Aleś Tabolič: Jość tvorcy, a jość ramieśniki. I ŭ žyćci niama ničoha horšaha, čym zamiest tvorcy stać ramieśnikam. Fota: vk.com/znichband
«Naša Niva»: Kažuć, što rok — muzyka pratestaŭ. A mietał — muzyka andehraŭndu. Zaraz 97 adsotkaŭ biełarusaŭ u andehraŭndzie, a voś sapraŭdnaha mietału čuvać usio mienš. Muzykam niama čaho skazać?
Aleś Tabolič: Mietałam možna skazać usio. Tamu ludzi, jakija sačyniali muzyku takoha kštałtu albo słuchali jaje, zaŭsiody znachodzilisia ŭ apazicyi. Mietalistaŭ zaŭsiody zabaraniali: zhadajcie, navat udzielniki festu «Kupalskaje koła» rehularna padpadali pad bany ŭsialakich minharvykankamaŭ, bo tam bajalisia «aby čaho nie vyjšła». Chacia vina tych tvorcaŭ tolki i zaklučałasia što ŭ viernaści idejam zachavańnia histaryčnych i nacyjanalnych kaštoŭnaściej — uziać taho ž Pašu Jermaka albo staryja hurty, jak, skažam, «Akvamorta».
Idziem dalej. Chto siadzić pierš-napierš z muzykaŭ? Irdorath — ludzi, jakija, pa sutnaści, rabili fołk z elemientami siaredniaviečnaj stylistyki. Adnak jany usie roŭna ličacca mietalistami: na suśvietna viadomy fest Wacken jeździli jak paŭnavartasnyje ŭdzielniki supołki, a siońnia mietalisty płanietarnaha ŭzroŭniu navat ładziać zbor hrošaj u ich padtrymku. Tamu ŭ jakija b kanony mietał-muzyku ni zahaniali, jak by ni abmiažoŭvali jaje ŭpłyŭ ci mahčymaści, jana značna bolš šyrokaja pa ŭspryniaćci.
Pryvatna ž za Znich skažu tak: u nas niadaŭna vyjšła novaja płytka na fizičnym SD, kolki dzion tamu vystupili chedłajnierami bajk-fiestyvalu, dzie hrali dźvie hadziny zapar. A 8 lipienia pry dapamozie polskich kaleh ładzili «Kupalskaje koła». Tak što mietalisty žyviej za ŭsich žyvych (śmiajecca)!
«NN»: U časiny majoj maładości fiejeryła proćma cikavych kalektyvaŭ, pryčym nie tolki ŭnutry Biełarusi, ale i daloka za miežami. Divina Enema zaŭvažali ažno ŭ Brytanii. Gods Tower atrymlivaŭ mižnarodnaje pryznańnie. Vicious Crusade hastralavali pa-za respublikaj, Znich taksama zapalvaŭ na festach. Zaraz naš mietał nakryŭ kryzis žanru ci heta admova ajčynnaj kultury?
AT: Kaniec 1990-ch dy pačatak 2000-ch — časy, pra jakija vy zhadvajecie — heta roskvit ciažkich žanraŭ na Biełarusi dy kirunku ŭvohule. Tady amal što kožny niefarmał byŭ mietalistam. Zaraz situacyja sapraŭdy źmianiłasia ŭ horšy bok, chacia ŭ śviecie ŭzrovień papularnaści takoj muzyki zastaŭsia maksimalna vysokim. Hladzicie, samyja viadomyja open-ejry leta — Wacken, Hellfest, Nimes — chvalacca anšłahami. Pryčym kvitki raskupajucca zadoŭha da pačatku vystupaŭ.
Ajčynnaja ž mietał-scena siońnia ŭ zaniapadzie. Nie paličycie za pachvalbu, ale nie baču zaraz na joj inšych biełaruskich vykanaŭcaŭ aprača Znich. I voś čamu. Na maju dumku, hurt sapraŭdy isnuje tolki tady, kali pastajanna štości stvaraje: źbiraje dy vydaje novy materyjał, ładzić kancerty, kałabaracyi. Voś, skažam, Gods Tower, ź jakim nas apošnim časam sutykajuć iłbami, šmat hadoŭ užo ničoha nie vydavali. Vicious Cruade vy zhadvali, Divina Enema — dzie jany?!
Zaraz z naciaham aktyŭnymi biełaruskimi mietalistami možna nazyvać chiba što pradstaŭnikoŭ hurta Relikt. Dy i toje z abmoŭkami — u ich bolš art-mietał, tak skažam. Možna jašče dać rady bandzie Pragnavit, kali razhladać andehraŭndnuju scenu. Ale im zaraz składana: častka muzykaŭ žyvie ŭ Rasii, a častka — va Ukrainie… Astatnija ž hurty zastalisia ŭ historyi prajektami: vyjšli, dva hady niešta prałabali dy syšli sa sceny.
Kaniešnie, raz na dziesiacihodździe ŭźnikajuć unikumy. Jany nie padpadajuć pad ahulnyja praviły, prabivajucca, ciahnucca da suśvietna viadomych band. Takija jak, naprykład, brutal-death kamanada Extermination Dismemberment. Ale jany vystupajuć u asnoŭnym u Jeŭropie…
Usie astatnija ŭ zaniapadzie. Pryčym razmova nie tolki pra mietał, ale i pra rok, bo jon paśla 2020 hoda taksama staŭ niepatrebien toj dziaržavie, jakaja na kožnym rahu hałasić, što padtrymlivaje ajčynnyja kulturu dy tradycyi.
Darečy, kali bałatavaŭsia ŭ prezidenty, kazaŭ pra heta.
Kali našy ludzi — vakoł dy ŭnutry apazicyi — nie abjadnajucca, pryjdzie treciaja siła dy zachopić Biełaruś. Jak vy razumiejecie, mieŭ na ŭvazie Rasiju. U vyniku tak i atrymałasia! Usio naša vyniščyłasia, ludziej-nośbitaŭ idej dy tradycyj pavykidvali za miežy respubliki.
Tym ža, što zastalisia (hurtam kštałtu PAWA dy inšym), asabliva svabody nie dajuć: krok uprava, krok uleva — rasstreł.
«NN»: Čamu i praz dva hady častku hramadstva, što maje ahulnaha voraha i ahulnuju metu, nielha kansalidavać? I navat vajna ŭ susiedziaŭ nie šturchaje da jadnańnia…
AT: Možacie paśmichacca, ale tut ja na baku Zianona Paźniaka: pavažaŭ jaho jak historyka za adnu tolki spravu z Kurapatami, a ciapier jašče i niekatoryja palityčnyja pohlady padzialaju. Dyk voś, kali dapuścić, što našaja apazicyjnaja ŭłada prasiaknuta łabistami intaresaŭ Rasii, pazł adrazu składajecca.
Ludzi metanakiravana intehravalisia ŭ sistemu, śpiecyjalna padładkoŭvalisia pad pohlady «adnadumcaŭ». A paśla rabili ŭsio nasupierak, kab nichto pastaŭlenych metaŭ nie dasiahnuŭ. Kali idejnaści niama, ničoha nie budzie.
Aleś Tabolič: Viktar Babaryka dla mianie jak byŭ pramaskoŭskim čałaviekam, tak i zastaŭsia
Toj ža Viktar Babaryka jak byŭ dla mianie pramaskoŭskim čałaviekam, tak i zastaŭsia. I ŭ štabach Śviatłany Cichanoŭskaj dy Paŭła Łatuški, kali pryhledziecca, bolšuju častku składajuć takija voś «babarykancy».
Viedaju ich usich ŭ tvar jašče z tych daŭnich časoŭ, kali z Paŭłam Biełavusam rabili masavyja mierapryjemstvy na płoščy Banhałor. Ludzi hetyja zaraz vandrujuć pa roznych kanfierencyjach dy razvažajuć pra los Biełarusi ŭ darahich kaściumčykach. Ale na samoj spravie cikavaści da realij albo budučyni radzimy ŭ ich nul. Tamu što nijakich surjoznych prajektaŭ za dva hady, što źmianili b rečaisnaść untutry respubliki, jany nie ažyćciavili.
Pikiet na Kamiennaj horcy, Minsk, 2020 hod
Vašyja čytačy zaraz, mahčyma, uschopiacca: što ty da Babaryki pryčapiŭsia? Jon ža siadzić! Vielizarny termin čałavieku prysudzili… A ja mahu patłumačyć, čamu prysud atrymaŭsia nastolki suvorym! Nie z-za maštabu asoby albo palityčnych zachodaŭ kandydata.
Prosta Łukašenka nie lubić kankurentaŭ. Jamu pofih na pazicyju: nacyjanalna aryjentavany čałaviek, prarasijski ci pramaskoŭski. Kali niejak siabie pastaviŭ z dyktataram u adzin šerah — usio, ličy, atrymaŭ raźmierkavańnie za kraty.
«NN»: Atrymlivajecca krynžova: Łukašenka ŭ śpisy kankurentaŭ i vas tady pavinien byŭ zanieści!
AT: Nu, to naŭradci. Bo ja nie dałučaŭsia da palityčnych arhanizacyj — mieŭ tolki siabroŭ z nacyjanał-patryjatyčnych kołaŭ, dzie ludzi zajmalisia ŭzdymam vajarskaha duchu, jakoha biełarusam nie chapaje.
U nas uvohule prablema z ajdentaj dy prynaležnaściu da «svajoj» ludskoj supołki. Ukraincam samaidentyfikacyja dapamahła vystajać u vajnie, my ž zastajemsia dzieści miž suśvietami: zaležnyja z adnaho boku ad Jeŭropy, ź inšaha — ad Rasii. U nas za amal 30 hod usio jak było ŭ śpiačym stanie, tak i zastałosia…
Davajcie skroź pryzmu muzyki chacia b na heta hlaniem: siaredniestatystyčnamu biełarusu bolš cikavyja NAVI BAND, jakija ŭdzielničali ŭ «Jeŭrabačańni», ci Marharyta Laŭčuk. Apošniaja jak opiernaja śpiavačka — top, pytańniaŭ niama. Ale na toje błaźnierstva, jakoje jany z Andrejem Pavukom ładziać, brydka hladzieć. Nam błaznaŭ i tak na Biełarusi chapaje — pijanieraŭ usialakich, što hałasiać pra «čarku na pasašok»… Ściabacca — heta nie kultura, ściabacca — heta pierfomans. Kultura ž — heta toje, što ty niasieš śvietu, mastackaja ideja pierš za ŭsio.
Moj baćka, mastak, lubiŭ paŭtarać: «Aleś, pamiataj, jość tvorcy, a jość ramieśniki. I ŭ žyćci niama ničoha horšaha, čym zamiest tvorcy stać ramieśnikam».
Ja ź dziacinstva hadavaŭsia ŭ mastackim asiarodździe, vučyŭsia adroźnivać pryhožaje ad štučnaha. Dyk voś, zaraz navokał u nas nienaturalnaha bolš, čym pryhožaha, kajfovaha. Taho, što moža jadnać biełarusaŭ z suśvietam.
«NN»: Vy zaraz davoli łahična razvažajecie. Nie razumieju tady, čamu proźvišča «Tabolič» zastajecca tryhieram dla ŭźniknieńnia skandałaŭ? Zdajecca, čałaviek užo i ŭ Polšču źjechaŭ, i ź miedyja-sceny syšoŭ. A ŭsio roŭna to Łeśli Najf žyćcia jamu nie daje, to Znich z łajn-apaŭ vykreślivajuć…
AT: U mianie taki charaktar, što lublu praŭdu-matku rezać. Navat mianušku maju adpaviednuju — «Siakiera». Sam pa sabie ja dobry čałaviek. Ale kali baču, što pa žyćci niešta idzie nie ŭ ład, adrazu hetuju dreń siaku pad kareńnie.
Aleś Tabolič: Usie my — jak biełarusy adrazu pryhadajuć — rodam ź dziacinstva. I kali našy pohlady razychodziacca, heta nie nahoda dla varožaści. Fota: vk.com/znichband
Mnie padajecca, sama zhadka proźvišča «Tabolič» pravakuje plotki. Jak tolki ŚMI za niešta začepiacca, narod adrazu taki: «Nu-u-u usio, znoŭ z kimści vajuje». Ale kali adsačyć najezdy dy spytać: «Kamu ja kidaju vyklik, kaho čaplaju?» — to kankretyka ŭ abvinavačvańniach źnikaje. Bo ŭ sacietkach nie zhadvaju kankretnych ludziej, nikoha nie abražaju. Adnak kali analizuju pytańni pravilnaści taho ci inšaha padychodu, ludziam heta adrazu nie padabajecca.
Davajcie śviežym prykładam paćvierdžu dumku. Voś niadaŭna mielisia razborki z Nožykam, pra jakija «Naša Niva», darečy, pisała.
«Mnie pahražali fizičnaj raspravaj». Skandał u muzyčnaj śfiery — što nie padzialili Tabolič i Lesley Knife?
Vaša kaleha pateliła pieršaj — ščyra ź joj parazmaŭlaŭ. Astatnim ža ŭ intervju admoviŭ. Kali niešta abmiarkoŭvajecca ź ludźmi śviadoma, to hetaja adna sprava. Kali adbyvajecca ŭkid «tam pačuli, tam niechta skazaŭ», heta inšaje. Adzin ź biełaruskich ŚMI vyrašyŭ raskrucić situacyju ŭ tradycyjach žoŭtaj presy, sa skandalnym adcieńniem. I, na moj pohlad, pastupiŭ drenna, bo adnabakova vykłaŭ situacyju. Vy źviazalisia sa mnoj, parazmaŭlali z Navažyłavym — i dali ludziam prava vybrać, chto maje racyju, chto nie i ci ŭvohule vartaja hetaja historyja ŭvahi. Voś heta narmalna, prafiesijna.
Kali ž idzie adnabakovy apoviad, to nastupstvy mohuć być zmročnymi dla ŭsich udzielnikaŭ historyi. Voś dla nas, skažam, toj skandał skončyŭsia nie prosta vyklučeńniem Znich z łajn-apu, ale i ŭvohule admovaj naviedvańnia kancertu. Voś skažycie, ci spraviadliva, što asabistyja ciorki Taboliča dy Navažyłava paŭpłyvali na hledačoŭ, što prahnuli pačuć dva hodnyja biełaruskija hurty? Albo čamu maje muzyki sutyknulisia sa źniavahaj praź niejki žoŭty ŭkid? Heta źniavaha ludziej.
Darečy, tak biełarusaŭ i svarać — zaraz nie tolki pra šoŭ-biznes kažu. Adzin niešta lapnuŭ, druhi padchapiŭ, treci pierakazaŭ… A paśla ŭsie razam za stoł nie siaduć. Z tym ža Nožykam my možam i nie kamunikavać, i adzin adnaho ŭ sacsietkach błakavać. Ale ŭ 2020-m sabiraŭ jamu pieradačy i sustrakaŭ jaho i Alaksandra Pamidorava — svaju davieranuju asobu — z Žodzina. Voś što važna — i pra što varta zhadvać pierš za ŭsio. A nie hetyja padzialeńni na «svaje» i «nie svaje». Što heta ŭvohule takoje?
Usie my — jak biełarusy adrazu pryhadajuć — rodam ź dziacinstva. I kali našy pohlady razychodziacca, heta nie nahoda dla varožaści.
«NN»: Aleś, vy ŭžo na scenie niekalki dziesiacihodździaŭ. Skažycie, nie było strachu, što vy ŭžo napisali svaju najlepšuju pieśniu?
AT: Nie, zusim naadvarot. Jość žadańnie rabić novaje, ruchacca dalej. Tamu ŭ bližejšyja časy ŭ nas vyjduć dva novyja treki — u tym liku kavier na pieśniu Alaksandra Kulinkoviča «Kraj» u saŭndzie Znich. Da taho ž, jak užo zhadvaŭ, vypuścili na SD płytku «25», zrabili novyj mierč…
Chapaje i novych idej — robim usio mahčymaje, što nam pa siłach. Bo my idejnyja, a nie siadzim na hrantach u centry Varšavy. Upeŭnieny: kali ty idejny, zadumy rana ci pozna ŭvasobiacca i pryniasuć plon.
«NN»: Kali nastupaje sapraŭdnaja muzyčnaja stałaść? Kali vy skažacie «stop» sabie?
AT: Mnie padajecca, takoha nikoli nie zdarycca. U majoj siamji niama ludziej, što pracujuć dantystami, jurystami albo milicyjanierami, kab bačyć i aryjentavacca na zvyčajnuju pracoŭnuju stałaść. Da taho ž hadavaŭsia ŭ tvorčym asiarodździ, tamu da skonu budu zajmacca muzykaj. Heta ž jak pavietra, bieź jakoha nielha. Navat nie razumieju, što takoje kaniec. Adčuvaju siabie na 17-18 hod, kali ŭsio jašče napieradzie. Tamu zamiest taho, kab kazać sabie «stop», zojmiemsia kancertami dy turami. Ja maksimalist u hetym płanie.
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»
