Jaŭhien Sadoŭski naradziŭsia i ros u Sałtanach, ciapier tut ža rastuć jaho čaćviora dziaciej. U maładości jon nie hnaŭsia za asablivaj navukaj, advučyŭsia na zvyčajnaha kiroŭcu-ślesara. Ale adnojčy vyrašyŭ pracavać biez načalnikaŭ i samastojna pracavać na ziamli. Zavioŭ 10 hałoŭ žyvioły, pieraaraŭ sotki i zasadziŭ bulbaj.
Z voknaŭ nievialikaha viaskovaha doma Sadoŭskaha bačny staradaŭni młyn. Padobnyja zbudavańni źjavilisia jašče ŭ XVI stahodździ, i ich nazyvajuć «kazłoŭki» z-za kanstrukcyi, jakaja abapirałasia na mahutnyja brusy-kazły. Takija młyny pavaročvalisia ŭsim korpusam na kazłach pa kirunku vietru, i niezdarma hety staić na pradźmuvanym miescy — u poli, na ŭskrainie vioski.
Apošnija 30 hadoŭ młyn maŭčyć. A kaliści, uspaminajuć staražyły, viatrak karystaŭsia vialikim popytam. Małoć ziernie ŭ Sałtany jechali z usioj akruhi. La staradaŭniaha młyna navat čerhi źbiralisia. Ziernie vieźli na koniach miachami, a potym z muki piakli chleb.
Miascovyja raspaviadajuć, što młynu minimum 150 hadoŭ i što ŭ Sałtany jaho pryvioz miascovy młynar Jazep Siniaŭski, nibyta z terytoryi ciapierašniaha Vałožynskaha rajona. Siamju miascovaha młynara pamiataje miascovaja žycharka Jaŭhiena Vasiljeŭna. Kaža, Siniaŭskija byli zamožnyja, ale «harotnyja». Sam haspadar byŭ dobrym čałaviekam i chvackim budaŭnikom, mnohaje rabiŭ svaimi rukami, hadujučy troch dziaciej. Jon šmat pracavaŭ i amal nikoli nie adpačyvaŭ: pryjdzie z młyna, «prytulicca» da paduški i znoŭ na młyn, tamu ŭ chacie i miasa chapała, i karovy svaje byli.
94-hadovaja babula ŭspaminaje, što ŭ 1920-1930-ja hady siamju raskułačyli i vysłali ŭ Kazachstan. Spačatku viarnułasia žonka z dačkoj, a potym Jazep z synam. Kaža, sam Siniaŭski i moh pabudavać hety młyn.
Ale kali pahladzieć na kartu 30-ch hadoŭ, «kazłoŭki» ŭ Sałtanach jašče nie było, zatoje padobnyja stajali ŭ vioskach Litva i Žurevičy. Vychodzić, młyn i praŭda pieranieśli ŭ Sałtany ź inšaj miascovaści, choć jaho ŭładalnik i byŭ majstram na ŭsie ruki.
Pa słovach staražyłaŭ, Jazepa Siniaŭskaha nie stała prykładna ŭ 50-ch hadach. Mielnik pamior «na svaim młynie». Potym małoŭ ziernie jaho syn, jaki paźniej źjechaŭ z Sałtanoŭ. A ŭ 90-ch pracavaŭ mielnikam dzied Jaŭhiena Sadoŭskaha. Z tych časoŭ młyn zacich i nie daje miascovym spakoju, tamu što pavolna, ale niaŭchilna razvalvajecca.
«U Sałtany kruhły hod pryjazdžajuć turysty. I aŭtobusami, i navat pa śniezie na rovary jeduć. Zavieści jaho ŭžo naŭrad ci atrymajecca. Niešta źniščana časam, niešta sami ludzi raściahnuli. Ad łopaści ŭ «kazłoŭki» zastałasia adna śpica, prahnili belki, niama ŭžo i leśvicy, pa jakoj padymalisia navierch», — kaža Jaŭhien.
Apošnija hady Jaŭhien Sadoŭski adčajna sprabuje viarnuć młynu byłuju słavu. Płan vyratavańnia namalavaŭsia daŭno: karkas vietraka ŭmacavać, a pobač pastavić pracoŭnuju kopiju, kab turysty, naviedvajučysia ŭ Sałtany, ujaŭlali, jak našy dziady z załatych ziarniat zdabyvali kaštoŭnuju muku.
Ideju Jaŭhiena padtrymlivajuć i miascovyja žychary, i navat dyrektar AAT «Haradziłava», jakoje znachodzicca z Sałtanami ŭ adnym sielsaviecie.
«Ja hatovy dapamahčy materyjalna, kali budzie vyrazny prajekt pa adnaŭleńni młyna», — skazaŭ dyrektar sielhaspradpryjemstva Dźmitryj Hramovič.
Adnak jość adno niečakanaje «ale». Aficyjna młyn nie naležyć ni haspadarcy, ni Haradziłaŭskamu sielvykankamu. Heta paćvierdziła i dačka Jaŭhienii Vasiljeŭny — Alena, jakaja amal 20 hadoŭ adpracavała ŭ Haradziłaŭskim sielvykankamie. I dadała, što ŭ staradaŭniaha vietraka mohuć być niečakanyja spadčynnyja ŭładalniki.
«Dačka Siniaŭskaha ŭžo ŭ starečym uzroście i žyvie ŭ Vałožynie. Jana atrymała ŭ spadčynu baćkoŭskuju chatu ŭ Sałtanach i niekalki hadoŭ tamu jaje pradała. To-bok faktyčna heta byŭ dahavor kupli prodažu: ziamla, dom i pabudovy. Chutčej za ŭsio, młyn u hetym dahavory nie ličycca i nie fihuruje. Jon i staić u poli, a nie na ziamli z chataj».
Alena miarkuje, što taki pavarot nie vyklučaje, što na młyn pa linii Siniaŭskich mohuć pretendavać naščadki.
Jaŭhien Sadoŭski pobač z makietam młyna. Makiet hatovy na 60%
Miascovyja havorać, što novym haspadaram razam z chataj prapanoŭvali kupić młyn. Ale tyja nibyta admovilisia. Niezrazumieła, ci ličyŭsia dzieści młyn pieršapačatkova. Bo na bałansie sielvykankama jon nikoli nie byŭ, udakładniaje Alena. Hetuju infarmacyju paćvierdziła i śpiecyjalistka sielvykankama, kudy my patelefanavali jak turysty. Tak i staić viatrak biez haspadara i ŭžo nie supraciŭlajecca viatram času.
Jaŭhien Sadoŭski, jaki zadumaŭ zachavać toje, što zastałosia, pasprabavaŭ «zblizicca» sa staradaŭnim vietrakom: arandavaŭ pobač ziamlu, ale tuju častku, na jakoj staić młyn, entuzijastu nie dali.
