Šeść hadoŭ tamu Alena adkryła na fud-korcie handlovaha centra «Tytan» svoj punkt i prapanavała naviedvalnikam smažanaje marožanaje.
— Ja padhledzieła ideju ŭ Tajłandzie, kali hulała pa rynku. Ubačyła, što ludzi stajali ŭ čarzie za niejkimi rołami, ździviłasia, što heta marožanaje. U pamiaci adkłałasia jarkaja karcinka, a kali ja zadumałasia pra svoj biznes, vielmi ŭdała pra heta ŭspomniła.
Zrazumieła, što marožanaje pa-sapraŭdnamu nichto nie smažyć. Dla jaho pryhatavańnia vykarystoŭvajecca admysłovy fryzier — heta takaja chałodnaja blacha, na jakuju Alena vykładvaje jahady (ci luboje inšaje načyńnie), zalivaje ich tłustymi viarškami, a potym z dapamohaj łapatki skručvaje zastyłuju sumieś u roły, źvierchu palivaje topinham abo dadaje jakuju-niebudź absypku na vybar. Atrymlivajecca porcyja vahoj prykładna ŭ 150 hramaŭ, jakuju Alena pradaje za siem rubloŭ.
Zhadžałasia na lubyja ŭmovy
Z boku biznes zdajecca nieskładanym: kupiŭ patrebnaje abstalavańnie, uziaŭ u arendu placoŭku na fud-korcie i kruci sabie roły ź viarškoŭ. A ciapier ujavicie, što vam bolš za 40 hadoŭ, vy ŭsio žyćcio pracavali najomnym rabotnikam u handli i nie dapuskali dumki pra toje, kab pačać svaju spravu. Alena kaža, što raniej nie adčuvała ŭ sabie pradprymalnickaj žyłki.
— Ja skončyła handlovy kaledž i papracavała, napeŭna, hod u HC «Kirmaš». Potym u muža dobra pajšoŭ biznes, jon skazaŭ mnie sychodzić z pracy: maŭlaŭ, na pančochi i tak hrošy daść. Doŭhi čas ja była chatniaj haspadyniaj, zajmałasia dačkoj. A potym usio stała sumna ŭ našaj siamji: muž surjozna zachvareŭ, ja ŭžo hadoŭ dziesiać jak udava, kab vy razumieli. Mnie pryjšłosia viarnucca ŭ handal, kab zabiaśpiečvać siamju.
Alena pieraličvaje, dzie paśpieła papracavać za hety čas. Spačatku vyjšła ŭ kijosk niedaloka ad doma, potym uładkavałasia ŭ kaviarniu barmenkaj, dalej patrapiła na «Ekspabieł», dzie zajmałasia aptovym handlem. Usio heta była zaniataść biez afarmleńnia — minčanka zhadžałasia na lubyja ŭmovy.
Hrošaj siamji katastrafična nie chapała, žyć davodziłasia ŭ litaralnym sensie ad zarobku da zarobku. Padarunki na dni naradžeńnia treba było pradumvać za paŭhoda.
— Potym ja zrazumieła, što mnie treba padumać pra niejkuju piensiju: hady iduć, a adličeńniaŭ ja nie rablu. Uładkavałasia ŭ zvyčajnuju praduktovuju kramu, kab byŭ zapis u pracoŭnaj knižcy. Spačatku stajała za pryłaŭkam, potym patrapiła za kasu. Dva hady tak adpracavała, pakul mianie nie padvysili da staršaha kasira. Ja stała tym samym čałaviekam, jaki biehaje z klučom ad kasy da kasy, robić zvaroty-admieny i prosić prabačeńnia ŭ pakupnikoŭ za luboje hłupstva.
«Źjaviłasia złość na siabie: hady iduć, a ja zaležu ad nastroju inšaha čałavieka»
Minčanka kaža, što hety «karjerny rost» vycisnuŭ ź jaje ŭsie soki. Praca była vielmi składanaj jak fizična (za dzień staršy kasir prachodzić šmat kiłamietraŭ), tak i emacyjna. Akramia taho, Alenie nie padabałasia znachodzicca ŭ kalektyvie, jaki jana paraŭnoŭvaje z «sierpientaryjem»: sucelnyja intryhi, skandały i rasśledavańni.
— Ja paprasiłasia ŭ mužčynski kalektyŭ — u słužbu biaśpieki, padraździaleńnie cash control. Nad kožnaj kasaj u kramach visiać kamiery, jakija zapisvajuć davoli dakładnuju karcinku z hukam. Kali ŭźnikajuć niejkija pytańni pa raźlikach, možna prahledzieć zapisy i razabracca, što adbyłosia. I voś ja siadzieła i ŭsiu źmienu pa dzieviać hadzin ź pierapynkam na abied prahladała ruchi cieła kasiraŭ.
Hetaja praca akazałasia spakajniejšaj, čym u staršaha kasira, płacili za jaje siaredni zarobak — kala $400. Alena na toj momant užo žyła adna, adkaznaść za siamju na jaje nie cisnuła, bo dačka vyrasła i źjechała na zarobki za miažu. U minčanki navat stała atrymlivacca adkładvać hrošy na pieršyja samastojnyja padarožžy.
— U toj pieryjad u mianie źjaviłasia najmacniejšaja ciaha da pajezdak. Ja ŭvieś čas chacieła ŭbačyć niešta novaje, kudyści źjeździć. Kab vy razumieli, ja nie maryła pra Fidžy ci Bali, a lotała łaŭkosterami ŭ Jeŭropu, zdymała niedarahoje žyllo, ale ŭsio roŭna heta patrabavała hrošaj. A jašče treba było adprošvacca ŭ kiraŭnictva ŭ vodpusk. «Možna pajechać uletku?» — «Nie, nielha». Atrymlivajecca, što ty zaŭsiody zaležyš ad nastroju inšaha čałavieka. I ŭ mianie takaja złość na siabie źjaviłasia: hady iduć, a ja žyvu nie tak, jak mnie chočacca!
Mienavita tady ŭźnikła pieršaja dumka pra toje, što ja pavinna pracavać na siabie, zajmacca svaim biznesam.
Jašče adnym dovadam na karyść zvalnieńnia staŭ sapsavany zrok. Na cash control Alena pryjšła z adzinkaj i ŭsiaho za paru hadoŭ pasadziła zrok da minus 5.
— Ty siadziš i ŭvieś čas u ciemry, razhladaješ hetyja drabniutkija detali, jakija kupiury kasir adličyła, kolki zdačy dała. Naciskaješ na «stop», potym znoŭ «płej» — i tak ceły dzień. Kali zastavałasia miesiacy dva da kanca kantrakta, ja dakładna ŭśviadomiła: bolš nie chaču jaho praciahvać. I nie chaču iści ŭ inšuju kramu. Mnie stała zrazumieła, što treba poŭnaściu mianiać svajo žyćcio.
Na starcie vydatkavała $8 tysiač
Alena raskazvaje: u zanačcy na toj momant u jaje było nie bolš za tysiaču dalaraŭ. Jana źviazałasia z dačkoj, jakaja pracavała ŭ Katary i źbirała hrošy na svajo žyllo.
— Ja skazała, što budu zajmacca biznesam, spytała: «Ci možaš ty mnie pazyčyć hrošaj i kolki?» Jana padtrymała mianie i paabiacała, što zmoža dać mnie $6 tysiač. Samaje cikavaje, što na toj momant ja navat nie viedała, čym budu zajmacca. Sutkami ryłasia pa internecie, vyvučała startapy, roznyja prapanovy pa kupli franšyzy, varyjanty pa ramiesnaj dziejnaści. Chaciełasia, kab heta było hramadskaje charčavańnie, ale niešta takoje, čaho niama ŭ inšych. A jašče mnie padavałasia važnym achapić maksimalna šyroki dyjapazon nasielnictva.
«Šaurma — heta chutčej dla mužčyn, koła i burhiery — dla moładzi, a majo maroziva padychodzić i dzieciam, i baćkam, i ciažarnym.
Z recepturami, raskazvaje minčanka, usio akazałasia praściej, čym jana dumała. Nijakich sakretaŭ: u internecie dakładna napisana, što i jak źmiešvać, kab atrymalisia akuratnyja roły.
— Viadoma, pryjšłosia patreniravacca doma: pieršy čas maja radnia na śniadanak, abied i viačeru jeła marožanaje. Ale ŭ vyniku ŭsio stała atrymlivacca.
Znoŭ ža dziakujučy siorfinhu ŭ internecie minčanka daviedałasia pra toje, što pradprymalniki-pačatkoŭcy ŭ Minsku mohuć atrymać subsidyju na adkryćcio svajoj spravy. Na toj momant heta było $990 — dla biznesu hrošy nievialikija, ale čamu b nie ŭziać, kali dajuć, razvažyła Alena.
— Ja ŭstała ŭ centr zaniataści na ŭlik jak biespracoŭnaja, i adtul mianie nakiravali na kursy pradprymalnikaŭ. Nie mahu skazać, što jany byli vielmi karysnymi, ale prynamsi pra padatkaabkładańnie ja mienavita tam usio i daviedałasia. Paśla zakančeńnia kursaŭ pradastaviła biźnies-płan i atrymała subsidyju. Za hetyja hrošy kupiła svoj pieršy fryzer, jon kaštavaŭ $1120.
Paralelna z navučańniem na kursach pradprymalnikaŭ Alena stała šukać miesca dla svajoj kropki. Napisała listy ŭ roznyja handlovyja centry. U vyniku na zapusk kropki z marožanym daŭ dabro handlovy centr «Tytan».
— Usiaho na zapusk svajoj kropki ja vydatkavała kala $8 tysiač. Asnoŭnaja suma pajšła na meblu, jakuju ja rabiła na zamovu, i abstalavańnie. Kuplała ŭsio novaje: chaładzilnik, fryzier, kavamašynu, miksier i hetak dalej.
Za svoj punkt minčanka addaje ŭ miesiac €360.
— Praces uzhadnieńnia kropki ŭ handlovym centry zaniaŭ dzieści paŭhoda. Ja nie čakała, kali ščyra, što heta raściahniecca na taki doŭhi termin. Uvieś hety čas nie pracavała i žyła na tyja hrošy, jakija zaniała, a heta nie nadta kamfortna. Pieražyvała mocna. Pamiataju, što važyła tady 48 kiłahramaŭ, adzin nos tyrčaŭ, — z uśmieškaj uspaminaje Alena.
«Paličyła, što mnie treba pradavać 30 porcyj za dzień»
Pieršy čas paśla zapusku pradprymalnica pracavała na kropcy adna z ranicy da viečara: fizična nie było času na toje, kab šukać supracoŭnikaŭ. Užo paźniej stała pryciahvać pracaŭnikoŭ i płacić im zarobak.
— Kali ja składała biznes-płan, paličyła, što mnie treba pradavać 30 porcyj marožanaha, kab pakryvać arendu i pracavać ź nievialikim prybytkam. I ŭletku, kali ja adkryłasia, tak i było — ja pradavała navat bolš za 30 porcyj. A potym pačałasia vosień, baćkam treba było kupić dzieciam adzieńnie/abutak, i stała zusim cicha. Ja sieła i paličyła, što čystymi zarablaju 650-700 rubloŭ, to bok toj zarobak, jaki byŭ u mianie na apošniaj pracy! Ale ja siabie supakojvała: zatoje sama sabie haspadynia i ni pierad kim nie adčytvajusia.
Pradprymalnica zaviała staronku ŭ Instagram, zapuściła akcyi dla padpisčykaŭ, stała dumać, jak pašyrać mieniu, i ŭviała «aŭtarskija receptury».
— Pakupnikoŭ stała bolš, ale nie našmat. A niedzie praz hod my daviedalisia, što zamiest kantaktnaha zaaparka na trecim paviersie adkryjecca paŭnacenny fud-kort. Spačatku ja pieražyvała, dumała, što pryjduć kankurenty, ale pieramieny akazalisia da lepšaha. Dziakujučy fud-kortu, naviedvalnaść vielmi mocna vyrasła, stała bolš pasadačnych miescaŭ. Uvosień i ŭzimku marožanaje stali kuplać navat lepš, čym letam! U nas navat čarha ŭ daždžlivyja dni byvaje — my pa sto i bolš porcyj za dzień pradajom.
Ciapier Alena zarablaje pa 3-4 tys. rubloŭ na miesiac. Heta jaje čysty prybytak, za minusam usich vydatkaŭ na viadzieńnie biznesu i apłatu pracy pradaŭcoŭ. Z daŭhami pradprymalnica ŭžo raźličyłasia — apošnija niekalki sotniaŭ addała letaś.
Minčanka nie chavaje: jana vielmi rada, što ŭ svoj čas ryzyknuła i zaniałasia biznesam. Pa-pieršaje, źjaviŭsia sens u pracy («Raniej ja zajmałasia niejkim hłupstvam»), a pa-druhoje, udałosia atrymać doŭhačakanuju svabodu, kali ty płanuješ svoj čas biez ahladki na inšych.
— Uvosień-uzimku ŭ vychadnyja ja staju tut sama, jašče ni adny vychadnyja za šeść hadoŭ nie prapuściła. A ŭletku dazvalaju sabie adpačyvać, prosta kantraluju, kab usio było ŭ paradku. Ja tak rada, što ciapier mnie nie treba adprošvacca ŭ adpačynak (chutka palaču ŭ Italiju, naprykład). A jašče ja narešcie zaniałasia lubimym chobi: rablu svaimi rukami ŭpryhožańni i razdorvaju ich znajomym.
