Čamu ŭłada mienavita ciapier vyrašyła ŭzmacnić adkaznaść vajskoŭcaŭ i čynoŭnikaŭ za zdradu dziaržavie až da rasstrełu?
Arciom Šrajbman miarkuje, što takim čynam ułada rychtujecca da situacyi, kali joj daviadziecca ŭstupać u vajnu.
Jon kaža, što dla jaho asnoŭny majačok, što ŭviadzieńnie rasstrełu za zdradu prymajecca ŭ pakiecie z papraŭkaj pra dyskredytacyju armii, jakaja jość kopijaj z rasijskaj normy, prytym što ŭ biełaruskim Kryminalnym kodeksie była zabarona na dyskredytacyju dziaržavy, pry žadańni jaho možna było b vykarystoŭvać i dla krytykaŭ Uzbrojenych Sił. «Ale jany vyrašajuć padkreślić, što mienavita ciapier krytykavać vojska zabaroniena».
«Zrazumieła, što za hetym staić mienavita vajennaja łohika», — miarkuje jon.
Šrajbman kaža, što heta nie značyć, što režym užo pryniaŭ rašeńnie ŭstupić u vajnu.
«Ja šmat razoŭ kazaŭ, što dla biełaruskaha režymu jość mnostva pryčyn ustrymlivacca ad hetaj vajny, i sam Łukašenka, mnie zdajecca, razumieje heta. Ale nie ŭsio adbyvajecca pa voli Minska.
I ja tak razumieju, što jany ličać hety zychod imaviernym abo mahčymym prosta pa fakcie taho, što vajna idzie, vajna eskalirujecca, jana moža pierakinucca na našu terytoryju abo Rasija moža takim čynam spravakavać vajennyja dziejańni, što jany piarojduć na biełaruskuju terytoryju.
I tamu Łukašenka dziejničaje tut na apiaredžańnie. Jašče raz: nie značyć, što jon rychtujecca da vajny, ale jon rychtujecca da situacyi, kali inšaha vyjścia ŭ jaho nie budzie, i [Łukašenka ličyć, što dla jaho] lepš, kab režym byŭ da hetaha prystasavany lepš, čym pucinski ŭ lutym-sakaviku 2022 hoda», — kaža analityk.
Šrajbman ličyć, što hałoŭnaja meta novych zakonaŭ — zastrašvańnie, a z punktu hledžańnia ŭładaŭ, zastrašvańnia šmat nie byvaje.
«Ja nie viedaju, ci prymianili b da Dzianisa Urada śmiarotnaje pakarańnie, kali b hetaja norma była tady ŭ zakanadaŭstvie. Kali b była epidemija padobnych vypadkaŭ, kali b treba było niejkim čynam patok hetych źlivaŭ spyniać, to mahli b. Hetak ža, jak jany stralali pa nahach rejkavym partyzanam — demanstratyŭna, kab zastrašyć. I pakarać śmierciu jany mahli b, kab zastrašyć», — sprabuje sprahnazavać analityk, jak časta ŭłady mohuć vykarystoŭvać krajniuju mieru pakarańnia.
Jon kaža, što ŭžo nie bačyć barjeraŭ abo strachovak, kab biełaruskaja dziaržava nie pryjšła ŭ toj ža stan, u jakim znachodzicca jehipiecki režym, iranski, siryjski, mnohija inšyja režymy, jakija «pastavili pakarańnie palityčnych apanientaŭ na patok i zrabili z hetaha normu i praktyku ŭ svaich represijach».
«U mianie niama iluzii ŭ dačynieńni da humannaści siłavikoŭ, jakija siońnia adkazvajuć za represii», — kaža jon.
Jak ułady buduć traktavać zdradu dziaržavie?
Šrajbman kaža, što dahetul traktavali jak niejkija znosiny ź dziaržavami, jakija biełaruskaja ŭłada ličyć vorahami — z Zachadam, z Ukrainaj; niekatorych žurnalistaŭ abvinavačvali mienavita ŭ zdradzie dziaržavie — Kaciu Andrejevu, Dzianisa Ivašyna.
«Heta značyć, na dumku ŭładaŭ, nielha abmiarkoŭvać niejkija dalikatnyja rečy z zamiežnaj dziaržavaj, navat kali ty nijakich sakretaŭ nie źliŭ. Sam fakt taho, što ty niešta abmiarkoŭvaŭ, moža być, niejkija parady davaŭ ci, naadvarot, atrymlivaŭ, užo ličycca dastatkovym», — kaža Šrajbman.
To-bok u Biełarusi ŭžo była vielmi šyrokaja traktoŭka «zdrady dziaržavie», jakuju zručna było vykarystoŭvać dla represij.
«A jak heta budzie dalej, asabliva ŭ vypadkach, na jakija, ja tak razumieju, heta i raźličana, — vojny — ja nie viedaju, heta niepradkazalna. Biełaruskaja ŭłada ŭmieje pašyrać svaje ž ułasnyja zakony davoli biespamierna», — kaža analityk.
Akramia taho, ciapier pry padazreńni ŭ špijanažy i zdradzie dziaržavie čałavieka zmohuć trymać da vystaŭleńnia abvinavačvańnia da 20 sutak, a nie 10, jak było raniej. Šrajbman kaža, što heta zrabili, kab palehčyć pracu siłavikam.
«Za 20 sutak možna vybić z čałavieka bolš pryznańniaŭ, prydumać niejkija novyja kryminalnyja spravy, kali nie atrymlivajecca naciahnuć na hłobus zdradu dziaržavie», — miarkuje jon.
Jak budzie traktavacca dyskredytacyja Uzbrojenych Sił?
Šrajbman źviartaje ŭvahu, što ŭ Rasii heta traktujecca maksimalna šyroka, dyskredytacyjaj ličycca nie tolki lubaja krytyka armii, ale navat fraza «Nie vajnie».
«Biełaruskaja ŭłada, ja tak razumieju, zychodzić z taho, što nie byvaje šmat represiŭnych zakonaŭ: čym bolš, tym lepš. Čym bolš ludzi buduć bajacca rabić niešta, što nie padabajecca ŭładzie, tym lepš, navat kali kožnaja kankretnaja novaja norma ničoha pryncypova ŭ krainie nie mianiaje», — kaža jon.
Jon raspaviadaje, što biełaruskija ŭłady časam robiać bolš žorstkimi niejkija normy, a potym imi nie asabliva karystajucca, tamu što inšymi karystacca bolš zručna.
«Ale kali budzie ŭdzieł biełaruskaha vojska ŭ vajnie, to, napeŭna, [zakon ab dyskredytacyi] buduć vykarystoŭvać značna šyrej prosta tamu, što heta sposab padtrymańnia cenzury i sposab padtrymańnia hramadskaj cišyni na temu pravału ŭ vojsku ŭ tym liku», — miarkuje jon.
Ci buduć pratesty, kali biełaruskaja armija ŭstupić u vajnu?
Šrajbman kaža, što «heta niepradkazalnaja materyja».
«My nie čakali vialikich pratestaŭ i paśla pačatku vajny, nie čakali, što jość niešta, što moža ciapier biełaruski narod vyvieści na vulicy. Ale tysiačy ludziej pratestavali 27 lutaha, prynamsi, tysiača była zatrymanaja. Ja nie mahu adnaznačna skazać, kali nastupić taja rysa, paśla jakoj usio, enierhii nie zastałosia, strach daminuje.
Napeŭna, heta zaležyć ad siły razdražnialnika. Usio ž taki ŭstupleńnie svajho vojska ŭ vajnu — heta vielmi mocny razdražnialnik, uličvajučy, što my viedajem nastroj u biełaruskim hramadstvie, što nichto nie padtrymlivaje amal hetuju vajnu. Tamu ja b čakaŭ niejkich pratestaŭ (masavych, nie masavych), ale niejkija pratesty, asabliva ŭ pieršyja dni paśla hetaha rašeńnia, možna ŭjavić», — miarkuje analityk.
Ci jość u Pucina jašče ryčahi, kab prymusić Łukašenku ŭstupić u vajnu?
Šrajbman kaža, što my pakul i nie bačyli nijakaha vykarystańnia ryčahoŭ i nijakaha prymusu Łukašenki da vajny.
«Heta papularny naratyŭ, što Pucin Łukašenku prymušaje, a Łukašenka niejak vykručvajecca. Mnie zdajecca, heta vydumki, nijakich dokazaŭ niama, što Pucin choć raz prasiŭ Łukašenku ŭstupić u vajnu.
Heta na ŭzroŭni taho, što ŭ Pucina Parkinsan, a ŭ Łukašenki — rak».
Šrajbman havoryć, što kali prosta pahladzieć na bałans u adnosinach dźviuch krain, to ŭsio davoli vidavočna: Biełaruś tatalna zaležnaja ad Rasii va ŭsich śfierach, a zaležnaść u ekanomicy i ŭ vajskovaj śfiery za apošnija hady vyrasła da rekordnych abjomaŭ. Ekanomika ciapier zaviazanaja na Rasiju amal całkam, navat nie stolki jak na rynak, kolki łahistyčna. Z vajskovaha punktu hledžańnia taksama ŭsio zrazumieła — rasijskija vojski stajać u Biełarusi. Tamu ryčahoŭ u Pucina mnostva.
«My nie viedajem, jak Łukašenka budzie na taki cisk reahavać i ci jość u jaho zdolnaść adbicca ad takoha cisku, i ci budzie naohuł Pucin kali-niebudź z hetym cisnuć, my hetaha taksama nie viedajem, heta ŭ tumanie. Ale ja b usie svaje hrošy nie pastaviŭ na toje, što Łukašenka zmoža biaskonca adbivacca, kali jaho buduć sapraŭdy da hetaha prymušać hrubaj rasijskaj siłaj», — kaža analityk.
Całkam hutarku hladzicie tut:
