Alesiu Bialackamu 60 hadoŭ. Jahony baćka byŭ rodam z Rahačoŭskaha rajona Homielskaj vobłaści, maci — z Naraŭlanskaha. Ale Aleś naradziŭsia ŭ Karelii. Jak tak stałasia? Siamja źjechała tudy ŭ 1940 hodzie adrazu paśla saviecka-finskaj vajny. U Biełarusi tady była sapraŭdnaja haleča, a ŭ Karelii faktyčna nie było kałhasaŭ, vakoł — les, mahčymaści zarablać — «amal raj». Dzied Bialackaha tamu i pryniaŭ takuju prapanovu. U vyniku ŭ Biełaruś siamja viarnułasia tolki ŭ 1964 hodzie, kali Alesiu było 2 hady.
Baćki doŭha abirali miž dvuma haradami, jaki imkliva tady budavalisia — Śvietłahorskam i Salihorskam — spynili vybar na pieršym. Tam i prajšło dziacinstva praabaroncy.
Vučycca Bialacki pajšoŭ na biełaruskuju fiłałohiju Homielskaha ŭniviersiteta. Tam u studentaŭ utvaryłasia dobraja biełaruskamoŭnaja kampanija, kudy aproč Alesia, uvajšli Anatol i Siarhiej Sysy (jany nie svajaki), Eduard Akulin, Anatol Kazłoŭ. U hety čas Aleś šmat padarožničaŭ pa Biełarusi. I samym vialikim adkryćciom dla jaho było toje, što «biełaruskaja mova praciahvaje žyć». U čas vučoby hraŭ na hitary ŭ hurcie «Baski».
Taksama padčas vučoby Aleś paznajomiŭsia z žonkaj Natallaj, heta było ŭ 1981 hodzie ŭ Łojevie, padčas viasiella svajakoŭ žonki. Šlubam jany pabralisia ŭ 1987 hodzie. Za hety čas Aleś paśpieŭ papracavać nastaŭnikam u Lelčyckim rajonie i adsłužyć u armii ŭ rasijskim Jekaciarynburhu (tady Śviardłoŭsku).
Tak vyhladaŭ Aleś Bialacki ŭ maładości
Bialacki byŭ siarod arhanizataraŭ pieršych aficyjnych u BSSR mitynhaŭ, u tym liku słavutaha na Dziady ŭ 1988 hodzie. Tady pry razhonie Alesiu parvali rukaŭ kurtki, ale nie zatrymali.
Doŭhi čas karjera Bialackaha išła pa piśmieńnickaj linii, jon šmat publikavaŭsia ź litaraturaznaŭčymi materyjałami, staŭ adnym z zasnavalnikaŭ supołki maładych litarataraŭ «Tutejšyja». A ŭ 1988-m staŭ dyrektaram litaraturnaha muzieja imia Maksima Bahdanoviča ŭ Trajeckim pradmieści ŭ Minsku.
Admietna, što jon nikoli nie raskidvaŭsia siabroŭstvam, zachavaŭšy dobryja stasunki, jak z tymi, z kim vučyŭsia, hetak i z kalehami. Na pasadzie dyrektara adznačyŭsia dobrymi arhanizatarskimi zdolnaściami.
Aleś byŭ u arhkamitecie BNF. U 1991-m stanovicca deputatam Minskaha haradskoha savieta. U nastupny dzień paśla HKČP jon razam ź jašče 28 deputatami vystupaje sa śmiełaj zajavaj, dzie zaklikaje «zachoŭvać viernaść zakonna abranym uładam».
U 1996 hodzie Bialacki zasnoŭvaje pravaabarončy centr «Viasna-96».
Užo tady, 25 hadoŭ tamu, naśpieła patreba dapamohi ludziam, što paciarpieli ad dziejańniaŭ ułady — heta i jurydyčnaja, i psichałahičnaja, i lubaja inšaja dapamoha. Vielmi chutka stała zrazumieła, kali vy sutyknulisia ź niejkaj prablemaj, to treba iści ŭ «Viasnu». Nivodnaja inšaja pravaabarončaja arhanizacyja za ŭsie hady niezaležnaści nie mieła takoj biezdakornaj reputacyi.
Siońnia ciažka pavieryć, ale da 2003 hoda «Viasna» navat mieła aficyjnuju rehistracyju, jakuju skasavaŭ sud, apošniaj kropkaj stała nazirańnie na prezidenckich vybarach u 2001-m. Tady pravaabaroncy navat abviaščali haładoŭku, jakaja nie dała plonu. Kamitet pa pravach čałavieka AAN pryznaŭ, što pry likvidacyi «Viasny» biełaruskija ŭłady parušyli mižnarodnyja pahadnieńni, ale aficyjny Minsk adkazaŭ, što hetyja mierkavańni źjaŭlajucca tolki rekamiendacyjnymi.
Hladzicie «Tok» z Alesiem Bialackim pa spasyłcy.
U 2006 hodzie Vacłaŭ Haveł uručyŭ Alesiu premiju Homo Homini za pravaabarončuju dziejnaść. Z 2007 pa 2016 hody Bialacki byŭ vice-prezidentam Mižnarodnaj fiederacyi pravoŭ čałavieka (FIDH).
Pieršaja kryminalnaja sprava suprać Bialackaha była zaviedzienaja ŭ 2011 hodzie, nibyta za ŭtojvańnie dachodaŭ u asabliva bujnym pamiery. Tady ŭłady daznalisia pra rachunki «Viasny» ŭ litoŭskich bankach, ale hetyja hrošy nie išli ŭ kišeniu Alesia, a byli nakiravanyja na dziejnaść arhanizacyi. U vyniku Bialacki byŭ asudžany da 4,5 hadoŭ kałonii. Cikava, što jahonym advakatam byŭ Dźmitryj Łajeŭski, jaki zusim niadaŭna abaraniaŭ Viktara Babaryku i byŭ pazbaŭleny licenzii. Pakazańni padčas śledstva i ŭ sudzie Aleś davaŭ pa-biełarusku — heta zaŭsiody było jahonaj pryncypovaj pazicyjaj.
Pieršy hadziny na voli ŭ 2014 hodzie
Pakarańnie pravaabaronca adbyvaŭ u babrujskaj kałonii, dzie pracavaŭ u šviejnym cachu. Za čas źniavoleńnia biełarusa nieadnarazova vyłučali pretendentam na Nobieleŭskuju premiju mira, i, kali vieryć tahačasnaj narviežskaj presie, mienavita Bialacki ličyŭsia adnym z hałoŭnym favarytaŭ.
U viaźnicy Bialacki adbyŭ krychu mieniej za try hady, jon vyjšaŭ na volu ŭ červieni 2014 hoda pa amnistyi. Padpałkoŭnik Śledčaha kamiteta Pavieł Šabieka potym pakajaŭsia za palityčny pieraśled Bialackaha. Aleś, pakul siadzieŭ, vioŭ aktyŭnuju pierapisku, usie listy jon zabraŭ na volu, a taksama paśpieŭ napisać čarnaviki dla niekalkich knih, jakija vyjšli, kali jon užo byŭ na svabodzie.
Pa vychadzie z kałonii Bialacki praciahnuŭ pravaabarončuju dziejnaść. U jaho było šmat mahčymaściaŭ źjechać ci nie viartacca ŭ Biełaruś, ale raz za razam jon usio adno pryjazdžaŭ u Minsk, razumiejučy, što jaho moža čakać.
Svaimi sapraŭdnymi chobi Aleś nazyvaje źbirańnie hryboŭ i vyroščvańnie kvietak. Na leciščy jon vyroščvaŭ bulbu, hurki i inšuju harodninu. U Bialackaha jość syn Adam, viasnoj 2021-ha jaho zatrymali za adzinočny pikiet u padtrymku asudžanych žurnalistak Biełsatu, źbili i kinuli na 15 sutak na Akreścina.
Alesia zatrymali 14 lipienia 2021 hoda. Ciapier pravaabaronca na Vaładarcy. Jaho abvinavačvajuć ŭ kantrabandzie (art. 228 KK) i finansavańni hrupavych dziejańniach, jakija hruba parušajuć hramadski paradak (č. 2 art. 342 KK).
Razam ź im akazalisia za kratami i inšyja viasnoŭcy — namieśnik Valancin Stefanovič i kaardynatar kampanii «Pravaabaroncy za svabodnyja vybary» Uładzimir Łabkovič.
10 faktaŭ pra Alesia Bialackaha, jakich nie pračytaješ u Vikipiedyi
. «…Braty maje, mužyki rodnyja. Z-pad šybienicy maskoŭskaj prychodzić mnie da vas pisaci, i, moža, raz astatni. Horka pakinuć ziamielku rodnuju i ciabie, darahi moj narodzie. Hrudzi zastohnuć, zabalić serca, — no nie žal zhinuć za tvaju praŭdu… Niama š, bratki, bolšaha ščaścia na hetym śviecie, jak kali čałaviek u hałavie maje rozum i nauku… No iak dzień z nočču nie chodzić razam, tak nie idzie razam nauka praŭdziva ź niavolaj maskoŭskaj. Dapokul jana ŭ nas budzie, u nas ničoha nie budzie, nie budzie praŭdy, bahactva i nijakaj nauki, — adno nami, jak skacinaj, varočać buduć nie dla dabra, no na pahibiel našu… Bo ja tabie z-pad šybienicy kažu, Narodzie, što tahdy tolki zažyvieš ščaśliva, kali nad taboju Maskala ŭže nie budzie. Tvoj słuha Jaśka-haspadar z-pad Vilni»