Leŭ Lvoŭski. Fota: Beroc
Ci jość va ŭładaŭ ekanamičnyja padstavy być niezadavolenymi pracaj parka? Pra heta Filin pahavaryŭ sa starejšym navukovym supracoŭnikam Beroc (Kijeŭ) Lvom Lvoŭskim.
— Zhodna sa statystykaj, ekspart PVT za 9 miesiacaŭ 2021 hoda pieravysiŭ 2,3 młrd dołaraŭ i vyras na 25% u paraŭnańni z anałahičnym pieryjadam 2020-ha. Ci jość va ŭładaŭ ekanamičnyja pryčyny być niezadavolenymi pracaj PVT?
— Ekanamičnych pryčyn ja nie baču. PVT — heta, biezumoŭna, historyja pośpiechu. Nie tolki dla Biełarusi, ale i dla ŭradaŭ roznych krain IT-siektar vyhladaje ledź nie idealnym.
Čym jon nie padobny na astatnija vidy biźniesu? Tym, što vysokakvalifikavanyja maładyja ludzi sami stvarajuć sabie pracoŭnyja miescy, adkryvajuć startapy ci aŭtsors amierykanskaha biźniesu, pryciahvajuć u krainu valutnuju vyručku. Hetym ludziam nie patrebnaja nijakaja infrastruktura. Im patrebny tolki zručny i pryhožy horad, dzie jany vydatkoŭvajuć hrošy: arandujuć ci kuplajuć žyllo, chodziać u kramy i kafe. Z ekanamičnaha punktu hledžańnia, lepšych pracaŭnikoŭ prydumać, musić, składana.
Tamu ŭsie krainy žadajuć mieć IT-siektar. Zrabić heta praściej, čym pabudavać zavody: treba tolki stvaryć kamfortnyja ŭmovy i kamfortnaje padatkovaje zakanadaŭstva.
I čym jašče dobry IT-siektar — jon chutkarosły, jon moža ŭbirać u siabie pracoŭnyja resursy ź inšych siektaraŭ ekanomiki, jakija vyzvalajucca (pa danych sajta PVT, siońnia ŭ jaho kampanijach-rezidentach pracuje kala 76 tysiač čałaviek — F.). Nie vypadkova ŭsie krainy-susiedzi Biełarusi taksama stvarajuć u siabie niešta padobnaje da PVT.
— Łukašenka prapanavaŭ PVT damovicca ab uniasieńni «bolš važkaha ŭkładu ŭ dabrabyt krainy». Možna ŭzhadać, što ŭ minułym hodzie dla rabotnikaŭ rezidentaŭ Parku pavysili padachodny padatak — z 9% da 13%. Jakija jašče miery pa «bolš važkim uniosku» mohuć prydumać ułady?
— U adroźnieńnie ad uradaŭ u inšych krainach, Łukašenka ŭsprymaje ajcišnikaŭ zusim pa-inšamu. Ź jahonych vykazvańniaŭ u pasłańni vynikaje, što jon hladzić na ich, jak dyrektar saŭhasa, dzie vyroščvajuć ahurki: jon dazvoliŭ ajcišnikam tut žyć i pracavać, tamu jany pavinny być jamu vielmi ŭdziačnyja, a hetaha pakul nie nazirajecca.
Što možna ź ich uziać? Dy šmat čaho. Možna pavysić padatki dla IT, prymusić kampanii biaspłatna pracavać na dziaržavu (zajmacca raspracoŭkaj IT-praduktaŭ) i ŭdzielničać u praŭładnych aŭtaprabiehach, zapisać na ich kałhasy i basiejny. Idej moža być šmat.
Apošnija vykazvańni Łukašenki — nie niešta novaje, heta praciah taho staŭleńnia, jakoje jon pakazvaje da IT-siektara z pačatku palityčnaha kryzisu.
U cełym možna prahnazavać dva efiekty źmianieńnia palityki dziaržavy. Pieršy — spynicca prytok rezidentaŭ u PVT.
Raniej naš IT-siektar byŭ pryvabny, u tym liku dla zamiežnikaŭ (rasiejcaŭ, ukraincaŭ, kazachaŭ). Ciapier razmovy ab hetym nie idzie. Na prapanovu luboha mieniedžara adkryć abo pašyryć ofis u Minsku inviestary pakruciać palcam la skroni.
Druhi efiekt — praciah i ŭzmacnieńnie rełakacyi, adtoku ajcišnikaŭ.
Praces hety niachutki, ludzi žyli ŭ Biełarusi hadami ci ŭsio žyćcio, źmianić krainu dla ich davoli niaprosta. Ale kali ŭmovy ŭ Biełarusi buduć paharšacca, a ŭmovy ŭ susiednich dziaržavach palapšacca, to ŭsio bolš ajcišnikaŭ buduć pakidać krainu.
— Niahledziačy na viadomy praces adtoku ajcišnikaŭ ź Biełarusi pa palityčnych matyvach, statystyka pakazvaje, što IT-siektar u Biełarusi nie tolki nie skaračajecca, ale i raście. Čamu tak?
— Tamu što heta sučasny chutkarosły siektar. Kali b u Biełarusi nie było niehatyŭnych palityčnych źjavaŭ, IT-siektar ros by jašče chutčej.
Biełaruskija padatkovyja lhoty — važkaja pryčyna taho, čamu ŭ minułym kampanii niezaležna ad palityčnaj dumki pra Łukašenku adkryli biźnies u Biełarusi i raźvivalisia tut.
Ale kali da niehatyŭnaj palityčnaj atmaśfiery dabavicca jašče i pavyšeńnie padatkaŭ, to kampanijam stanie mienš vyhadna znachodzicca ŭ Biełarusi, inšyja jurysdykcyi stanuć bolš pryvabnymi.
Inšy niehatyŭny efiekt nie mienš važny, čym pieršy: pieršapačatkova vializnym plusam dekreta ab PVT byli harantyi ab zachavańni prapanavanych umoŭ, padatkaŭ i praviłaŭ na dziesiacihodździ napierad. Dla luboha biźniesu heta vielmi pryvabna, tak praściej płanavać raźvićcio i budučyniu.
Ale ź letašnim pavyšeńniem padatkaŭ i z novymi pahrozami z boku Łukašenki hetaje abiacańnie parušana.
Ciapier mahčyma što zaŭhodna: moža, padatki pavysiać, moža, nie, moža, prymusiać biaspłatna rabić niejkija prajekty dla dziaržavy, moža, prymusiać udzielničać u «Dažynkach». Ale važnuju lhotu dla rezidentaŭ PVT pad nazvaj «vyznačanaść» užo prybrali.
— Łukašenka dapuściŭ varyjant, što kampanijam daviadziecca dadatkova apłačvać najom IT-śpiecyjalistaŭ, jakija za košt dziaržavy atrymali viedy, ale iduć stvarać pradukty nie dla Biełarusi, a dla zachodnich krain. Da čaho moža pryvieści takaja miera?
— Tut vielmi cikavy i paciešny momant: kali takaja miera sapraŭdy budzie ŭviedziena, to jana pavysić vydatki tolki dla kampanij u Biełarusi. A jakaja-niebudź kampanija z Kijeva, jakaja vyrašyła naniać biełaruskaha ajcišnika, płacić dadatkovy zbor nie budzie. Heta značyć, ułady mohuć pahoršyć umovy dla biełaruskich kampanij.
Jość i inšy aśpiekt. U ludziej, jakija niadrenna zarablajuć, uźnikajuć zapatrabavańni nie tolki sa śvietu «pajeści i paspać»: zapatrabavańni ŭ samarealizacyi i pavazie. Ale prapanavanaja miera budzie padkreślivać staŭleńnie da ajcišnikaŭ jak da pryhonnych, jakija naležać dziaržavie (kali chočacie ich naniać, to zapłacicie).
— Jakija, na vaš pohlad, šancy na toje, što ŭłady sapraŭdy istotna pierahledziać umovy dla pracy PVT? Niaŭžo padymiecca ruka na kurycu, jakaja niasie załatyja jajki?
— Dumaju, vierahodnaść takoha raźvićcia padziej davoli vysokaja. I heta, musić, užo nikoha nie ździvić.
PVT, biezumoŭna, prynosić vialikuju ekanamičnuju karyść krainie, ale ŭ apošnija paru hadoŭ Łukašenka cikavicca nie stolki ekanomikaj, kolki łajalnaściu i ŭstojlivaściu svajho stanovišča.
Z hetaha punktu hledžańnia, IT-siektar jaho razdražniaje, bo tam pracujuć samadastatkovyja ludzi, jakija mała zaležać ad dziaržavy. Tamu možna dapuścić, što z ekanamičnymi faktarami ŭłady ličycca nie buduć.
«Ci hatovyja vy płacić?» Pra što kazaŭ Łukašenka ŭ Pasłańni narodu — sabrali hałoŭnaje
Ekśpiert pra pasłańnie Łukašenki: «Jon napałochaŭ navat svaich prychilnikaŭ»
Siadzieć na dvuch kresłach adnosna IT-śfiery nie atrymajecca. Treba vybirać, ci efiektyŭnaść, ci «dobranadziejnaść»
«Halina ściskajecca, Jančeŭski ŭłahodžvaje siłavikoŭ». Mierkavańnie Arcioma Harbaceviča pra situacyju ŭ biełaruskim IT-siektary
