Alaksandr Łukašenka sa svaim małodšym synam Mikałajem na «Słavianskim bazary» ŭ Viciebsku. Skrynšot
Nahadajem, na minułym tydni Łukašenka abjaviŭ pra płany pravieści ŭ vieraśni hetaha hoda amnistyju. Adpaviedny zakonaprajekt raspracoŭvajuć MUS, Viarchoŭny sud i Hienprakuratura. Ułady śćviardžajuć, što pa amnistyi mohuć vyjści 8 tysiač čałaviek.
DW: Kali amnistyja palitviaźniaŭ adbudziecca, čaho my možam čakać ad ES? Ci jość šancy na toje, što Brusiel źmiakčyć svaju palityku ŭ dačynieńni da Biełarusi ci navat asłabić sankcyi? Ci ES budzie praciahvać svaju žorstkuju liniju?
Pieter Stana: Usio, što abiacaje Łukašenka, treba razhladać z dvuch punktaŭ hledžańnia. Pa-pieršaje, u jaho niama lehitymnaści, a pa-druhoje, da jaho niama davieru. Tamu jakija b jon ni rabiŭ zajavy, treba hladzieć, jak heta padmacoŭvajecca dziejańniami.
Pieter Stana.
Vyzvaleńnie niekatorych ludziej — heta, viadoma, važny krok, my z samaha pačatku zaklikali vyzvalić usich, chto byŭ aryštavany, zatrymany i asudžany pa palityčnych matyvach. Ale 8 tysiač čałaviek — heta nie ŭsie, chto apynuŭsia ŭ źniavoleńni ci byŭ zatrymany z-za represij.
Tamu dla taho, kab Jeŭrapiejski Sajuz źmianiŭ svaju pazicyju, svaju palityku adnosna sankcyj, nam treba ŭbačyć kankretnyja dziejańni. My budziem praciahvać nazirać i analizavać toje, što adbyvajecca, i kali buduć adbyvacca źmieny, jakija my čakajem ad režymu, kab ablehčyć i palepšyć stanovišča ludziej, jakija apynulisia pad jaho represijami, tady my budziem reahavać.
Sankcyi ES źjaŭlajucca prahresiŭnymi. Jany taksama mohuć być i rehresiŭnymi. Tamu ŭ zaležnaści ad raźvićcia padziej my možam abo ŭzmacnić sankcyi, abo vyrašyć, što padstaŭ dla hetych sankcyj bolš nie isnuje. Ale na dadzienym etapie heta zaŭčasnaja dyskusija, bo pakul my bačym tolki zajavy. A što da dziejańniaŭ, to my bačym praciah represij.
— Ci jość šancy na dyjałoh z Łukašenkam?
— My nikoli nie spyniali dyjałoh ź biełaruskimi ŭładami. Łukašenka nie maje dla nas nijakaj lehitymnaści. Jon nie źjaŭlajecca prezidentam. Ale my pa-raniejšamu trymajem adkrytymi kanały suviazi pamiž Jeŭrapiejskim sajuzam i Biełaruśsiu, tamu što my pa-raniejšamu vierym u dyjałoh. Kali ŭ vas jość prablemy, vy možacie vyrašyć ich tolki ŭ dyjałohu. Ale my skazali: kab istotna źmianić jakaść našaha dyjałohu i supracoŭnictva, važna spynić pryhniot cyvilnaha nasielnictva.
Važna spynić parušeńni pravoŭ čałavieka. Važna raspačać ahulnanacyjanalny dyjałoh, kab znajści vyjście z hetaha kryzisu i arhanizavać novyja niezaležnyja vybary na asnovie mižnarodnych standartaŭ, kab biełaruski narod moh vybrać pradstaŭnikoŭ, jakich sapraŭdy choča bačyć. Heta važnyja punkty, na padstavie jakich my aceńvajem našaje supracoŭnictva i naš dyjałoh ź Biełaruśsiu. Pakul ničoha z hetaha nie zdarajecca, i tamu ŭzrovień našaha dyjałohu prosta źnižajecca. Ale jon nie spynieny. Kanały znosin pa-raniejšamu adkryty.
— Jak vy viedajecie, Łukašenka zaraz bolš, čym kali-niebudź, pryviazany da Pucina. Jak vy ličycie, ci možna kazać pra kaniec nacyjanalnaha suvierenitetu Biełarusi? Ci Brusiel usio jašče razhladaje jaje jak niezaležnuju krainu?
— Mnohija kroki Łukašenki za apošnija dva hady istotna padarvali niezaležnaść i suvierenitet krainy. Jon sapraŭdy adbiraje suvierenitet u biełaruskaha naroda, adymaje suvierenitet u Respubliki Biełaruś i addaje jaho Maskvie. Jaho bajaźlivy, nieprymalny ŭdzieł u pucinskaj ahresii suprać Ukrainy — vielmi dobry prykład taho, što jon staŭ zakładnikam impierskich ambicyj Pucina. I mienavita tamu my ŭviali dadatkovyja sankcyi suprać jaho i inšych pradstaŭnikoŭ režymu za ich udzieł u hetym niezakonnym uvarvańni.
— Jak Jeŭrapiejski Sajuz bačyć Łukašenku i Biełaruś ciapier?
— Jon krynica i pryčyna ŭsich prablem, jakija siońnia jość u Biełarusi. Ale, kaniešnie, pakolki jon źjaŭlajecca prablemaj, jon taksama źjaŭlajecca častkaj rašeńnia. Tamu najpierš heta jon pavinien pryniać rašeńnie ab praviadzieńni novych niezaležnych vybaraŭ. Mienavita jon pavinien dazvolić raspačać źmiastoŭny, inkluziŭny ahulnanacyjanalny dyjałoh. Voś jak my jaho bačym. My bačym u im častku prablemy. My bačym u im i častku rašeńnia. I my bačym u im čałavieka, jaki niezakonnym šlacham pryjšoŭ da ŭłady i stvaraje šmat prablemaŭ dla ludziej u Biełarusi i dla Biełarusi jak krainy.
— Paśla zatrymańnia Evieliny Šulc, jakoje adbyłosia faktyčna ŭ toj ža dzień, kali Łukašenka abjaviŭ ab svaich płanach pa amnistyi, čaho my možam čakać? Jak Jeŭrapiejski Sajuz adreahuje na toje, što zdaryłasia?
— Toje, što adbyłosia na minułym tydni, było, na žal, vielmi dobrym prykładam charaktaru režymu. Z adnaho boku — jon zajaŭlaje ab amnistyi dla ludziej, jakija byli zatrymanyja abo źniavolenyja. U toj ža čas u krainie za začynienymi dźviaryma iduć sudy pa palityčnych spravach, a zatym jany advažvajucca na niedapuščalny i vielmi niebiaśpiečny krok pa zatrymańni dypłamata.
«Azaronak zadavaŭ pytańni, a cichary pakazvali, kaho brać». Raspaviadajem pra chapun na sudzie pa spravie «Revalucyjnaha dziejańnia»
Dypłamat — heta asoba, jakaja karystajecca dypłamatyčnymi imunitetam i pryvilejami ŭ adpaviednaści ź Vienskaj kanviencyjaj. Heta toje, na što Biełaruś padpisałasia jak kraina. Takim čynam, jon znoŭ parušaje mižnarodnyja abaviazacielstvy svajoj krainy, jašče bolš dyskredytujučy svoj režym.
Z našaha boku heta vyklikała vielmi, vielmi ćviorduju reakcyju. My asudzili heta publična. My skazali, što heta nieprymalnaje parušeńnie Vienskaha pratakoła. I my vyklikali kiraŭnika biełaruskaj dypłamatyčnaj misii ŭ Bruseli dla tłumačeńniaŭ. Heta vielmi mocnaja miera ŭ śviecie dyplamatyi. Heta ŭžo druhi vypadak zatrymańnia našaha dypłamata. Toje, što adbyłosia, budzie mieć vielmi ciažkija nastupstvy. Znoŭ ža, na dypłamatyčnym uzroŭni, ale my dakładna dali zrazumieć, što padobnaje nieprymalna i bolš nie pavinna paŭtaracca.
— Isnuje šmat aściaroh z nahody viz dla biełaruskich hramadzian. Naprykład, Čechija pierastała vydavać asobnyja typy vizaŭ dla biełarusaŭ. Što čakaje biełarusaŭ u pierśpiektyvie — vizavaja zabarona, padobnaja da taho, što ŭviali dla rasijan?
— Vizavuju palityku i jaje fiłasofiju možna apisać nastupnym čynam: my chočam pierakanacca, što ŭjazdžajuć nie tyja ludzi, jakija mohuć stać prablemaj dla nas, ci ludzi, jakija hetaha nie zasłuhoŭvajuć, a tyja ludzi, jakija majuć u hetym patrebu. Naprykład, studenty ci tyja, chto atrymaŭ humanitarnuju vizu. Apazicyjaniery, niezaležnyja ekśpierty, aktyvisty — usie, chto maje ŭ hetym patrebu, pavinny mieć mahčymaść atrymać vizu.
Takaja łohika vizavaha režymu. I jakija b miery ni prymalisia na nacyjanalnym uzroŭni, heta miery ŭ ramkach isnujučaha vizavaha kodeksa, prosta bolš žorstkija ŭmovy, jakija ŭzmacniajuć žorstkaść pravierku, kab pierakanacca, što vizu atrymlivajuć tyja, kamu jana sapraŭdy patrebna, a nie tyja, chto źviazany z režymam i prosta sprabuje skarystacca svaimi pryvilejami.
— Ci škadujuć u ES ab tym, što nie zaniali, mahčyma, bolš vyraznuju pazicyju i nie padtrymali pratesty 2020 hoda ŭ Biełarusi?
— Jeŭrapiejski Sajuz — heta asacyjacyja krain, zasnavanaja na kaštoŭnaściach i pryncypach. Ale my nie zajmajemsia źmienaj režymaŭ. My pavažajem miežy krain, jakija nie ŭvachodziać u ES, i što b tam ni adbyvałasia, my možam abo padtrymać, abo asudzić, ale my nie ŭmiešvajemsia. Tamu, chacia dla nas vielmi ciažka bačyć maštaby represij, ja dumaju, my zrabili ŭsio mahčymaje ŭ ramkach ES, kab padtrymać hetych ludziej. I majo pytańnie vam u adkaz: što ž musiŭ zrabić Jeŭrapiejski Sajuz? Ad nas čakali, što my pašlem tanki, vajskovyja siły? Heta supiarečyć mižnarodnamu pravu.
Kali vy pahladzicie na historyju kožnaj z krain, jakija ŭvachodziać u Jeŭrapiejski Sajuz, jany sami musili zmahacca za pieramieny. Nichto nie zrobić heta za vas. Što ŭ byłoj Čechasłavaččynie, što ŭ Polščy, u Vienhryi i HDR — źmieny šli znutry, kali nasielnictva paŭstavała suprać karumpavanych režymaŭ, tatalitarnych režymaŭ i trymałasia.
U Siryi ludzi nie pieramahli. U hetym abvinavačvajuć i ES, i mižnarodnuju supolnaść, havorać, što my nie dapamahli im. Ale znoŭ ža, dapamoha ŭ takich situacyjach aznačaje razhlad mahčymaści źniešniaha ŭmiašańnia. Ja razumieju, što prostym ludziam, jakija cierpiać ad represijaŭ, heta ciažka čuć. Ale Jeŭrapiejski Sajuz nie źjaŭlajecca interviencyjanisckaj siłaj. My zrobim usio mahčymaje ŭ miežach demakratyi i mižnarodnaha prava, kab padtrymać prava na zakonnyja dziejańni i ambicyi ludziej. Ale my nie možam pryjści ŭ krainu i prosta prybrać ź jaje kiraŭnika-aŭtakrata.
https://d367rzjs5oyeba.cloudfront.net/299426Ale my pa-raniejšamu trymajem adkrytymi kanały suviazi pamiž Jeŭrapiejskim sajuzam i Biełaruśsiu
https://d367rzjs5oyeba.cloudfront.net/299426..."