Fota: Nick Humphries / r-e-a.net
Z-pad zmroku jeŭrapiejskaha enierhietyčnaha kryzisu pačynaje prahladać spakojnaja ŭpeŭnienaść. Ceny na pryrodny haz padajuć pa miery zapaŭnieńnia schoviščaŭ. Popyt źnižajecca, čamu spryjaje ciopłaje nadvorje. Pieražyć zimu biez rasijskaha hazu zdajecca całkam mahčymym.
Aptymizm nastolki vialiki, što navat paśla apošnich danych pa rekordnaj inflacyi ŭ jeŭrazonie ekanamisty prahnazujuć bolš miakki spad. Na minułym tydni ahienctva Bloomberg Economics vykazała zdahadku, što možna paźbiehnuć recesii, kali košt enierhanośbitaŭ praciahnie źnižacca, a palitykam i dalej budzie šancavać.
Ale ŭpeŭnienaść nie pavinna pieratvarycca ŭ samazaspakojenaść.
Vializnyja vydatki i niaprostyja namahańni ŭ padrychtoŭcy da zimy pakazvajuć, kolki Jeŭropa płacić za svaju zaležnaść ad rasijskaha hazu, dola jakoha niekali składała da 40% pastavak u ES, i navat ciapier hety pakazčyk składaje trochi mienš za 20%.
Imknieńnie zapoŭnić schoviščy hazam pierad pačatkam zimy zapatrabavała pošuku maksimalnaj kolkaści alternatyŭnych krynic, ad Narviehii da Abjadnanych Arabskich Emirataŭ, pa cenach vajennaha času. Pa padlikach Bena Makviljamsa z brusielskaha analityčnaha centra «Brejhiel», zroblenych na asnovie siarednich cen na haz u 140 jeŭra za miehavat-hadzinu, ahulny košt dadatkovaha hazu ŭ schoviščach ES u pieryjad z 1 krasavika pa 31 kastryčnika składaje 107 miljardaŭ jeŭra.
Karelacyja cen na haz i zapaŭnieńnia schoviščaŭ. Najbolšaja cana była ŭ žniŭni, akurat kali krainy ES terminova napaŭniali hazavyja schoviščy. Vizualizacyja: tradingeconomics.com (źvierchu) i Bloomberg.
Heta vialikaja ličba, jakaja ŭdvaja pieravyšaje abjom dapamohi ZŠA Ukrainie na siońniašni dzień. Niebiaśpieka ŭ tym, što cana ŭ nastupnym hodzie akažacca jašče vyšejšaj. Chałodnaja zima moža całkam vyčarpać isnujučyja zapasy, i pačniecca novaja honka pa zapaŭnieńni reziervuaraŭ, tolki hetym razam patencyjna biez pastavak z Rasii. «Fjučersnyja ceny na nastupnaje leta vielmi vysokija, što adlustroŭvaje ryzyki taho, što schoviščy buduć vyčarpanyja zimoj», — kaža Anis Hanbołd, kiraŭnik adździeła daśledavańniaŭ suśvietnych enierhietyčnych rynkaŭ u brytanskaj kampanii Aurora Energy Research (tolki 10% hazu ŭ schoviščach Vialikabrytanii znachodzicca pad niepasrednym kantrolem dziaržavy).
Mnohaje taksama zaležyć ad zdolnaści źmienšyć popyt, što abychodzicca niatanna. Krainy sprabujuć źmiakčyć udar pa chatnich haspadarkach i pradpryjemstvach, ale rost pracentnych stavak i vałacilnaść finansavych rynkaŭ prymušajuć takija krainy, jak Francyja i Polšča, skaračać finansavuju padtrymku.
Bolš za toje, zapaŭnieńnie schoviščaŭ faktyčna skoŭvaje resursy, jakija mahli b być patračany na inviestycyi ŭ prajekty, jakija pavysili b enierhietyčnuju biaśpieku. Inviestycyi ŭ dadatkovyja mahutnaści zachoŭvańnia, u pašyreńnie alternatyŭ vykapniovaha paliva ŭ bok bolš enierhaefiektyŭnych technałohij — usio heta bujnyja artykuły raschodaŭ biudžetu ŭ budučyni.
«Nie čas spačyvać na łaŭrach», — kaža Džejkab Kjerkiehaard ź Instytuta mižnarodnaj ekanomiki Pietersana.
Pośpiech zaležyć ad taho, ci zmohuć krainy ES znajści adziny šlach pieraadoleńnia hetaha enierhietyčnaha kryzisu. Niahledziačy na toje, što zapoŭnić schoviščy ŭdałosia, kožnaja z krain dabivałasia hetaha samastojna. Hiermanija adyhrała klučavuju rolu jak kraina, najbolš zaležnaja ad rasijskaha hazu, ale ŭ toj ža čas jakaja maje samyja vialikija finansavyja kišeni dla taho, kab tracić hrošy na vyzvaleńnie ad hetaj zaležnaści. Na ščaście dla svaich susiedziaŭ, Hiermanija hatovaja dobra ŭkłaścisia ŭ honku za zapaŭnieńnie schoviščaŭ, zapoŭniŭšy ich amal na 100%, startavaŭšy z 25%, što kaštavała krainie, pa danych Bruegel, kala 25 miljardaŭ jeŭra. Pry hetym Hiermanija nacyjanalizuje enierhietyčnaha hihanta Uniper SE.
Adnak «drenny bok» Hiermanii taksama vyjaviŭsia ŭ jaje niepavarotlivaści ŭ pytańni zachavańnia ŭ pracoŭnym stanie jadziernych reaktaraŭ i ŭ jaje supraciŭleńni bolš raŭnamiernamu raźmierkavańniu ciažaru kryzisu šlacham sumiesnaha zapazyčańnia. Ministr finansaŭ Kryścijan Lindnier adchiliŭ apošni varyjant, pry hetym Bierlin płanuje vydzielić na enierhietyčnyja datacyi ŭnutry krainy da 200 miljardaŭ jeŭra — što inšyja krainy pa zrazumiełych pryčynach razhladajuć jak kankurentnuju pahrozu.
Pryjšoŭ čas dla bolš skaardynavanych adkazaŭ. Sumiesnaja prahrama, padobnaja da pandemičnych kredytaŭ SURE na 100 miljardaŭ jeŭra dla padtrymki rabotnikaŭ, mahła b być nakiravanaja na inviestycyi ŭ enierhietyčnuju infrastrukturu, łancužki pastavak abo stvareńnie enierhaefiektyŭnaha žylla. «Vialikaja ździełka» pa enierhietycy mahła b stymulavać unutranyja krynicy zabieśpiačeńnia, kab jany pracavali daŭžej, jak, naprykład, radovišča Hroninhien u Niderłandach. «Hety kryzis pavinien stać sihnałam da spynieńnia samazaspakojenaści ŭ dačynieńni da taho, jak my spažyvajem enierhiju», — kaža Džek Šarpłz z Oksfardskaha instytuta enierhietyčnych daśledavańniaŭ.
U hetym hodzie Jeŭropa prademanstravała hodnuju zachapleńnia hatoŭnaść płacić canu za svaje minułyja pamyłki. Ale joj treba zrabić bolš. Cana zaležnaści skłała kala 100 miljardaŭ dalaraŭ — i nie chočacca viedać, jakoj budzie cana samazaspakojenaści.
