaviazanyja jaho słuchacca. A chto nie zhodny, to voś — u Biblii tak napisana. Kryŭdna, što takaja prostaja manipulacyja pracuje, mnohija vierniki nie viedajuć, jak na jaje adkazać», — kaža Kuchta.
Pieršy adkaz — prosty i, jak kaža ajciec Alaksandr, nie vielmi surjozny.
«Pryniasicie Kanstytucyju. Adzinaj krynicaj dziaržaŭnaj ułady ŭ Biełarusi źjaŭlajecca narod. A dalej naŭprost skazana, što ŭ nas demakratyja (4-y artykuł). Heta značyć, što čałaviek, jaki zajmaje miesca prezidenta, kim by jon ni byŭ, pa Kanstytucyi źjaŭlajecca nie haspadarom usiaho isnaha, a słuhoj naroda, i narod prajaŭlaje svaju ŭładu praz roznyja instytuty, roznyja mierkavańni i roznyja pohlady. Kali apostał Pavieł pisaŭ svaje pasłańni, demakratyja ŭžo była daŭno viadomaja, ale Pavieł nie zrabiŭ dla jaje vyklučeńnia. A heta značyć, što kali vakoł vas dziejecca bukvajedstva i chtości sprabuje apraŭdać samavolstva čarhovaha čynoŭnika, abhruntoŭvajučy jaho pretenziju na absalutnuju ŭładu spasyłkaj na Bibliju, pakažycie jamu Kanstytucyju i nahadajcie pra apostała Paŭła», — kaža Kuchta.
Ale jość i bolš hruntoŭny sposob paspračacca pa temie, čamu kankretny dyktatar — nie vybar Boha.
Pasłańnie pad nahladam tamtejšych «čekistaŭ»
U Pasłańni apostała Paŭła da Rymlanaŭ, u 13-j hłavie havorycca: «Kožny čałaviek niachaj padparadkoŭvajecca vyšejšym uładam, bo niama ŭłady nie ad Boha; a isnujučyja ŭłady Boham ustanoŭlenyja. Bo chto pracivicca ŭładzie, toj supraćstaić Božamu ŭstanaŭleńniu; a chto supraćstaić, toj sam na siabie nakliča asudžeńnie».
Kuchta źviartaje ŭvahu na toje, što nijaki tekst nie isnuje abstraktna, u vakuumie. Zaŭsiody jość kantekst: navošta jon napisany, kamu, što adbyvałasia na fonie. Pasłańnie da Rymlanaŭ — heta prykładna 50-y hod, havoryć śviatar, chryścijanstva tolki źjaviłasia.
«Heta ciapier my razumnyja, viedajem, kali paścicca, jakija malitvy čytać ranicaj, a jakija ŭviečary, a samyja prašaranyja mohuć adroźnić dohmy ad kanonaŭ. A ŭ pieršyja dziesiacihodździ ŭsiaho hetaha jašče nie było. Usie prosta čakali kanca śvietu. Pryčym nie abstraktna, kaliści potym, a voś prosta zaŭtra, nu ci praź miesiac. Jak vy kali-niebudź hladzieli filmy-katastrofy, to viedajecie, što pierad pierśpiektyvaj apakalipsisa mnohija zvykłyja rečy hublajuć sens. Navošta, naprykład, patrebnyja hrošy, kali zaŭtra ŭsie pamruć? A ci tak užo abaviazkova vykonvać zakony, asabliva kali jany durnyja, ci nie praściej pasłać čynoŭnikaŭ lesam? Zdaroŭ, anarchija. Tamu rymskija ŭłady vielmi kosa hladzieli na chryścijan, jakija mała taho što dziŭnyja, dyk jašče admaŭlalisia padparadkoŭvacca kultu impieratara. A heta ŭžo surjozna, heta źnievažańnie skrepy, na jakoj stajała impieryja.
I sam apostał Pavieł — taksama asoba niadobranadziejnaja, jon pieryjadyčna kataŭsia ŭ rymskim aŭtazaku i adhrabaŭ ad rymskaha AMAPa. I voś jon piša list u Rym. A ŭ Rymie vialikaja hramada, niekalki socień čałaviek, chtości abaviazkova prahavorycca, i kopija jaho lista laža na stoł tavaryšu majoru», — vobrazna apisvaje kantekst Pasłańnia Kuchta.
Takim čynam, apostału Paŭłu, miarkuje śviatar, ničoha nie zastavałasia, akramia jak pasprabavać usiedzieć na dvuch kresłach i pisać adnačasova na dźvie roznyja aŭdytoryi — rymskaj hramadzie, z adnaho boku, a z druhoha — «miascovym čekistam».
«Tamu ŭ samy kaniec svajho Pasłańnia, u 13-ty artykuł, aŭtar kładzie tekst, jaki možna tłumačyć dvajaka: dla hramady heta zaklik lišni raz nie padstaŭlacca i prystrunić zaŭziatych anarchistaŭ, a dla tavaryša majora — heta manifiest ab łajalnaści, kab adstali», — havoryć Kuchta.
Jon źviartaje ŭvahu, što hetak ža hety tekst razumieli i chryścijanie ŭ pieršyja stahodździ. I samy aŭtarytetny prykład — heta Iaan Złatavust, jaki pisaŭ: «Ułady ŭstanoŭleny ad Boha… Jak heta?
Niaŭžo kožny načalnik pastaŭleny ad Boha? Havorka nie ab kožnym načalniku asobna. Ale ab samoj uładzie. Pakolki roŭnaść časta davodzić da svarak, to Boh ustanaviŭ mnohija vidy ŭłady i padparadkavańnia — pamiž mužam i žonkaju, pamiž synam i baćkam, pamiž starcam i junakom, pamiž načalnikam i rabotnikam, pamiž nastaŭnikam i vučniem. A biezuładździe ŭsiudy jość złom i byvaje pryčynaj biazładzicy.
Bo ad uładaŭ dla dziaržavy byvajuć nieźličonyja vyhody. Kali skasavać ich, usio zahinie, i nie vystajać ni harady, ni vioski, ni damy, ništo inšaje. Usio zryniecca, bo bolš mocnyja pahłynuć bolš słabych».
Ułada ci svaboda?
Jość jašče adzin aśpiekt, jaki varta razumieć, pahłyblajecca ŭ linhvistyčny aśpiekt Kuchta.
«Apostał Pavieł, kali piša, što «nie byvaje ŭłady, akramia jak ad Boha», vykarystoŭvaje chitraje słova z padvojnym značeńniem ἐξουσία. Heta adnačasova i ŭłada, i niečakana svaboda», — tłumačyć Kuchta.
Heta jak u biełaruskaj movie, pamiatajecie vierš Kupały: «Silen, kniaža, karać, hałavu silen źniać…» H.zn. u tvajoj uładzie, kniaź, pakarać ci zabić, ty svabodna možaš rašać.
«U našaj movie ŭłada i svaboda — heta supraćlehłyja paniaćci, — kaža śviatar. — Zvyčajna abo volnica, abo žorstkaja struktura. A ŭ hrekaŭ — nie tak. Voś jak heta ž słova ἐξουσία vykarystoŭvajecca ŭ inšych miescach. Naprykład, na sudzie Piłat kaža Chrystu: «Mnie nie adkazvaješ, nie viedaješ, što ja maju ŭładu (ci svabodu, ἐξουσία to-bok) kryžavać ciabie ci adpuścić ciabie». Na što jamu Isus adkazvaje, što nie mieŭ by ty nada mnoj nijakaj ἐξουσία [ułady/svabody/vybaru], kali b nie było dadziena tabie zvyš. U hetym vypadku havorka nie idzie ni pra strukturu, ni pra ŭładnyja orhany i navat nie pra Piłata jak čynoŭnika. Isus prosta kanstatuje vidavočny fakt, što Piłatu treba zrabić vybar — vyratavać siabie abo vyratavać nievinavataha. I heta ἐξουσία».
Kuchta ličyć, što ŭ apostała Paŭła toje ž samaje. Pavieł piša pra ŭłady naohuł, sam pryncyp, ustalavany Boham.
«A pra toje, kab usim chryścijanam pravieści ŭ siabie apieracyju pa vydaleńni sumleńnia i radasna padtrymlivać luboje samavolstva čynoŭnikaŭ, pra heta havorki nie idzie», — kaža jon.
Što dumaje sučasnaja Carkva
U jakaści jašče adnaho arhumienta Kuchta pryvodzić punkt hledžańnia na pytańnie samoj Carkvy. U važnym bazavym dakumiencie, na jakim budujecca mnohaje ŭ sučasnym carkoŭnym pravie, jaki nazyvajecca «Asnovy sacyjalnaj kancepcyi Ruskaj Pravasłaŭnaj Carkvy», u hłavie «Carkva i dziaržava» napisana:
«Kali ŭłada prymušaje pravasłaŭnych viernikaŭ da adstupleńnia ad Chrysta i Jaho Carkvy, a taksama da hrachoŭnych, škodnych dla dušy ŭčynkaŭ, Carkva pavinna admović dziaržavie ŭ padparadkavańni. Chryścijanin, dziejničajučy pa zahadzie sumleńnia, moža nie vykonvać zahady ŭłady, jakaja prymušaje da ciažkaha hrachu».
Čytajcie taksama:
Śviatary naviedali Čyrvony kaścioł. Što jany tam pabačyli
Śviatar: Biełaruskuju Pravasłaŭnuju Carkvu pierafarmatavali całkam pad dyktatara
Kamu patrebien taki malebien, albo Čamu maŭčyć mitrapalit Vienijamin?
