Aitor Diago
Zacišša pierad buraj
Siezon prastudnych zachvorvańniaŭ u Paŭnočnym paŭšarji pačynajecca, jak praviła, z nadychodam pieršych chaładoŭ i praciahvajecca amal paŭhoda — dzieści da siaredziny sakavika.
Minuły 2020 hod staŭsia vialikim vyklučeńniem z hetaha praviła. Pieravažnaja bolšaść škoł była zakrytaja, dy i darosłyja pieravažna siadzieli pa damach — tak što raznosić prastudu i hryp było asabliva niama kamu.
Naprykład, u Złučanych Štatach, dzie virus hrypu štohod zabiraje ad 20 da 60 tysiač žyćciaŭ, ź jakich prynamsi 200 dziaciej, u minułym siezonie pamierła adno dzicia. Usiaho ź vieraśnia pa sakavik na ŭsiu 330-miljonnuju krainu chvorych na hryp ledź nabrałasia paŭtary tysiačy.
Hetaj vosieńniu situacyja pryncypova inšaja. U raźvitych krainach, dzie značnaja častka nasielnictva ŭžo zrabiła pryščepku ad Covid-19, ułady patrochu zdymajuć abmiežavalnyja miery. Dzieci viartajucca ŭ škoły, darosłyja — u ofisy i restarany. Niadziŭna, što papaŭzła ŭvierch i statystyka prastudnych zachvorvańniaŭ.
— My staim pierad pahrozaj epidemii adrazu dvuch reśpiratornych virusaŭ, i ŭ vyniku sistema achovy zdaroŭja lohka moža apynucca pierahružanaj, nie spraviŭšysia z patokam chvorych, — papiaredžvaje prafiesar miedycynskaj škoły Harvardskaha univiersiteta Daniel Sałamon.
Z takim prahnozam zhodna bolšaść ekśpiertaŭ-epidemijołahaŭ. Pa ich słovach, viartańnie žyćcia ŭ zvykłaje rečyšča budzie niepaźbiežna supravadžacca i viartańniem zvykłych infiekcyj.
Biada nie prychodzić adna
«Viadoma, zahadzia nielha być upeŭnienym ni ŭ čym, ale ja dumaju, hetaj zimoj nas čakaje značny rost zachvorvańnia i na hryp, i na virus HRSV, jakija paražajuć nižnija dychalnyja šlachi, — kaža prafiesar virusałohii sa Škoły kletačnaj i malekularnaj miedycyny Brystalskaha ŭniviersiteta Devid Mećjus. — Heta značyć, da nas voś-voś viarnucca adrazu dva virusy, zadušanyja minułaj zimoj [abmiežavalnymi mierami]».
Tym, chto nie baicca siezonnaha hrypu i ličyć jaho adnosna biaśpiečnym zachvorvańniem, prafiesar Mećjus nahadvaje statystyku. Štohod ad hetaha «biaskryŭdnaha» virusa (i źviazanych ź im uskładnieńniaŭ) hinie prykładna 650 tysiač čałaviek. Tak što, pa jaho słovach, niedaaceńvać abiedźvie hetyja infiekcyi ni ŭ jakim vypadku nie varta.
U hrupie ryzyki — pažyłyja ludzi z chraničnymi zachvorvańniami (heta značyć na fonie pandemii jany ŭraźlivyja dvojčy) i dzieci ź nie akrepłym jašče imunitetam. U adroźnieńnie ad karanavirusa, jaki ŭ dziciačym uzroście zvyčajna jak raz pieranosicca adnosna lohka, u ich našmat vyšejšy šaniec ciažka zachvareć i trapić u balnicu.
«Dzicia, jakoje trapiła z hrypam u reanimacyju — zvyčajnaja sprava, — zapeŭnivaje Devid Mećjus. — Viadoma, dla maładych i zdarovych hryp — heta, chutčej, prykraja niepryjemnaść: nu chto z nas nie chvareŭ na hryp. Ale my viedajem, što hryp štohod zabivaje dziasiatki i sotni tysiač ludziej. Jon zabivaje starych, jon zabivaje niemaŭlataŭ. Tak što nam vielmi pašancavała, što ad hrypu možna zrabić pryščepku. Ad HRSV voś nielha — choć raspracoŭki vakcyny viaducca ŭžo niekalki dziesiacihodździaŭ».
Prafiesar epidemijałohii infiekcyjnych zachvorvańniaŭ univiersiteckaha kaledža Łondana i prezident Brytanskaj akademii miedycynskich navuk En Džonsan pakazvaje na jašče adnu patencyjnuju niebiaśpieku: viadoma, što ad hoda da hoda hryp davoli značna muciruje. Časam — prykładna raz u 10 hadoŭ — heta pryvodzić da źjaŭleńnia novaha, bolš niebiaśpiečnaha štamu.
Tak, naprykład, adbyłosia ŭ 2009 hodzie, kali pačataja ŭ Mieksicy ŭspyška śvinoha hrypu pierarasła ŭ hłabalnuju epidemiju.
Dobraja navina, pa jaje słovach, zaklučajecca ŭ tym, što novaha łakdaŭnu ŭvodzić nie spatrebicca. Dla baraćby z hrypam idealna padychodziać ŭžo zvykłyja nam miery: našeńnie masak, rehularnaje i poŭnaje myćcio ruk, zachavańnie sacyjalnaj dystancyi, a hałoŭnaje — vakcynacyja.
Prafiesar Mećjus pierakanany: sioleta pryščapicca ad hrypu lepš navat tym, chto nikoli ŭ žyćci raniej hetaha nie rabiŭ. Kab pa maksimumie abaranić nie tolki siabie samoha, ale i navakolnych.
«Tut nie ab čym havaryć abo spračacca, tut naohuł niama čaho abmiarkoŭvać, — zapeŭnivaje jon. — Prosta idziecie i pryščapicieś. Ja voś užo pryščapiŭsia».
Na fonie masavaj vakcynacyi ad karanavirusa navukoŭcy navat praviali śpiecyjalnaje daśledavańnie, kab vyśvietlić, ci možna rabić abiedźvie pryščepki zapar ź nievialikim pierapynkam i ŭ jakim paradku jany pracujuć lepš. Adkaz adnaznačny — možna navat prosta ŭ adzin dzień.
Viadoma, nivodnaja pryščepka nie zdolnaja dać harantavanuju i poŭnuju abaronu ad chvaroby, udakładniaje ekśpiert. Ale voś ad trapleńnia ŭ balnicu źbieraže napeŭna, tak što ihnaravać samy efiektyŭny ź viadomych sposabaŭ abarony ni ŭ jakim razie nielha. A sam ukoł vakcyny prafiesar Mećjus paraŭnoŭvaje z aŭtamabilnymi ramianiami biaśpieki.
«Kali vy siadajcie ŭ mašynu i pryšpilvać remień — vy ž robicie heta nie tamu, što źbirajeciesia trapić u avaryju, praŭda? I nie tamu, što remień daje harantyju, što ŭ vypadku avaryi vy zastanieciesia ŭ žyvych ci nie atrymajecie surjoznych traŭmaŭ. A pryšpilvacca vy tamu, što, kali raptam avaryja ŭsio ž zdarycca, remień pryncypova pavyšaje vašyja šancy na ščasny vynik».
Čytajcie taksama: Niekatorych vakcyn chapaje na ŭsio žyćcio. Voś čamu z kavidam nie tak
