U dainternetnyja časy padletki chavali časopisy Playboy pad łožkam abo ŭpotaj hladzieli pozna ŭviečary eratyčnyja filmy pa kabielnym telebačańni. Parnahrafija była ŭ abmiežavanym dostupie navat dla samych cikaŭnych dziaciej.
Śviet źmianiŭsia i baćkoŭ turbuje toje, jak lohka dzieci znachodziać parnahrafiju ŭ internecie.
Navukoŭcy Univiersiteta Indyjany, pravioŭšy ŭ minułym hodzie daśledavańnie, padličyli, što 80% amierykanskich padletkaŭ bačyli parnahrafiju. Mnohija dzieci ŭ ZŠA hladziać porna ŭžo ŭ 10 hadoŭ.
Što adroźnivaje anłajn-porna ad zalažałych časopisaŭ, dyk heta toje, što, jak i mnohija inšyja ličbavyja spakusy, jano dastupnaje ŭ biaskoncaj kolkaści i ŭ luby čas. Ujavicie sabie kruhłasutačny mahazin prysmakaŭ, dzie dzieci mohuć abjadacca cukierkami, a baćki nie mohuć ich spynić. Heta było b drenna dla ich arhanizmu. Što ž moža zrabić z mozham dziaciej takoje lohkadastupnaje porna?
Choć možna šmat kazać pra toje, jak parnahrafija moža paŭpłyvać na raźvićcio adnosinaŭ i seksualnaści — my chočam pahladzieć na chimiju dziciačaha mozhu. Daśledavańni pakazvajuć, što mozh dziaciej bolš prystasavany dla atrymańnia zadavalnieńnia, čym mozh darosłych, z bolš vysokimi vykidami niejramiedyjatara dafaminu ŭ pradčuvańni pryjemnych zaniatkaŭ.
I mnohija daśledčyki ličać, što maładyja ludzi bolš schilnyja da manijakalnaha spažyvańnia parnahrafii, što moža pryvieści da nierealistyčnych pohladaŭ na seks. Śpiavačka Bili Ejliš, jakoj ciapier 20 hadoŭ, raspaviała pra zvyčku da parnahrafii, jakaja pačałasia ŭ 11 hadoŭ: «Ja dumaju, heta sapraŭdy razburyła moj mozh».
Psichołahi kažuć, što važna havaryć ź dziećmi pra porna, ale nie prysaromlivać ich. Jany kažuć, što niekatoraje znajomstva z parnahrafijaj moža być naturalnaj častkaj raźvićcia, i nie varta paźbiahać jaje, stvarajučy tabu.
Tym nie mienš, jany rekamiendujuć vykarystoŭvać technałahičnyja aharodžy, kab pamienšyć imaviernaść taho, što dzieci małodšaha ŭzrostu ŭbačać toje, da čaho jany nie hatovyja. Jak heta zrabić, čytajcie nižej.
Mozh i parnahrafija
Valery Vun, prafiesar psichijatryi Kiembrydžskaha ŭniviersiteta, praviała pieršaje bujnoje daśledavańnie ŭpłyvu parnahrafii na mozh u 2014 hodzie. Jana i niekalki jaje kaleh praskanavali mozh maładych mužčyn, jakija paviedamili, što majuć mocnuju zaležnaść ad parnahrafii.
Kali mužčynam pakazvali parnahrafičnyja vyjavy, ich mazhavaja aktyŭnaść paŭtarała aktyŭnaść narkamanaŭ, jakim pakazvali fatahrafii narkotykaŭ. Daśledčyki ŭbačyli, što ŭčastki mozhu, jakija apracoŭvajuć uznaharodžańnie, byli bolš aktyŭnyja ŭ mužčyn z mocnaj zaležnaściu ad porna, čym u maładych ludziej z kantrolnaj hrupy, jakija prahladajuć tyja ž materyjały.
Padobnyja daśledavańni zaŭsiody staviać pytańnie «kuryca ci jajka», na jakoje navukoŭcy pakul nie mohuć adkazać: praźmiernaje ŭžyvańnie parnahrafii vyklikała takija źmieny ŭ mozhu, ci ŭ hetych maładych ludziej byli rysy, jakija schilali ich da manijakalnaha ŭžyvańnia porna?
Možna śćviardžać, što centry ŭznaharodžańnia ŭ mozhu zaharajucca ŭ pradčuvańni čaho-niebudź pryjemnaha — niachaj heta budzie ražok marožanaha, videahulnia ci seksualnyja vobrazy.
U daśledavańni doktara Vun mužčynam, zaležnym ad porna, pakazvali vyjavy hrošaj i zachaplalnych vidaŭ sportu, takich jak skački z parašutam. Ich mozh nie zaharaŭsia tak mocna pry hetych vobrazach.
Jość niekatoryja paraleli z vykarystańniem TikTok. Niadaŭna apublikavali daśledavańnie zvyčak kitajskich studentaŭ kaledžaŭ ŭ TikTok. Jano pakazała, što piersanalizavanyja videarekamiendacyi hetaj płatformy ŭzbudžajuć centry ŭznaharodžańnia mozhu macniej, čym videa, jakija pakazvajucca novym karystalnikam. Niekatorym studentam było ciažka pieraklučyć svaju ŭvahu ź videa. Pradstaŭnica TikTok skazała mnie, što kampanija choča, kab padletki raźvivali stanoŭčyja ličbavyja zvyčki, i što jana ŭniesła šerah źmianieńniaŭ, nakiravanych na abmiežavańnie intensiŭnaha vykarystańnia prahramy, naprykład, napamin karystalnikam pra nieabchodnaść zrabić pierapynak.
Pa jurydyčnych i etyčnych pryčynach daśledčyki, jak praviła, nie mohuć pravodzić skanavańnie mozhu ŭ ludziej małodšych za 18 hadoŭ, a taksama pakazvać im parnahrafiju, ale jany mohuć ekstrapalavać vyniki, atrymanyja na maładych darosłych, na padletkaŭ.
Małodšyja ŭdzielniki daśledavańnia doktara Vun pakazali bolšuju aktyŭnaść u centrach ŭznaharodžańnia ŭ mozhu, čym starejšyja ŭdzielniki, kali im pakazvali porna. Tyja, chto pakutavaŭ kampulsiŭnaj pornamanijaj, paviedamili, što ŭpieršyniu pahladzieli porna ŭ internecie va ŭzroście 13 hadoŭ, u paraŭnańni z čalcami kantrolnaj hrupy, jakija ŭ siarednim upieršyniu ŭbačyli jaho ŭ 17 hadoŭ.
Emacyjny centr mozhu raźvivajecca chutčej, čym taja častka mozhu, jakaja kantraluje impulsy. Ahlad daśledavańniaŭ pra ŭpłyŭ internet-porna na padletkaŭ, praviedzieny navukoŭcami ź niekalkich univiersitetaŭ, dazvoliŭ zrabić vysnovu, što hetaja niaroŭnaść dapamahaje rastłumačyć, čamu padletkam nie chapaje stałaści, kab «zdušyć seksualnuju ciahu, dumki i pavodziny, vyklikanyja parnahrafičnym kantentam».
Nikol Praŭz, navukovy supracoŭnik Kalifarnijskaha ŭniviersiteta ŭ Łos-Andželesie i licenzavany psichołah, kaža, što jaje bolš turbuje toje, što baćki i aŭtarytetnyja asoby kažuć dzieciam pra porna. Niadaŭna jana apytała maładych darosłych mužčyn, jakija ŭdzielničali ŭ prahramach ŭstrymańnia ad parnahrafii i sarvalisia. Kala 30% z 228 respandentaŭ paviedamili, što paśla hetaha dumali pra samahubstva, a jašče bolšaja kolkaść skazała, što adčuvajuć pačućcio soramu z-za taho, što hramadstva kaža pra toje, što porna — heta drenna.
«Kali my kažam: «Nie hladzi porna, a kali hladziš, to heta zaležnaść, i jana razburyć tvoj mozh» — heta žudasna, — skazała jana. — Jość źviestki pra toje, što heta tolki paharšaje situacyju».
Common Sense Media, niekamiercyjnaja arhanizacyja, jakaja zajmajecca acenkaj ličbavych miedyja dla dziaciej, płanuje pravieści apytańnie padletkaŭ ab tym, kali jany ŭpieršyniu ŭbačyli porna, jak časta jany hladziać porna i jak ich baćki havorać ź imi pra porna. Arhanizacyja płanuje apublikavać vyniki daśledavańnia ŭ kancy hetaha hoda.
Skarystajcie technałohii dla błakavańnia porna
Isnujuć sposaby filtracyi parnahrafii i inšych vidaŭ kantentu ŭ chatnich sietkach z dapamohaj maršrutyzatara Wi-Fi abo pryłady kštałtu Circle. Takija prahramy, jak Canopy ci Bark, mohuć dapamahčy za peŭnuju płatu błakavać seksualnyja vyjavy abo filtravać kantent. Dla pačatku abmiažujcie kantent z dapamohaj ubudavanych instrumientaŭ na pryładach vašych dziaciej.
Apple: iPhone, iPad i iPod Tousһ. Na pryładzie dziciaci zajdzicie ŭ Nałady, zatym vybierycie «čas ekrana». Stvarycie parol, kab tolki vy mahli źmianiać nałady. Zatym naciśnicie «Abmiežavańni kantentu i pryvatnaści». Adtul uklučycie abmiežavańni, paśla abiarycie «Abmiežavańni kantentu». Vybraŭšy «Abmiežavać sajty dla darosłych», vy abmiažujecie prahlad parnahrafii i inšaha patencyjna nieprymalnaha veb-kantentu. Pry vybary «tolki dazvolenyja veb-sajty» nieabchodna skłaści śpis — heta tyja sajty, jakija zdoleje naviedvać vaša dzicia.
U raździele «abmiežavańni kantentu» vy taksama možacie ŭstalavać ŭzrostavyja abmiežavańni dla filmaŭ i pieradač, a taksama vybrać, ci dazvalać adkryvać knihi, muzyku, padkasty i naviny. Ale usio heta adnosicca ŭ asnoŭnym da miedyjaprahramaŭ, kantralavanych Apple. Netflix, Disney+, Spotify i inšyja prykładańni dla patokavaha viaščańnia majuć svaje ŭłasnyja srodki dla ŭstanoŭki kantentu, adpaviednaha ŭzrostu.
Kab vykarystoŭvać ŭłasnuju pryładu Apple dla ŭstanoŭki abmiežavańniaŭ na kantent na ŭsich pryładach Apple vašych dziaciej, naładźcie funkcyju Family Sharing, a zatym znajdzicie ich imiony ŭ naładach Screen Time.
Google: Chromebooks i telefony i płanšety na bazie Android, a taksama Amazon Family Link ad Google dla Android i iOS dazvalaje baćkam stvarać i kiravać ŭlikovymi zapisami Google dla dziaciej, małodšych za 13 hadoŭ. Jano dapamoža vam ustalavać abmiežavańni na kantent u klučavych prykładańniach na Android i Chromebooks, pačynajučy z braŭzera Chrome. Ź jaho dapamohaj možna taksama błakavać abo dazvalać peŭnyja sajty.
Baćki taksama mohuć ŭchvalić abo zabłakavać prahramy, jakija ich dzieci chočuć zahruzić z Google Play Store, zajšoŭšy ŭ prahramu kramy i vybraŭšy Nałady — Siamja — Baćkoŭski kantrol.
Niadaŭniaje abnaŭleńnie asnoŭnaha prahramy Google palahčaje ludziam z pryładami Android filtravańnie parnahrafii z pošuku. U naładach prahramy znajdzicie punkt «Chavać nieprystojnyja vyniki».
U płanšetach Amazon Fire, jakija pracujuć pad kiravańniem madyfikavanaj viersii Android, možna abmiežavać dostup da adpaviednaha ŭzrostu kantentu i veb-sajtaŭ, zajšoŭšy ŭ Nałady — Baćkoŭski kantrol na pryładzie. Vy taksama možacie stvaryć dziciačy profil Amazon Kids i kiravać im sa svajoj pryłady.
