Fota: ułasny archiŭ.
«My sami vielmi lubim pajeści, — śmiajecca Anatol. — I tak atrymałasia, što adnojčy vypadkova adkryli dla siabie biełaruskija fiermierskija pradukty».
«U Tolika vyjaviłasia nieprymańnie hlutenu, — udakładniaje Kaciaryna. — Stali šukać prysmaki biez muki i klejkaviny. I znajšli. Akazvajecca, u nas jość fiermiery, jakija robiać i šykoŭnuju chałvu, i navat arachisavuju pastu z samymi roznymi smakami. Zakazali. A kali pasprabavali — za vušy nas było ŭžo nie adciahnuć».
«U ciažkija časy treba padtrymlivać svaje łakalnyja pradukty»
Maładyja ludzi zacikavilisia fiermierskaj temaj i stali detalova jaje vyvučać. Tak jany daviedalisia, što biełaruskija fiermiery robiać navat syraciskany alej u draŭlanych bočkach. Da prykładu, alej čornaha kmienu, jaki šmat chto imkniecca pryvieźci ŭ Biełaruś z-za miažy.
Prytym u Biełarusi heta biezadchodnaja vytvorčaść — z makuchi fiermiery navučylisia rabić chałvu i ŭrbiečy. Jość fiermiery, što prafiesijna vyroščvajuć ślimakoŭ, arhaničnyja kłubnicy i brokali. Hatujuć mieksikanskija sousy, vyroščvajuć łavandu…
Taja samaja arachisavaja pasta, ź jakoj usio pačałosia. Fota: ułasny archiŭ.
«My i ŭjavić nie mahli, što biełaruskija fiermiery zdolnyja rabić stolki naturalnych smačnych i nievierahodna karysnych praduktaŭ, za jakimi, my ŭpeŭnienyja, mahli b vystraicca čerhi pakupnikoŭ, i nie tolki ź Biełarusi», — z zachapleńniem havoryć Kaciaryna. Zamovili jašče niekalki fiermierskich praduktaŭ — i jany taksama akazalisia vielmi smačnymi i jakasnymi.
Stała kryŭdna, što pra hetych fiermieraŭ i ich pradukty ŭ Biełarusi viedaje tak mała ludziej. Heta niapravilna. U ciažkija časy treba padtrymlivać svaje łakalnyja pradukty, raźvivać ekanomiku farmatu r2r. My vyrašyli nie čakać, pakul heta pryjdzie kamuści ŭ hałavu, a zrabić dla hetaha niešta samim».
U Kaciaryny i Anatola źjaviłasia ideja abjadnać u adnym miescy fiermieraŭ, kab inšyja biełarusy mahli lohka ich znachodzić, kuplać naturalnyja pradukty i padtrymlivać łakalnych vytvorcaŭ. Tak naradziŭsia prajekt «Vałoka».
«Šmat chto budzie kazać: možna ž pajści na Kamaroŭku, ale tam šmat pierakupščykaŭ»
«Šmat chto budzie kazać: možna ž pajści na Kamaroŭku i nabyć tam fiermierskaje małako i tvaroh, — kaža Anatol. — Ale nie, jak my vyśvietlili, na Kamaroŭcy handluje šmat pierakupščykaŭ, a my chacieli dapamahać raźvivacca mienavita samim fiermieram.
U mianie byŭ i asabisty intares. Niadaŭna moj baćka pačaŭ zachaplacca pčalarstvam. Pakul što ŭ dobraachvotna-prymusovym paradku jon zabiaśpiečvaje miodam usich rodnych.
Ja padumaŭ: kali ŭ jaho budzie mahčymaść realizoŭvać svoj miod praz padobny servis, mahčyma, u chutkim časie jon zmoža syści z pracy, jakaja nie prynosić jamu asablivaha zadavalnieńnia, i zajmacca sapraŭdy tym, što jamu padabajecca.
Pahadziciesia, heta dobraja ideja. I dla mnohich biełarusaŭ, jakija žyvuć u sielskaj miascovaści, heta taksama mahło b stać šturškom da raźvićcia».
«Jość jašče adna prablema, jakoj my vyrašyli pazbavicca z dapamohaj našaha servisu, — havoryć Kaciaryna. — My vyrašyli sistematyzavać infarmacyju.
Bo, kali my sami zajmalisia pošukam fiermierskich praduktaŭ, na heta nie zaŭsiody chapała ciarpieńnia. U niekatorych fiermieraŭ na staronkach u sacsietkach infarmacyja časam padajecca tak, što nie zaŭsiody navat zrazumieła, dzie hety fiermier znachodzicca.
My ž sistematyzavali ŭsio pa katehoryjach. Małočnaja pradukcyja, viehanskaja pradukcyja, jajki kuračak na volnym vyhule, miasa, chleb, prysmaki. Praz našu «Vałoku» kožny moža vybrać dla siabie patrebnuju katehoryju praduktaŭ, adrazu źviazacca ź fiermieram i damovicca pra dastaŭku i apłatu».
«Vielmi b chacieli, kab u Biełarusi raźvivałasia fiermierstva»
U toj ža čas Anatol i Kaciaryna daviedalisia, što chutka skončycca padača zajavak na konkurs sacyjalnych prajektaŭ Social Weekend. Jany vyrašyli ryzyknuć i ŭziać udzieł u konkursie. A paśla prajšli adbor.
Anatol pa adukacyi inžynier-prahramist. Kaciaryna — akademičny muzyka, ale pracuje markietołaham. Anatol uziaŭ na siabie raspracoŭku sajta, a Kaciaryna stała šukać fiermieraŭ, unosić ich u śpisy i dumać pra raźvićcio prajekta.
«Spačatku stvaryli sajt-vizitoŭku, potym pracavali nad jaho napaŭnieńniem. Pierad kožnym čarhovym turam konkursu byli blizkija da stanu razvodu, — žartuje Tolik. — Utryruju, viadoma, ale daviałosia papacieć.
Kaci pryjšłosia ŭ maksimalna skaročanyja terminy šukać fiermieraŭ, damaŭlacca ź imi, źbirać usie nieabchodnyja danyja. Ja ŭ hety momant dakručvaŭ sajt. Kacia ŭvieś hety čas stajała nad dušoj (śmiajucca aboje). Z dyzajnam sajta nam dapamahli vałanciory, vialiki im za heta dziakuj. A z astatnim spraŭlalisia samastojna».
«Pieršymi da našaha katałoha dałučylisia fiermiery, u jakich my sami kaliści kuplali pradukty, potym padciahnulisia inšyja, — uspaminaje Kaciaryna. — Akazałasia, što ŭ niekatorych jość navat jeŭrapiejskija siertyfikaty jakaści na pradukcyju. I heta vielizarny plus, jaki, ja ŭpeŭniena, uličać mnohija pakupniki».
U dadatak da ŭsiaho Kaciaryna i Anatol prydumali raźmiaścić na svaim servisie mapu fiermieraŭ Biełarusi. Jak jany sami tłumačać, heta jany zrabili dziela taho, kab i pakupniki, i sami fiermiery mahli viedać pra svaich najbližejšych susiedziaŭ-fiermieraŭ i, da prykładu, kaapieravacca razam, stvarać novyja prajekty, naładžvać sumiesnuju dastaŭku kłijentam.
«Jość navat syr ź cvillu ad biełaruskich fiermieraŭ. Miasa pierapiołak, i arhaničnyja kłubnicy, i brokali»
Prajekt «Vałoka» nie tolki zaŭvažyli na konkursie sacyjalnych prajektaŭ. Jon staŭ łaŭreatam hetaha konkursu. Miecenaty padaryli pary pucioŭku ŭ žyćcio, navučyli Kaciu i Tolika raźvivać svaju spravu i vydzielili dapamohu na 10 tysiač rubloŭ.
«Da hetych hrošaj my vyrašyli padyści maksimalna adkazna, — kažuć aboje. — Siońnia naša hałoŭnaja meta — zrabić tak, kab pra naš katałoh daviedałasia jak maha bolš biełarusaŭ. Płanujem ukłaścisia ŭ rekłamu, rychtujem sacyjalny rolik.
Vyrašyli: kali padoranyja hrošy zastanucca, miecenat zmoža dapamahčy imi rabiatam ź inšych cikavych i važnych, na naš pohlad, sacyjalnych prajektaŭ».
Ciapier na biełaruskaj mapie fiermieraŭ prajekta valoka.by 88 kropak.
«Siarod ich šmat krutych vytvorcaŭ syroŭ. Takoha asartymientu niama ni na Kamaroŭcy, ni navat u «Karonie», — havoryć Kaciaryna. — Jość navat syr ź cvillu ad biełaruskich fiermieraŭ. Jość i miasa pierapiołak, i arhaničnyja kłubnicy, i brokali.
Dachodzić časam da śmiešnaha. Niejak spytała adnu dziaŭčynu, jakaja rehistravałasia na našym servisie, nakolki ekałahičnaja ŭ jaje pradukcyja. Dyk taja nie zhubiłasia. Havoryć: «U nas u vioscy navat asfaltu niama, kudy ŭžo ekałahičniej».
My b vielmi chacieli, kab u tym liku pry dapamozie našaha servisu ŭ vioskach raźvivalisia fiermierstva, a ludzi tam zmahli b žyć i zarablać svajoj haspadarkaj.
Katałoh valoka.by — całkam vałanciorski niekamiercyjny prajekt. Jak kažuć jaho stvaralniki Kaciaryna i Anatol — heta ich asabisty ŭniosak u raźvićcio fiermierstva ŭ Biełarusi i prasoŭvańnie łakalnych brendaŭ.
Pra navinki i akcyi fiermieraŭ, jakija ŭdzielničajuć u prajekcie «Vałoka», aboje raspaviadajuć u telehram-kanale. Servisam valoka.by užo možna karystacca i raskazvać pra jaho inšym biełarusam.
