Fota: Alina Mazaviec
Sindrom Tureta — hienietyčnaje zachvorvańnie niervovaj sistemy. Jon charaktaryzujecca najaŭnaściu ruchalnych i psichaemacyjnych parušeńniaŭ, što vyjaŭlajecca ŭ cikach — mižvolnych chutkich, nierehularnych ruchach abo vakalizacyjach.
Pry takim sindromie čałaviek časta papadaje ŭ depresiŭnyja i tryvožnyja stany.
Pieršyja prajavy cikaŭ u 27-hadovaj Nastaśsi źjavilisia jašče ŭ dziacinstvie. Tady baćki nie razumieli, što heta chvaroba, i ničoha z hetym nie rabili.
Sama Nastaśsia daviedałasia, što ŭ jaje taki sindrom, kali joj było 21. Jana vypadkova natknułasia na svaju dziciačuju miedycynskuju kartu.
«Ja pamiataju, što ŭ dziacinstvie ŭ niejki momant u mianie mocna pačali mirhać vočy, było ciažka pisać, kancentravacca. Baćki mianie maleńkuju zdymali na videa. Tam vidać, jak ja mocna torhałasia.
Tryhieram dla zapusku takoha sindromu moža stać mocny spałoch. Kali ja była maleńkaja, my žyli ŭ ZŠA, tam ja spałochałasia tarnada i sireny. Mahčyma, heta taksama paŭpłyvała.
Viarnulisia ŭ Biełaruś my, kali mnie było vosiem hadoŭ. Tady pačalisia pastajannyja pachody da daktaroŭ, pryjom lekaŭ», — raskazvaje Anastasija.
U dziacinstvie tata nazyvaŭ jaje «žučkom», bo jana časta ŭzdryhvała. Nasamreč heta byli pieršyja prajavy sindromu.
«Jość videa, dzie ja ihraju maleńkaja na fartepijana. Tata vielmi zachaplaŭsia, a mnie było ciažka heta rabić, bo ihra patrabuje mocnaj kancentracyi. Pry joj u mianie ŭzmacniajucca ciki», — kaža jana.
Nastaśsia pryznajecca, što sindrom Tureta mocna paŭpłyvaŭ na jaje žyćcio. Naprykład, joj było składana vučycca: kali byŭ niejki test, vielizarnaja kolkaść času išła na toje, kab spravicca ź cikam. Jon pahłynaŭ jaje enierhiju.
«Pamiataju, jak adnojčy ŭ škole, na ŭroku, zapiščała. Nastaŭnica rezka i stroha spytałasia, chto piščyć. Ja tady spałochałasia, nie viedała, jak reahavać. I znoŭ zapiščała. Nastaŭnica padumała na inšuju dziaŭčynku, a ja nie pryznałasia, što heta ja. Mnie pierad toj dziaŭčynkaj dahetul vielmi soramna. Joj tady zrabili zaŭvahu.
Fota: asabisty archiŭ
Dosyć doŭha ja nie mahła narmalna čytać, da 15 hadoŭ. Jak tolki kancentravałasia, u mianie pačynaŭsia cik na vačach. Na łob kłała chałodny ručnik, kab supakoić cik i krychu pačytać.
Byŭ cik na ŭzdychi. Adzin raz jon pačaŭsia ŭ mianie ŭ čarzie. Chtości ličyŭ hrošy, i ja stała ŭzdychać, čałaviek padumaŭ, što heta ja na jaho tak. Žyć nie zaminaje, prosta stvaraje takija situacyi», — dzielicca jana.
Uvohule dziaŭčyna ŭsprymaje svaje ciki jak častku siabie. Ale ciažka stanovicca, kali sindrom uzmacniajecca. «Znachodzišsia ŭ stanie harodniny, nie možaš narmalna dumać. Tady źviartajusia ŭ balnicu», — kaža jana.
Pry cikach Anastasija prymaje niejraleptyki. A z 2020-ha — mocnyja antydepresanty, jakija zdymajuć tryvohu. Na dziaŭčynu mocna paŭpłyvali padziei ŭ krainie tady.
«Paśla 2020-ha ja zrazumieła, što nie vytrymlivaju, — kaža jana. — Pačaŭsia sełfcharm, stała rezać sabie ruki. Heta mianie spałochała. Źviarnułasia da doktara i vyśvietliłasia, što heta depresiŭnyja epizody.
Moj mozh byŭ u šoku ad taho, što adbyvajecca ŭ krainie, u žyćci. Jon nie moh spravicca z hetym bolem. I dla taho, kab choć niejak uziać hetuju spravu pad kantrol, vyrašyŭ zładzić kantralavany bol. Balić ruka — heta mozhu znajoma».
Fota: asabisty archiŭ
«Stvaryła ceły mastacki ŭniviersum na temu depresii»
Ź Biełarusi Nastaśsia razam z mužam źjechała letaś. U jaje było dastatkova šmat pratesnych prac, i jana nie adčuvała siabie ŭ biaśpiecy.
Ciapier Anastasija žyvie ŭ Hdańsku.
Maluje dziaŭčyna karciny ŭsio žyćcio. Jana navat źbirałasia pastupać u Akademiju mastactvaŭ, ale ŭsio ž pajšła na fiłfak BDU, niahledziačy na toje, što kaliści joj było składana čytać.
«Kala dziesiaci hadoŭ zajmałasia z mastakami akademičnym malunkam i žyvapisam. Na momant pastupleńnia ŭ baćkoŭ źjavilisia prablemy z pracaj, apłacić navučańnie nie mahli. Ja čamuści była ŭpeŭnienaja, što nie zmahu pastupić na biudžet u Akademiju mastactvaŭ, tamu pajšła na fiłfak na ramana-hiermanskuju fiłałohiju i francuzskuju movu. Potym jašče skončyła mahistraturu, vykładała zamiežnuju litaraturu na fiłfaku», — raskazvaje jana.
Paśla pierajezdu ŭ Polšču dziaŭčyna praciahnuła pisać karciny, stvarała art-abjekty i maski.
24 listapada ŭ Varšavie adkryjecca jaje piersanalnaja vystava «Sonca znoŭ dziŭna śviecić».
«Usie karciny da vystavy byli stvoranyja za heta leta, ich kala 30, — raskazvaje jana. — Ceły mastacki ŭniviersum na temu depresii, ludziej ź psichałahičnymi asablivaściami. Taksama buduć niekatoryja teksty z majho dziońnika, jaki ja viała padčas prystupaŭ.
Ja maluju akryłam, alejnaj pastellu. Na vystavie taksama buduć pracy na pałotnach, dzie akrył i vyšyŭka bisieram.
Fota: asabisty archiŭ
Sama nazva vystavy adsyłaje da adčuvańnia, da prystupu, jaki zdaryŭsia jašče ŭ 12 hadoŭ. Hetaja fraza — zapis z majho dziońnika.
Padčas prystupaŭ prastora mianiaje farby, sonca niby śviecić inakš. Heta momant adčuvańnia strachu, tryvohi i žachu.
Ź dziacinstva ŭ mianie źjaŭlalisia momanty, kali sonca dla mianie śviaciła nie tak, jak treba: jano rabiłasia jak lampačka napalvańnia — vielmi biełym. Hetyja ŭspaminy taho prystupu ja vyvieła ŭ eksplikacyju samoj vystavy».
«Kali ty łamaješ ruku — idzieš da doktara. Čamu ludzi staviacca varoža da taho, u kaho niešta łamajecca ŭ psichicy?»
Mastactva dla Nastaśsi — heta toje, dziakujučy čamu jana moža adrefleksavać realnaść, u jakoj jana znachodzicca, raskazać pra svajo staŭleńnie da jaje praz karciny.
«A taksama vybudavać dyjałoh sa śvietam, jaki mianie prosta svaim isnavańniem uvieś čas mocna pužaje.
Fota: asabisty archiŭ
U pracach ja nibyta razmaŭlaju na inšaj movie, znachodžu ŭ ich aporu. Usie prystupy, jakija namalavanyja tam, nie dla taho, kab pakazać ich, a dla taho, kab u ich razabracca i pasprabavać vybracca», — kaža jana.
Nastaśsia ŭpeŭnienaja, što jaje karciny na vystavie znojduć vodhuk siarod ludziej.
«Mnohija maje siabry, znajomyja nie razumiejuć, što im varta źviarnucca da psichaterapieŭta, što ŭ ich jość depresija. I takaja situacyja — vynik padziej 2020-ha, vajny.
Čałavieku ŭ depresii treba dapamahać, nie varta zmahacca ź joj u adzinočku.
Dumaju, što mnohija ludzi na hetaj vystavie zmohuć adrefleksavać traŭmatyčny dośvied, jaki adbivajecca na ich psichicy. Spadziajusia, što heta im dapamoža źniać styhmu pra ludziej z asablivaściami psichičnaha raźvićcia.
Kali ty łamaješ ruku — idzieš da doktara. Čamu ludzi staviacca bolš varoža da taho, u kaho niešta łamajecca ŭ psichicy? Heta absalutna takaja ž častka čałavieka», — tłumačyć Nastaśsia.
«Vobraz čyrvonaha pakoja — adkrytaja zajava ab depresii»
Na karcinach Nastaśsi časta prysutničaje čorny čałaviek. Što heta za vobraz?
Karcina Nastaśsi Rydleŭskaj «Ok, Now What?»
«Tak maluju prystup samanianaviści. Kali ja adna, mozh pačynaje mianie atakavać źniščalnymi vyjavami, słovami. Čorny čałaviek sprabuje razburyć usio, što ty lubiš, tvoj vobraz u vačach inšych. Tak ja maluju svoj cieniavy bok, jaki ŭ afiektyŭnym stanie sprabuje brać kantrol nad mnoj.
Padčas prystupu samanianaviści ŭ mianie źjaŭlajucca dumki, što ja žudasny čałaviek. Heta absalutna nieracyjanalnyja abrazy, jakija nakiroŭvaje mozh na čałavieka. Potym ty padaješ u niejkuju varonku, jak byccam na vačach źjaŭlajecca filtr, — i bačyš śviet i siabie vielmi skažona», — dzielicca jana.
Karcina Nastasci Rydleŭskaj «I'm Only Dancing»
Praz čyrvony koler Nastaśsia pieradaje adčuvańnie taho, jak źmianiajecca prastora, kali čałaviek znachodzicca ŭ afiektyŭnym stanie.
«Usio pad skuraj kipić, jak byccam rasčesvaješ jaje da kryvi. Čyrvony maksimalna ščylny, ciažki, navisaje nad čałaviekam. Adčuvańnie dyskamfortu.
Vobraz čyrvonaha pakoja — adkrytaja zajava ab depresii, tryvozie, pra jakija nie pryniata kazać uhołas», — raskazvaje jana.
Na ŭsich karcinach čałaviek u Anastasii pakazany aholenym. Dadavać adzieńnie dziaŭčyna nie choča: hoły — značyć naturalny.
«Luboje adzieńnie — pryviazka da kultury ci času, a ja stvaraju pazačasavyja vobrazy (tema pra mientalnaje zdaroŭje), jakija znachodziacca prosta ŭ prastory. Praz haliznu ja pakazvaju, što stan depresii, tryvohi naturalnyja, heta častka našaha žyćcia. I ničoha haniebnaha ŭ hetym niama», — ličyć jana.
Karcina Anastasii Rydleŭskaj «Your Doing This to Yourself»
«U našym ciapierašnim śviecie sonca śviecić nie tak: jano padaje na ciabie, chacia pavinna sahravać»
Siarod prac Nastaśsi jość karcina, jakaja vielmi vyłučajecca siarod astatnich. Na joj namalavanaja čornaja źmiejepadobnaja ptuška, jakaja sprabuje zaleźci ŭ čałavieka praź jaho pałavyja orhany.
«Malavała adčuvańnie strachu zhvałtavańnia, — tłumačyć jana. — U Polščy ŭ mianie źjaviŭsia taki strach, tut vialikija prablemy z abortami.
Atrymlivajecca, što žanočaje cieła nie abaronienaje. Tak, jak ja maluju toje, jak ja adčuvaju realnaść, moj strach adbiŭsia ŭ hetym vobrazie».
Na pytańnie, jakaja karcina ŭ dziaŭčyny lubimaja, Nastaśsia adkazvaje, što kožnaja ź ich była samaj-samaj u peŭny pieryjad.
Ciapier jana vyłučaje pracu, na jakoj dziaŭčyna staić na kaleniach i sprabuje ŭtrymać sonca. Joj pieraškadžajuć heta rabić źmiei, jakija vyhinajucca, kipiać u ciele.
Karcina Nastaśsi Rydleŭskaj «The Sun Is Shining Strange Again Today»
«Heta maja apošniaja praca dla hetaj vystavy. Ciapier jana mnie samaja blizkaja.
Sprabavała pieradać adčuvańnie taho, jak čałaviek ciapier žyvie ŭ hetym śviecie: źmiei — heta strach i chvalavańnie, jany poŭzajuć pa tabie, adčuvańnie tryvohi — pad skuraj jany varušacca.
U toj ža čas ty vymušany znachodzicca ŭ realnaści, jakaja na karcinie pakazanaja vializnym soncam. Jano śviecić nie tak, jak pavinna: padaje na ciabie, chacia pavinna sahravać, prynosić radaść.
Utrymać sonca niemahčyma, bo heta vializnaja niabiesnaja zorka, jakuju ty, maleńki čałaviek, nie možaš uziać u ruki», — raskazvaje Anastasija.
Fota: asabisty archiŭ
Mastačka kaža, što natchniaje na stvareńnie karcin, daje enierhiju joj jaje muž. «Jaho nieabsiažnaje kachańnie siłkuje mianie,
— dzielicca jana. — Choć karciny zasnavanyja na ciažkich temach, ale jany ŭ mianie nastolki adrefleksavanyja, što vypramieńvajuć nie bol, a kachańnie.
U muža jość stałaja praca, tamu ja maju mahčymaść tolki malavać. Mnie vielmi strašna, što niekali ja nie zmahu heta rabić, tamu što treba budzie iści pracavać. Ale pakul što maje karciny pradajucca, jany cikavyja kalekcyjanieram. Na žyćcio finansaŭ chapaje.
Spadziajusia, što dalej zmahu malavać, tamu što heta sens majho žyćcia. Niemahčyma nie pić vadu, dla mianie niemahčyma nie malavać».
Adkryćcio piersanalnaj vystavy Anastasii Rydleŭskaj adbudziecca ŭ Muziei Volnaj Biełarusi 24 listapada a 18-j hadzinie.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Čytajcie taksama:
U ZŠA na aŭkcyjonie pradali skradzienuju nacystami karcinu Šahała za 7,4 miljona dalaraŭ
«Usio vyrašajecca ŭ pieršyja 15 chvilin». Vital Aleksiajonak raspavioŭ, jak staŭ dyryžoram Niamieckaj opiery na Rejnie
U Pałac mastactva spuścili śpis niadobranadziejnych mastakoŭ. Patrabujuć prybrać z vystavy tracinu prac
