Pavieł Cupryjančyk
Što adbyvajecca ŭ Baranavičach z pačatku vajny va Ukrainie?
Niezadoŭha da vajny ŭ telehramie byŭ stvorany kanał «Biełaruski Hajun» dla manitorynhu vajskovaj aktyŭnaści na terytoryi Biełarusi. Ź pieršaha dnia napadu Rasii na Ukrainu ŭ im štodzionna adsočvajecca pierasoŭvańnie vajskovaj techniki, a taksama čas rakietnych zapuskaŭ i palotaŭ rasijskich samalotaŭ.
Baranavicki aeradrom staŭ adnym z samych «zadziejničanych» u krainie. «Hajun» ź pieršych dzion pačaŭ pachvilinna tranślavać paloty z aeradroma i publikavać fota samalotaŭ. Akramia hetaha, biełaruskija «partyzany» praz dyviersii na čyhuncy błakavali pieravoz rasijskaj vajskovaj techniki. U chutkim časie «Biełaruski Hajun» byŭ pryznany ŭładami ekstremisckim farmavańniem, a pa krainie prajšła chvala represij.
Masavaja «začystka» ŭ Baranavičach pačałasia ź siaredziny sakavika. Siarod miascovych žycharoŭ šukali «rejkavych partyzanaŭ», jakija ładzili dyviersii na čyhuncy, i tych, chto dasyłaŭ infarmacyju i fotazdymki z rasijskaj vajskovaj technikaj u telehram-kanał. Pieratrusy zvyčajna pravodzili supracoŭniki bresckaha HUBAZiKu i KDB. Pa infarmacyi pravaabaroncaŭ, pieratrusy, sankcyjanavanyja namieśnikam Bresckaha transpartnaha prakurora, pravodzili u miežach «rejkavaj» spravy pa artykułu 309 Kryminalnaha kodeksa (naŭmysnaje pryviadzieńnie ŭ nieprydatnaść transpartnaha srodku abo šlachoŭ znosin).
U zatrymanych siłaviki praviarali telefony, a kali znachodzili padpiski na «ekstremisckija» kanały ci reposty ź ich — adpraŭlali na sutki ci karali štrafami pa art. 19.11 KaAP. Tak, siarod aryštavanych za «zachoŭvańnie ekstremisckich materyjałaŭ» byŭ mužčyna, jakoha zatrymali na 308 kiłamietry čyhunačnaha pierahonu Baranavičaŭ. U sudovaj pastanovie pa jaho spravie sud adznačyŭ:
«Aceńvajučy danyja asoby, sudździa pryjšoŭ da vysnovy, što ŭ siłu svajoj adukacyi, sacyjalnaha stanovišča, mužčyna mieŭ mahčymaść aznajomicca z respublikanskim śpisam ekstremisckich materyjałaŭ».
Mužčynu pryznali vinavatym i pakarali 5-sutačnym aryštam. Taksama viadoma, što niekatorych žycharoŭ sudzili za «niepadparadkavańnie supracoŭnikam HUBAZiKu», bo jany nibyta admaŭlalisia adčynić dźviery pa pieršamu patrabavańniu.
«Pavieźli dapytvać u vajennuju kamiendaturu»
19-hadovy Pavieł Cupryjančyk — były student fiłfaka BDU, adličyŭsia ŭ śniežni minułaha hoda. Raniej Paŭła ŭžo dvojčy zatrymlivali pa palityčnych matyvach. Za ŭdzieł u akcyi pratestu z nahody Dnia Voli ŭ 2021 hodzie chłopca pakarali 30-sutačnym aryštam pa dvuch pratakołach. Tady svoj aryšt jon adbyvaŭ na Akreścina.
Na hety raz jaho zatrymali 22 sakavika padčas adnaho z «rejdaŭ» u horadzie. Dadomu da chłopca pryjšli z KDB, ale pradstavilisia jany supracoŭnikami vajenkamata. Pieratrus nie pravodzili, a adrazu pavieźli na dopyt z-za infarmacyi, jakuju jon dasyłaŭ u «Biełaruski Hajun».
«Na vulicy ja zapytaŭ pryčynu majho zatrymańnia, na što mnie adkazali, što heta z-za taho, što ja źlivaŭ infarmacyju pa pieramiaščeńniu rasiejskich vajskoŭcaŭ u Baranavičach u «Biełaruski Hajun», a taksama nazvali moj nik u telehramie. Pavieźli dapytvać mianie ŭ vajskovuju kamiendaturu na Teksiery, a nie ŭ KDB. Tam ža ja daviedaŭsia, što dapytvali mianie supracoŭniki z adździaleńnia kontrvyviedki.
Ja byŭ vymušany dać im dostup da majho telefonu, bo jany pačali pahražać mnie źbićciom. Padčas ahladu telefonu pastajanna pahražali mnie kryminalnymi spravami za ŭdzieł u ekstremisckich farmiravańniach, teraryzm, špijanaž na karyść varožaj dziaržavy.
Praz hadzinu dopytu ŭ kamiendaturu pryjechaŭ brescki HUBAZiK. Jany byli bolš ahresiŭnyja, čym KDBšniki: adrazu pačali pahražać źbićciom, raŭci va ŭvieś hołas. Źmiakčajučy abstanoŭku, ja sprabavaŭ žartavać i pieravodzić temy, z-za čaho dopyt u kamiendatury skončyŭsia razmovami pra Ukrainu».
«U IČU praz našu kamieru prajšło kala 30 «palityčnych»
Pa dadzienych pravaabaroncaŭ, ad pačatku vajny ŭ Baranavičach było asudžana minimum 40 čałaviek za «raspaŭsiud ekstremizmu». Viadoma, što niekatorych adpraŭlali za kraty terminam ad 5 da 15 sutak. Ale, pa słovach Paŭła, palityčnych aryštantaŭ u IČU było značna bolš:
«Šmat ludziej nie chočuć dzialicca faktami zatrymańnia z-za budučaj pahrozy pieraśledu, nakolki ja razumieju. Ale takich ludziej zašmat, z sakavika miesiaca bolš za sotniu prajšli praź luboha rodu cisk z boku siłavikoŭ.
Pa infarmacyi ad znajomych, dapytvajuć ich z-za dyviersij na čyhuncy i raspaŭsiud simvoliki ŭ horadzie, a bonusam — padymajuć ŭsiu infarmacyju pra ich dziejnaść u žniŭni 2020. Bolšaść «palityčnych» siadzieła pa 19.11, redka byli vypadki ź niepadparadkavańniem. Adzin čałaviek byŭ asudžany za niesankcyjanavanaje pikietavańnie avatarkaj u niejkaj sacyjalnaj sietcy.
Za toj čas, što ja siadzieŭ u IČU praz našu kamieru prajšło kala 30 «palityčnych». Matyvacyju davać niekamu štraf, a kahości pakidać na sutkach, my tak i nie zrazumieli. U karnaj sistemie sapraŭdy pracuje niejki random. Bolšaść «palityčnych» prachodzili pa pieršamu razu, u niekatorych byli całkam identyčnyja historyi: pracujuć na čyhuncy, zatrymali pieršy raz, prachodziać pa 19.11. Ale ŭ adzin dzień adnamu dajuć 10 sutak, dvaim — štrafy».
Supracoŭniki baranavickaha IČU kryčali «Słava Ukrainie» i śpiavali himn Ukrainy
U miascovym časovym izalatary Pavieł pravioŭ 15 sutak aryštu. Baranavickaja sudździa Aksana Kopač asudziła jaho za «raspaŭsiud ekstremisckich materyjałaŭ» pa art. 19.11 KaAP. A pierad sudom chłopca prymusili zdać bijamateryjał, a taksama prapanavali prajści palihraf.
Akramia dopytu ŭ kontrvyviedcy, supracoŭniki KDB prychodzili da Paŭła jašče i ŭ IČU. Jany znoŭ pahražali jamu kryminalnymi spravami i navat šukali ŭ jaho suviaź z vałanciorami fondu «BYSOL» i pravaabarončaha centru «Viasna», a taksama z partyzanami «Družyny Narodnaj Samaabarony» i vajskoŭcami z bataljona Kastusia Kalinoŭskaha. Padčas druhoha dopyta jany paviedamili Cupryjančyku pra toje, što jany zabrali jaho baćkoŭ na dopyt u KDB, dzie jany nibyta «ŭsio raskazali».
Chłopiec kaža, što aryšt dla jaho prajšoŭ «cicha». Ale ŭmovy ŭtrymańnia ŭ baranavickim IČU dla «palityčnych» byli sa «zvyčajnymi» abmiežavańniami:
«Umovy ŭtrymańnia naŭradci źmianilisia ź minułych časoŭ. Zajšoŭ ja ŭ kamieru biez matracaŭ, anijakaha duša nie było («narmalnych» asudžanych u duš vadzili), prahułak nie było ŭvohule (dla «narmalnych» taksama), knih niama, cyharet niama, nastolnych hulniaŭ niama, pieradavać rečy ad rodnych nie chočuć. Miedycynskaja dapamoha pry mnie akazvałasia ŭsim, akramia dziŭnaha momantu z maskami, kali sami supracoŭniki zapytali, ci patrebny jany nam, a potym skazali, što masak u ich niama.
Staŭleńnie z boku supracoŭnikaŭ było lepš, čym na Akreścina. Bolšaja častka staviłasia da nas z razumieńniem, padčas ahladaŭ kamiery nichto na nas nie kryčaŭ i nie złavaŭsia, ale ž «Zahad jość zahad».
Ale ŭ supracoŭnikaŭ IČU było śpiecyfičnaje pačućcio humaru. Niaredka my čuli ad ich kryki «Słava Ukrainie» ci navat napievy pieršych radkoŭ ukrainskaha himnu, jakija, jak my potym daviedalisia, byli adrasavanyja adnamu z tych, chto čakaŭ departacyi».
Što kažuć siłaviki pra vajnu va Ukrainie?
Były aryštant adznačaje, što siłaviki lubiać razvažać na temu vajny va Ukrainie, tamu jany časta abmiarkoŭvali heta padčas dopytaŭ. Pry hetym mierkavańni jany vykazvajuć roznyja:
«Supracoŭniki KDB z adździaleńnia kontrvyviedki, jakija spačatku i dapytvali mianie, da vajny staviacca dastatkova prarasiejski. HUBAZiK taksama. Jany mianie abvinavačvali ŭ tym, što z-za takich jak ja na našuju terytoryju prylatajuć ukrainskija snarady (pad našaj terytoryjaj jany mieli na ŭvazie mienavita Biełaruś). Raskazvali pra svaje spravy na poŭdni Bresckaj vobłaści, kazali pra abstreły ŭkraincami miažy i Łuninca. Na ŭsie maje «ale» adkazvali pytańniem: «A dzie ty byŭ 8 hadoŭ tamu?». Pry tym, moj adkaz, što mnie tady było 11 hadoŭ, ich nie zadavalniaŭ.
Supracoŭniki KDB, jakija dapytvali mianie ŭ IČU, mieli krychu inšaje bačańnie vajny. Choć jany i kazali pra «ŭkrainskich fašystaŭ», ale poŭnaściu pahadzilisia z maim «Fašysty jość u kožnaj krainie» i pačali raskazvać pra impierskuju palityku Maskvy i toje, jak jana ich nie zadavalniaje. Paśla razmovy ź imi ŭ mianie było ŭražańnie, što palitruki ich padrychtoŭvajuć da mahčymaj ahresii Rasii ŭ naš bok i abarony, pa mienšaj miery, dziaržaŭnaha aparatu ad ruskich».
Paśla «sutak» Paŭła siłaviki praciahvali dapytvać jaho svajakoŭ, siabroŭ i znajomych
Paśla vychadu ź izalatara chłopiec daviedaŭsia pra pieratrus doma i dopyty jahonych svajakoŭ. Taksama supracoŭniki pačali aktyŭna dapytvać siabroŭ i znajomych Paŭła nakont jaho, dyviersij na čyhuncy i padziejaŭ 2020 hoda. Dapytvali navat byłoha sukamiernika Cupryjančyka nakont taho, što Pavieł raspaviadaŭ jamu padčas aryštu.
Ranicaj 20 krasavika chłopcu patelefanavali milicyjanty z prośbaj pryjści na razmovu ŭ RAUS. U hety ž dzień Pavieł pryniaŭ rašeńnie terminova pakinuć krainu. Ciapier jon znachodzicca ŭ biaśpiecy.
«Niekalki dzion tamu ja daviedaŭsia, što dadomu prychodzili ź pieratrusam sa Śledčaha kamitetu. Kamientavać štości jany admovilisia, tolki skazali, što jany nie ad vajenkamata. Anijakich kopijaŭ dakumientaŭ jany taksama nie davali majoj maci. A jašče paviedamili, što ja ciapier nievyjazny».
.
