A 18:00 u aktavaj zale centra kultury ŭ Sienicy sabrałasia kala 40 čałaviek. Miesca ŭ prezidyumie zaniali čaćviora — pradstaŭniki miascovaha i rajonnaha vykankamaŭ, kamiteta pa adukacyi, a taksama deputat.
Dyrektarka «Apielsina» Viera Dypnier skazała, što hałoŭnaja meta sustrečy — «naładzić dyjałoh z uładaj».
***
Pryvatnaja škoła «Apielsin» była zasnavanaja ŭ 1995 hodzie — jak pačatkovaja. Paźniej atrymała akredytacyju jašče i jak dziciačy sadok. A ŭ 2018 hodzie adkryła siaredniuju škołu. U 2019 hodzie «Apielsin» staŭ «Škołaj № 1» u konkursie «Brend hoda»(u naminacyi «pryvatnyja škoły»).
Da prypynieńnia pracy «Apielsin» ujaŭlaŭ saboj adukacyjny kompleks: u Sienicy byli pačatkovaja škoła i dziciačy sadok, a ŭ Minsku na Kisialova, 38 — siaredniaja i starejšaja škoła. U hetym hodzie «Apielsin» paćvierdziŭ svaju akredytacyju.
***
«My ŭ rajvykankamie vyvučym dakumienty i prymiem rašeńnie», ci praciahnie pryvatnaja škoła pracu
Da mikrafona vyjšła namieśnica staršyni Minskaha rajvykankama Iryna Cichanka. Jana nahadała, što pry kancy vieraśnia była prypynienaja dziejnaść usich pryvatnych škoł.
— Jak vy ŭsie viedajecie, da hetaj situacyi pryviało toje, što adbyłosia ŭ pryvatnaj škole «SmartSkuł». (15 vieraśnia školnik na pierapynku streliŭ u tvar svajoj adnakłaśnicy ź pnieŭmatyčnaha pistaleta, pra incydent paviedamlaŭ telehram-kanał «50 adcieńniaŭ praŭdy/chłuśni»)
Paśla incydentu ŭ pryvatnych škołach pačalisia pravierki, jakija «vyjavili parušeńni», pryčym nie tolki sanitarnych umoŭ i patrabavańniaŭ MNS, ale i vypłaty padatkaŭ abo ŽKP.
U vyniku škoły prypynili pracu.
— Na siońniašni dzień z 599 navučencaŭ 489 praciahnuli navučańnie ŭ dziaržaŭnych ustanovach adukacyi. (Vierahodna, havorka tolki pra Minski rajon) Niekatoryja źmianili miesca žycharstva na Rasijskuju Fiederacyju, častka nie vyznačyłasia — da paniadziełka im ustanoŭleny termin vyznačycca nakont dalejšaha adukacyjnaha pracesu dziaciej, — kanstatavała Iryna Cichanka.
Namieśnica staršyni rajvykankama nahadała, što pryvatnyja škoły pry žadańni mohuć prajści licenzavańnie (pavodle zakona ad 17 kastryčnika), hetaja pracedura ŭvodzicca taksama dla dziaržaŭnych škoł. Na sajcie Minadukacyi jość hrafik, kali kiraŭniki škoł majuć prava padać pakiet dakumientaŭ na atrymańnie licenzii — «my ŭ rajvykankamie vyvučym ich paśla pravierak i prymiem pastanovu», dadała čynoŭnica.
Dev.by źvieryŭsia z hrafikam: «Apielsin», jak i inšyja pryvatnyja škoły, moža źviarnucca pa atrymańnie licenzii ad 14 da 23 listapada.
Cichanka paabiacała: uličvajučy reputacyju škoły i staž jaje pracy, u Minskim rajvykankamie pakłapociacca, kab «Apielsin» razhladaŭsia ŭ pieršuju čarhu — u top-3 suiskalnikaŭ.
— Upeŭnienaja, što ŭstanova, jakaja paśpiachova ažyćciaŭlaje svaju dziejnaść stolki ž hadoŭ, kolki isnuje suvierennaja Biełaruś, z usim spravicca, — skazała čynoŭnica.
«Nichto nie zacikaŭleny ŭ tym, kab vas zakryli»
U zale stała šumna: baćki stali cikavicca, čamu naohuł zakryli «Apielsin», bo parušeńniaŭ nie było — škoła była akredytavanaja.
— Byli, — adkazała čynoŭnica. — A infarmacyja, što jany likvidavanyja, da hetaha času nie pastupiła ŭ orhany kantrolu.
— Ale vy ž sami ŭ vieraśni padpisvali siertyfikaty adpaviednaści, — nie sunimalisia ŭ zale.
— Tak, padpisvali, — pryznała čynoŭnica, — na drobnyja nieadpaviednaści my zapluščvali vočy, bo razumieli, što niekatoryja parušeńni nie istotnyja, jany nie ŭpłyvajuć na biaśpieku, — i ich možna likvidavać. Tak, ja pryznaju: my davali adterminoŭki ŭ 2-3 dni, — za što i papłacilisia…
— U mianie dzicia vučyłasia raniej u dziaržškole. Kali ŭ małodšych školnikaŭ na paviersie 3 hady nie pracuje prybiralnia, — heta nie parušeńnie? Ich ža nie zakryvajuć! — aburyłasia ź miesca adnaja z mam. — A jašče piedykuloz: my hod zmahalisia z prablemaj.
— A ŭ nas dzicia atruciłasia ŭ stałoŭcy, — dadała druhaja.
— I prablema piedykulozu staić vostra va ŭsich dziaržškołach: ad pieršaha da adzinaccataha kłasa — vošy, vošy i vošy. A ŭ pryvatnych hetaha niama, — adhuknulisia ŭ inšym kucie.
Abstanoŭka abvastryłasia.
Dyrektar «Apielsina» pasprabavała jaje razradzić — i paprasiła baćkoŭ nie napadać na haściej: «Jany zaŭzimajucca za nas».
— Ja taksama chaču, kab vy pasłuchali: nichto nie zacikaŭleny ŭ tym, kab vas zakryli, — skazała namieśnica staršyni vykankama.
My, čynoŭniki, razumiejem, što škoły pierapoŭnienyja. Dziciačaje nasielnictva raście chutčej, čym budujucca ŭstanovy adukacyi. U Minskim rajonie 61 tysiača dziaciej — i pryvatnyja škoły, chaj i niaznačna, źnižajuć nahruzku na dziaržaŭnyja.
Siońnia ja pryjšła siudy, kab danieści da vas: u vas jość mahčymaść adnavić pracu škoły. Zaraz treba niašmat — vykanajcie patrabavańni, nieabchodnyja dla atrymańnia licenzii.
— A možna pieralik patrabavańniaŭ? — paprasili z zały. (Patrabavańni tut. — Zaŭv.)
— Pieralik dla ŭsich adnolkavy, — adkazała namieśnica staršyni rajvykankama. — Učora my pravodzili takuju ž sustreču, jak z vami, u Tarasavie, pazaŭčora byli ŭ Baraŭlanach: usie zadajuć adno i toje ž pytańnie — pra patrabavańni. Dyk voś: tam niama nievykanalnych patrabavańniaŭ.
«Adzin piedahoh pracavaŭ z 1995 hoda — na minułym tydni zabraŭ pracoŭnuju»
Adnaja z mam padniała pytańnie, jak škoła «Apielsin» u hetaj situacyi moža vykanać niekatoryja patrabavańni licenzavańnia — naprykład, da piedskładu.
— U vas ža z hetym prablem niama, — skazała čynoŭnica.
— Nie było, kali «Apielsin» jak kamiercyjnaja struktura mieŭ mahčymaść pracavać i apłačvać pracu svaich pracaŭnikoŭ, — adkazała mama.
Ale baćki byli vymušanyja byli zabrać svaich dziaciej i ŭładkavać u inšyja škoły. U hety momant jany nie płaciać hrošy «Apielsinu», — i škoła nie moža płacić svaim nastaŭnikam. (Baćki pačali šaptacca, što Viera Dypnier nibyta vymušanaja była pradać mašynu i vystavić na prodaž kvateru.)
— Vy zvolnili ŭsich supracoŭnikaŭ? — ździviłasia čynoŭnica.
Viera Dypnier nahadała, što «Apielsin» u kastryčniku nie atrymlivaje hrošy za navučańnie. Adnak prablema nie tolki ŭ hetym. Dyrektarka padkreśliła, što nie moža taryfikavać nastaŭnikaŭ: pavodle zakonu niama padstaŭ dla vypłaty zarpłaty (navat minimalnaj), kali jany nie pracujuć z vučniami.
— Na minułym tydni Minpracy zadało nam pytańnie, kolki piedahohaŭ zvolniłasia i na jakoj padstavie astatnija dahetul ličacca ŭ štacie, — praciahnuła Viera Dypnier.
— Nastaŭniki napisali «za svoj košt» na 30 dzion, ale hety termin padychodzić da kanca. Što dalej? Jak mnie zachavać 60% piedahohaŭ u štacie?
U nas piedahohi pracavali pa 18-20 hadoŭ. Adzin piedahoh pracavaŭ z 1995 hoda — i na minułym tydni jon zabraŭ svaju pracoŭnuju knižku. Ja abrydałasia!
Čynoŭniki razhubilisia.
Namieśnica staršyni Minskaha rajvykankama paabiacała «zaŭtra ž» nakiravać zapyt u Ministerstva pracy i sacyjalnaj abarony: «Ja nie viedała pra hetuju prablemu», — skazała jana.
Nie pahražali, a tłumačyli
Jašče pytańni ad baćkoŭ:
Jak chutka ich pryvatnaja škoła moža atrymać licenziju?
Adkazu nie było. Čynoŭniki paabiacali, što ŭsio vyrašycca da 31 śniežnia, a moža i raniej. Znoŭ nahadali, što «Apielsin» siarod škoł rajona budzie razhladacca ŭ liku pieršych.
Ci moža «Apielsin» praciahnuć pracu, pakul jaje dakumienty na atrymańnie licenzii razhladajuć?
Viera Dypnier zaŭvažyła: raniej jaje pierakonvali, što heta mahčyma — treba tolki likvidavać parušeńni.
Iryna Cichanka paraiła: «Infarmujcie orhany, jakija vynieśli vam pradpisańnie. Jany pryjeduć — pierakanajucca, što vy likvidavali parušeńni, i, mahčyma, za hety pieryjad my jakraz atrymajem adkaz ad Minpracy, — i vyniesiem rašeńnie».
Pra što jašče havaryli ludzi z zały
- Dzieci ŭ stresie. «Z novaj škoły kožny dzień viartajucca jak z vajny».
- Dzieciam zanižajuć adznaki, «bo raz ty z pryvatnaj škoły — dyk voś tabie», paśpiachovaść upała.
- Baćki nie mohuć damahčysia indyvidualnaha płana navučańnia dla svaich dziaciej, navat kali havorka idzie pra dziaciej z asablivaściami.
Pra sacyjalna niebiaśpiečnaje stanovišča
— I jašče adzin važny niuans — u jakija ŭmovy byli pastaŭlenyja baćki: ja chaču, kab vy heta viedali, — padniałasia adnaja mama. — Litaralna praź niekalki dzion paśla zakryćcia škoły asabliva inicyjatyŭnyja dyrektary i zavučy stali telefanavać z pahrozaj: kali vy zaŭtra nie pryniesiacie da nas dakumienty, my vas pastavim na sacyjalna niebiaśpiečnaje stanovišča. Ci ŭ kursie vy naohuł, što adbyvajucca takija rečy? Heta nie žarty!
— My nie ŭ kursie, ale kali vam chtości sapraŭdy pahražaŭ… — pačała była namieśnica staršyni rajvykankama.
— Usim, usim pahražali, — zašumieli ŭ zale.
— Davajcie vyznačymsia, vam pahražali ci… — čynoŭnica nie zmahła skončyć frazu, jaje pierapyniŭ chor hałasoŭ: «Tak!».
Iryna Cichanka zaŭvažyła, što słovy piedpracaŭnikoŭ varta traktavać jak «tłumačeńni» i «infarmavańnie», a dzicia-biełarus nie moža nie vučycca — inakš jon znachodzicca ŭ sacyjalna niebiaśpiečnym stanoviščy.
— U hety momant našaje dzicia navučajecca ŭ dziaržškole. Pa historyi Biełarusi nie było nivodnaha ŭroka, a anhlijskuju movu viadzie fizruk — ale heta značyć, što ciapier ža jon vučycca, bolš jon nie ŭ niebiaśpiečnym stanoviščy? — spytaŭ chtości ź miesca.
Za hetaj replikaj znoŭ było šmat asabistych historyj — razmova pajšła pa kole.
Čynoŭniki vietliva zharnuli sustreču, paŭtaryŭšy abiacanki, dadzienyja na praciahu viečara: padtrymać škołu.
