Usie fota: archiŭ Siarhieja Dalidoviča
Historyja Siarhieja Dalidoviča i jaho dački ŭpieršyniu prahučała ŭ kancy 2021 hoda. Tady stała viadoma, što Darju, maładuju łyžnicu, biełaruskaja fiederacyja łyžnych honak na hod adchiliła ad spabornictvaŭ. Aficyjnaja pryčyna — dziaŭčyna nibyta pavodziła siabie nie tak, jak heta patrabujecca ad spartsmienki, i viarnuła arhanizataram Minskaha kubka pa łyžarolerach uručanyja joj pryzy, bo jany joj nie spadabalisia. Ale ž sam Dalidovič upeŭnieny: heta pomsta za jaho hramadzianskuju pazicyju i śmiełyja vykazvańni pra paślavybarčuju Biełaruś.
Ciapier siamja žyvie ŭ miastečku Kaścialiska pad Zakapanym. Słavuty łyžnik vyvučaje polskuju movu i šukaje pracu pa śpiecyjalnaści. Maje i kankretnuju prapanovu pracy, da jakoj spadziavajecca chutka prystupić.
Što da dački Dalidoviča, to joj daviadziecca vučycca ŭ škole na dva hady daŭžej.
«U Biełarusi Darji zastavałasia try miesiacy da zakančeńnia siaredniaj škoły. Kali my pryjechali ŭ Polšču, pačali šukać varyjanty. Zakapanaje — heta zimni kurort, tamu tut kultyvujucca zimnija vidy sportu, i jość adpaviednaja škoła-internat. Darju zaličyli ŭ hetuju himnaziju, i joj ciapier treba pravučycca tam jašče dva hady, kab skončyć siaredniuju adukacyju».
Adnačasova z hetym Darja trenirujecca, budzie pierachodzić u bijatłon:
«Na nas vyjšła Justyna Kavalčyk, viadomaja polskaja łyžnica, alimpijskaja čempijonka, jakuju ja viedaŭ bolš za dziesiać hadoŭ. Ciapier jana pracuje spartovym dyrektaram polskaj fiederacyi bijatłona. Justyna pračytała artykuły pra nas u polskich miedyja i źviazałasia z nami. Nie toje kab, nas pryniali biaspłatna, chutčej, dapamahli z žytłom, z afarmleńniem dakumientaŭ i ŭładkavańniem u škołu. Pakul što Darja trenirujecca, i ŭ budučym, ja dumaju, budzie vystupać za Polšču. Nadumanaja dyskvalifikacyja, jak u biełaruskim łyžnym sporcie, tut naŭrad ci mahčymaja.
U polskaj łyžnaj fiederacyi nam taksama žadali dapamahčy, ale ž pieršymi da nas źviarnulisia ź bijatłonnaj fiederacyi, tamu nam było lahčej kamunikavać ź imi. Ja sam viedaŭ niekatorych ludziej, jakija ciapier pracujuć ź bijatłonam u Zakapanym, i Darja chacieła zajmacca bijatłonam».
Składana pakul skazać, kali Darja mahła b vystupać za polskuju zbornuju i nakolki heta mahčyma. Siarhiej raspaviadaje, što zimoj jany z dačkoj prasili adkryć Darji FIS-kod, jaki joj zabłakavali biełarusy i bieź jakoha jana nie moža spaborničać. U adkaz pačuli, što ciapier zabłakavanaja ŭsia biełaruskaja łyžnaja fiederacyja i niemahčyma asobna razbłakavać adnu spartsmienku. Ale ž Darja nikoli nie vystupała za biełaruskuju bijatłonnuju fiederacyju, tamu z hetym vidam sportu moža być lahčej.
Siarhiej padkreślivaje, što, akramia mahčymaściaŭ raźvićcia dla jaho dački, važnaj pryčynaj adjezdu z krainy było pytańnie ŭłasnaj biaśpieki:
«U moj adras hučali pažadańni ad «dobrazyčliŭcaŭ», kab ja pierastaŭ davać intervju, bo inakš «mnie budzie horš». I my pryniali rašeńnie nie čakać inšaha papiaredžańnia. Dobra, što ŭ Biełarusi zastalisia nieabyjakavyja ludzi, jakija pieradali mnie infarmacyju pra niebiaśpieku. Ja zaŭsiody vykazvaŭsia ŭ svaich intervju akuratna i staraŭsia nikoha nie abrazić, prosta kazaŭ toje, što jość. Ale, na žal, ciapier nielha heta.
Chutčej za ŭsio, mianie vymusiła źjechać mienavita dyskvalifikacyja dački, toje, jak usio heta było praviedziena — za śpinaj, biez tłumačeńniaŭ. Pisali pra jaje niapraŭdu — maŭlaŭ, što jana ledźvie nie razarvała dziaržaŭny ściah.
Hetuju historyju možna charaktaryzavać tak: «Chočaš, kab tabie pavieryli? Brašy jak maha hučniej». Ja pajšoŭ u Nacyjanalny alimpijski kamitet, a mnie adkazali, što vierać inšym ludziam, to-bok navat nie pasprabavali razabracca. Tady ja zrazumieŭ, što ŭsio skončana».
Hetaja historyja, padkreślivaje Dalidovič, dobra pakazvaje staŭleńnie da spartsmienaŭ. Što da samoha sportu, to, iranizuje Siarhiej, u im usio nie tak i drenna:
«Baču, jak u nas čynoŭniki vykazvajucca pra sankcyi ŭ sporcie. Vyhladaje, nibyta jany hetaha i čakali (uśmichajecca). Ź inšaha boku, da sankcyj spartsmieny vystupali na mižnarodnych startach i mieli šansy zarabić niejkuju stypiendyju. Dla kahości sankcyi — heta naadvarot dobra. Takim ludziam nie treba pakazvać vyniki i jeździć na vialikija spabornictvy, jany prosta buduć atrymlivać minimalnyja hrošy. A dla atletaŭ top-uzroŭniu toje, što adbyvajecca — heta, naadvarot, drenna, bo asnoŭnyja svaje stypiendyi hetyja ludzi zarablali za miažoj.
[Ministr sportu Siarhiej] Kavalčuk skazaŭ pra toje, što čynoŭniki padrychtujuć dla spartsmienaŭ unutry Biełarusi dobryja pryzavyja. Ale mnie cikava, jak buduć na heta reahavać prostyja ludzi? Kali spartsmien niešta vyjhraje ŭ Rasii, a atrymlivaje za heta, nibyta jon — alimpijski čempijon, nakolki heta budzie spraviadliva?
Pakul ja baču, što naša kraina zajšła nie tudy, kudy treba. Pakul što, zdajecca, heta nie tupik, i z hetaj situacyi jašče možna niejak vybracca, jašče jość čas».
Ciapier, kali bolšaść biełaruskich i rasijskich spartsmienaŭ adchilenyja ad mižnarodnych spabornictvaŭ praz vajnu, u dziaržaŭnych miedyja hučać śćvierdžańni pra arhanizacyju sumiesnych turniraŭ. Maŭlaŭ, heta daść mahčymaść spartsmienam, pazbaŭlenym vialikich startaŭ, atrymać patrebnuju dla raźvićcia kankurencyju. Ale ž Siarhiej Dalidovič nie zhodny z tym, što biełaruska-rasijskija turniry ŭ hetym dapamohuć:
«Ja naradziŭsia ŭ SSSR i spaborničaŭ u Savieckim Sajuzie, viedaju, jak heta było. I ciapier usio budzie jak u maleńkim Savieckim Sajuzie ź Biełarusi i Rasii. Ale ž budzie adna maleńkaja roźnica: u savieckaj zbornaj ludzi mieli mahčymaści vyjazdžać na čempijanaty śvietu, jeździli na Suśvietnuju ŭniviersijadu, Kubak śvietu.
A ciapier spartsmieny mohuć pajechać ci na čempijanat Rasii, ci na čempijanat Biełarusi. Nie viedaju, u kaho heta moža vyklikać cikavaść. Moža, našy čynoŭniki dumajuć padklučyć Kitaj da spabornictvaŭ, ale sumniavajusia, što Kitaju patrebnyja zimovyja vidy sportu ciapier, kali Alimpijada ŭžo prajšła.
Nie viedaju, kamu stała dobra ad taho, što ja z usioj siamjoj źjechaŭ ź Biełarusi. Kraina ad hetaha dakładna nie vyjhrała, jak i ad adjezdu šmatlikich inšych biełarusaŭ. Prosta naša nacyja hublaje maładych, zdarovych ludziej, jakija mahli b jaje prasłaŭlać, i nie abaviazkova ŭ sporcie, naradžać dziaciej. Jak ich usich zamianić? Dla luboj krainy stracić stolki ludziej, jakija mahli b prynosić joj karyść, — heta šlach u nikudy».
Biełaruś maje nie najlepšyja vyniki ŭ łyžnych spabornictvach. Naprykład, na piekinskaj Alimpijadzie, jakaja prajšła ŭ lutym hetaha hoda, častku honak biełaruski prapuścili. Pradstaŭnica biełaruskaj zbornaj Hanna Karalova była zajaŭlenaja tolki na honku na 30 kiłamietraŭ, ale ž nie startavała.
Pakul Dalidovič znachodziŭsia ŭ Biełarusi, jon sprabavaŭ naładzić dyjałoh ź biełaruskimi čynoŭnikami nakont dyskvalifikacyi dački (Darja mahła b palepšyć rejtynh zbornaj), ale ž nie ŭsio atrymlivałasia:
«Spačatku mahli kamunikavać ź imi tet-a-tet, a paźniej užo abmieńvalisia listami. Ź ciaham času ludzi, jakija za ŭsio heta adkaznyja, uvohule pierastali vychodzić na suviaź. Mahčyma, saromielisia ci dumali, što ja nižejšy za ich pa ranhu, i tamu my nie možam abmierkavać ź imi niejkija pytańni. Heta ich sprava.
Časam u ludziej jość ryčahi, i jany mohuć niejak paŭpłyvać na situacyju, ja ž nijakich ryčahoŭ nie mieŭ. Moh tolki źjechać i dać šans siabie realizavać jak Darji, tak i Złacie, svajoj małodšaj dačce, jakoj ciapier šeść hadoŭ. Nieviadoma, ci byŭ by ŭ jaje taki šans, kali ŭ Biełarusi i dalej zastaniecca taja ž ułada, jakaja tam siońnia.
Nie maju nijakaj kryŭdy na tych ludziej, jakija vymusili nas źjechać. Užo vykraśliŭ ich sa svajho žyćcia, dy i ŭvohule astyŭ. Navat nie cikaŭlusia tym, što adbyvajecca ŭ biełaruskim sporcie».
Atleta možna zrazumieć — daloka nie ŭsie padtrymali jaho ŭ składanaj situacyi z adchileńniem dački. Jaje dyskvalifikacyja prachodziła na trenierskaj radzie i adbyłasia faktyčna adzinahałosna, ale ž jość adna jarkaja detal:
usich tych, chto ŭ studzieni vystupaŭ za dyskvalifikacyju Darji, ciapier prybrali z nacyjanalnaj kamandy — maŭlaŭ, pakazali drennyja vyniki ŭ siezonie.
To-bok skandalnaje rašeńnie nie pryniesła tym, chto jaho prymaŭ, niejkaj stabilnaści ŭ žyćci.
«Viedaju ludziej, jakija padpisvali praŭładny list, ale heta nie vyratoŭvała ich ad zvalnieńnia, — dadaje Dalidovič. — Naŭrad ci heta prymusiła źmianić ich svoj pohlad. Ludzi jašče piać miesiacaŭ paatrymlivali zarobak, moža, ciapier znojduć siabie ŭ sumiežnych vidach sportu.
Nichto nikoha nie prymušaŭ pad dułam pistaleta padpisvać praŭładny list spartsmienaŭ, jak i list za sumlennyja vybary. Viedaju ludziej, jakija nie padpisvali praŭładny list, i im ničoha za heta nie było».
Paśla adjezdu Dalidoviča da jaho susiedziaŭ pa domie ŭ Biełarusi prychodzili siłaviki i prapanoŭvali im stać paniatymi pry vobšuku. Zdajecca, navina tryvožnaja, ale ž łyžnik nie ŭpeŭnieny, što vobšuk pavinien byŭ adbycca mienavita ŭ jaho kvatery:
«Na dva etažy nižej žyvie čałaviek, jaki mnie vinien hrošy, i ja sprabavaŭ dabicca praz sud, kab jon mnie ich viarnuŭ. Tolki tady, kali ja atrymaŭ sudovuju pastanovu, daviedaŭsia, što źjaŭlajusia ŭžo siomym ci vośmym pretendentam na viartańnie doŭhu ad jaho. Tak što nieviadoma, ci to da jaho prychodzili z vobšukam, ci to da mianie. U nas ničoha nie ŭzłomlivali, bo nas i nie było.
Akramia hetaha, uvahi da mianie nie było. Mahčyma, vyratoŭvała toje, što ja spartsmien, udzielnik alimpijad. U lubym razie liču, što čałaviek pavinien nie bajacca havaryć praŭdu, asabliva kali ty kažaš vidavočnyja rečy».
Siarhiej na spravie dakazvaje svaju prychilnaść hetamu pryncypu. Z apošnich krokaŭ — padpisańnie mižnarodnaj antyvajennaj dekłaracyi spartsmienaŭ:
«Usie dovady, jakija tam pryviedzienyja, ja padtrymlivaju jak čałaviek, jaki i ŭ 2020-m vystupiŭ za spraviadlivaść. Jak možna spakojna stavicca da vajny, jakuju Rasija raźviazała va Ukrainie? U mianie tak šmat znajomych, jakija va Ukrainie, i ja dakładna viedaju, što jany nie fašysty.
Usio pieraviernutaje z noh da hałavy. U Biełarusi bolšaść nie padtrymlivaje vajnu, i, napeŭna, heta tamu što ŭ nas nie było takich telekanałaŭ, dzie b vosiem hadoŭ raspaviadali, što va Ukrainie — fašyzm. Zdajecca, u Rasii prosta pavieryli va ŭsio heta. Ukraincy suprać fašyzmu i ja suprać fašyzmu, dyk chto z kim vajuje?
Bolšaść ludziej abałvanili. U 2020 hodzie bolšaść adkaznaści nieśli tyja, chto padrablaŭ podpisy na vybarčych učastkach, a ciapier hetak ža vinavatyja prapahandysty. Hetyja ludzi pavinny pracavać jak žurnalisty i nieści praŭdu, ale jany prosta zarablajuć hrošy i abałvańvajuć tych, kamu nie chapaje dostupu da praŭdzivaj infarmacyi, u tym liku pa pryčynie ŭzrostu.
Što da antyvajennaj dekłaracyi, padkreślu, što vojski pavinny być vyviedzienyja i ź biełaruskaj terytoryi. Bo kali i ź jaje laciać rakiety, to naša kraina niasie takuju ž adkaznaść za padziei.
Kali ludzi va ŭładzie robiać vyhlad, što jany nie viedajuć, što ad nas laciać rakiety, heta značyć, što jany nie viedajuć, što adbyvajecca ŭ ich krainie».
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»«U nas byŭ źmiainy kalektyŭ». Najlepšaja łučnica krainy — pra adjezd u Polšču i biełaruski sport
