«Supracoŭnik HUBAZiK nastojvaŭ, kab ja chadziŭ na mitynhi i «zdavaŭ» ludziej»
Arciom (imia źmienienaje. — RS) u 2020 hodzie žyŭ u adnym z rajcentraŭ. Pracavaŭ inžynieram. Paśla vybaraŭ byŭ aburany hvałtam z boku milicyi. U vieraśni 2020 hoda Arcioma zatrymali, dali «sutki» za ŭdzieł u akcyi pratestu.
«Da mianie ŭ izalatary prychodziŭ namieśnik prakurora. Daŭ papierku padpisać, što ja papiaredžany, što mahu atrymać kryminalnuju spravu za pratesty. Na druhi dzień pa mianie ŭ kamieru pryjšoŭ sam načalnik izalatara. Advioŭ u asobny pakoj. Tam siadzieli, jak jany pradstavilisia, supracoŭniki HUBAZiK. Pavodzili siabie davoli družalubna. Raspytvali, dzie ja pracuju, čym cikaŭlusia, pra maje muzyčnyja zachapleńni, jakija ja lublu filmy, jak źbirajusia budavać karjeru; pra baćkoŭ, siastru pytalisia.
Jany pavodzili siabie nibyta dobrazyčliva, a mianie ŭsiaho kałaciła.
Paśla doŭhaj paŭzy zapytali, ci budu ja jašče chadzić na mitynhi. Ja pačaŭ havaryć, što viadoma ž, nie, ja i tak u IČU trapiŭ. Bolš nie pajdu. A jany: «A kali my ciabie paprosim?»
Arciom kaža, što sens u jaho «chadžeńni» na mitynhi milicyjanty ŭkładali taki:
kab jon tam znajomiŭsia ź ludźmi i potym «zdavaŭ» ich. Taksama, pa słovach Arcioma, milicyjanty prapanavali ŭstupać u zakrytyja dvarovyja čaty, naviedvać sustrečy.
«Skazali: my tabie palepšym umovy ŭ kamiery, my nie damo chodu jašče trom pratakołam na ciabie. My tabie budziem dapamahać vyrašać usie pytańni ŭ horadzie i na pracy. Jany šmat mnie apisali plusoŭ ad supracoŭnictva», — uspaminaje Arciom.
Na jaho cisnuli pahrozaj departacyi (bo jon nie hramadzianin Biełarusi), zhadvali baćkoŭ, «jakich ty bolš nie ŭbačyš».
Ja spytaŭsia, ci jość u mianie vybar. Skazali, što nie. Pasadzili za stoł, dali arkuš papiery, skazali pisać. Napisaŭ, što abiacaju supracoŭničać z unutranymi orhanami pad psieŭdanimam… Tut ja zamiaŭsia, pytajusia: «A jaki psieŭdanim?» Jany zaśmiajalisia i kažuć: «Nu ty ž Styviena Kinha lubiš, budzieš Styvienam». Choć ja nie kazaŭ, što lublu Kinha. Abiacali, što patelefanujuć mnie paśla «sutak» i my sustreniemsia ŭ horadzie. Skazali zachoŭvać usio ŭ sakrecie», — dadaŭ Arciom.
Umovy u kamiery, darečy, jamu nie palepšyli, zaznačyŭ chłopiec.
Paśla «sutak» jon vyjšaŭ ź izalatara — i tut ža byŭ zatrymany milicyjaj. «Pakazali zdymak, dzie ja byŭ na akcyi. Spytalisia, što ja tam rabiŭ. Hulaŭ. «Ach, hulaŭ?» — i paciahnuli nazad u izalatar. Dali čarhovyja «sutki».
Paśla vychadu Arcioma vyklikała načalstva, i jon zvolniŭsia, bo razumieŭ, što spakoju nie budzie.
«Potym patelefanavaŭ toj, z HUBAZiK. Prapanavaŭ sustrecca ŭ horadzie. U mianie byŭ vielmi ciažki psichałahičny stan. Ja patelefanavaŭ jurystam, pravaabaroncam, u fondy roznyja. Mnie paraili nie iści na sustreču. Toj, z HUBAZiK, nastojvaŭ. Ja admoviŭsia i vyrašyŭ vyjechać z horada», — raskazaŭ Arciom.
Šeść miesiacaŭ jon žyŭ «u znajomych znajomcaŭ».
«Bo tady była nadzieja na pieramieny… My ŭsio čakali, što voś pieramožam, ja viarnusia dachaty. Ale praz šeść miesiacaŭ stała zrazumieła, što zasiadzieŭsia ja «ŭ haściach». Tamu pajechaŭ za miažu. Milicyja i dahetul šukaje mianie, chodzić da baćkoŭ», — kaža Arciom.
«Šantažavali maci, kazali, što viedajuć, kudy jana jeździć i kali»
Maryna (imia źmianili dziela biaśpieki. — RS) žyvie za miažoj. U 2020 hodzie jana prajaŭlała aktyŭnaść u akcyjach dyjaspary. Mahčyma, hetym vyklikała ŭvahu z boku orhanaŭ.
«Historyja sproby majho vierbavańnia nie vyklučeńnie.
Mnohim našym za miažoj prychodzili takija «cikavyja» prapanovy.
Uvosień 2021 hoda mnie napisaŭ nieznajomy ŭ Telegram. Pradstaviŭsia supracoŭnikam KDB. Pačaŭ pisać, što viedaje pra mianie šmat.
Viedaje, što ja nie mahu pryjechać na mahiły svajakoŭ. Napisaŭ pra maršruty majoj maci — kudy i jak jana jeździć. Kazaŭ, što mohuć sustrecca z majoj maci.
Ja jaje, darečy, adrazu pra heta papiaredziła. Supracoŭnika zaprasiła pryjechać da mianie za miažu.
Praz try dni jon znoŭ pačaŭ pisać mnie. Maŭlaŭ, moža, ty ŭsprymaješ heta jak žart ci rozyhryš, ale ŭsio surjozna, našy namiery surjoznyja. Ja jaho prosta zabłakavała. Majoj pryjacielcy taksama pastupali takija prapanovy. Joj naohuł prysłali zdymki ŭvachodnych dźviarej kvater maci i svajakoŭ. Inšym pisali źviestki svajakoŭ, z prapiskaj i hetak dalej. Ja nie viedaju, adkul u ich taki intares da mianie. Ja daŭno ŭžo nie aktyŭničaju nidzie», — kaža Maryna.
«Ciapier jany sprabujuć vierbavać pahałoŭna ŭsich, kaho zatrymlivajuć»
Były načalnik upraŭleńnia HUBAZiK (ciapier jon u inicyjatyvie ByPol) Alaksandar Azaraŭ u kamientaryi zaznačyŭ, što ciapier milicyjanty «sprabujuć vierbavać pahałoŭna ŭsich, kaho zatrymlivajuć».
«Supracoŭnictva z orhanami — heta dobraachvotnaja sprava. Lepš, viadoma, nie pahadžacca, ničoha nie padpisvać, nie davać infarmacyi, jakaja moža pryvieści da zatrymańnia inšych ludziej. Vierbavać — nu takaja zadača opiera. Kali sytuacyja nievynosnaja, niemahčyma admovicca i vy padpisali papiery, varta źviazacca z ByPol: my paraim, što rabić dalej», — kaža Alaksandar Azaraŭ.
U arsienale apieratyŭnikaŭ mnostva sposabaŭ i mietadaŭ vierbavańnia. Heta mohuć być pahrozy, šantaž, abiacańni.
«Važna pamiatać: vieryć milicyjantam nielha. Jany chłusiać, padmanvajuć. Ciapier słova supracoŭnika milicyi nie kaštuje ničoha.
Abiacańni «dapamahčy z karjeraj», «vyrašyć pytańni» — chłuśnia. Jašče taki momant: kaliści archivy buduć adkrytyja i ŭsie zavierbavanyja buduć vyznačanyja. Treba pra heta pamiatać. Viadoma, pytańnie: čałaviek prosta padpisaŭ papiery, ci jon «akazvaŭ dapamohu» orhanam. Lepš usio ž supraciŭlacca», — ličyć były milicyjant.
Tym, chto žyvie nie ŭ Biełarusi i atrymlivaje «prapanovy» ŭ Telegram, jon raić nie razmaŭlać, nie adkazvać, adrazu błakavać hety akaŭnt.
«Pisać takija prapanovy — heta ich praca. Ale lepš nie ŭstupać u dyjałohi. Ničoha jany vam nie zrobiać», — upeŭnieny Alaksandar Azaraŭ.
«Major Drabućka nienaviaźliva pacikaviŭsia, ci nie chaču ja atrymać «po je…u». Pavieł Batujeŭ u malaŭničych detalach apisaŭ svajo źniavoleńnie
